“Số liệu do Ngân hàng Nhà nước công bố cho thấy, do tình hình sản xuất kinh doanh khó khăn tín dụng 5 tháng đầu năm tín dụng nền kinh tế đạt khoảng 12,3 triệu tỷ đồng, tăng khoảng 3,17% so với cuối năm 2022. Trong khi đó, nhìn lại thời điểm cùng kỳ, đến hết tháng 5/2022, tín dụng tăng trưởng 8% so với cuối năm 2021. Khả năng tín dụng vẫn sẽ tiếp tục yếu từ nay tới cuối năm.

Mặc dù vậy, giảm lãi suất điều hành mang tính chất định hướng nhiều hơn bởi thực tế mặt bằng lãi suất huy động và lãi suất cho vay chưa giảm tương xứng. Do đó, trong thời gian tới cần phải khuyến khích, chỉ đạo các tổ chức tín dụng, ngân hàng giảm lãi suất cho vay.

Thị trường chứng khoán hồi phục đáng kể sau động thái bốn lần giảm lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước. Tuy nhiên, dòng vốn dịch chuyển từ kênh tiết kiệm sang chứng khoán thực chất không đáng kể vì lãi suất điều hành giảm nhưng lãi suất tiền gửi vẫn là kênh đầu tư hấp dẫn. Lãi suất giảm sẽ tác động tích cực cho sản xuất kinh doanh, bất động sản, chứng khoán, song nhà đầu tư không nên quá chủ quan vì triển vọng hồi phục doanh nghiệp không thể nhanh, khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế vẫn quá yếu”.

“Nhà đầu tư cá nhân trong nước bắt đầu chuyển sang trạng thái mua ròng từ tháng 4 sau động thái hạ lãi suất lần đầu tiên của Ngân hàng Nhà nước vào thời điểm cuối tháng 3 vừa qua và sau đó là ba lần liên tiếp hạ lãi suất. Lũy kế tháng 4 và tháng 5, cá nhân trong nước mua ròng hơn 11.000 tỷ đồng đối ứng với trạng thái bán ròng của nhà đầu tư nước ngoài và tổ chức trong nước.

Việc nới lỏng chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước là động lực lớn nhất dẫn dắt nhà đầu tư trong nước quay trở lại thị trường, đặc biệt là với những người ưa khẩu vị rủi ro cao. Đây là những nhà đầu tư thích lướt sóng, không mặn mà với việc gửi tiết kiệm, tuy nhiên trong giai đoạn chứng khoán khó khăn năm 2022 thì nhóm này buộc phải trú ẩn vào ngân hàng. Do đó, khi lãi suất giảm thì một phần tiền này sẽ chuyển sang kênh chứng khoán.

Bối cảnh lãi suất ở thời điểm hiện tại dẫn đến dòng tiền đáo hạn thời gian qua dịch chuyển đổ lại kênh chứng khoán. Cơ bản, thị trường chứng khoán vẫn phụ thuộc 90% vào dòng tiền cá nhân vì vậy 6 tháng cuối năm 2023 sẽ có một cơn sóng rõ ràng chứ không phân hóa như giai đoạn đầu năm. Tuy nhiên, sẽ rất khó để đón được một cơn sóng thần như năm 2021 vì 2 nguyên nhân.

Thứ nhất, 80% nhà đầu tư cá nhân thiệt hại tài sản lớn sau đợt giảm của thị trường năm 2022, tâm lý sợ hãi vẫn còn.

Thứ hai, Fed và các ngân hàng trung ương vẫn thắt chặt chưa nới lỏng nên khó để kỳ vọng chu kỳ tiền rẻ quay lại, lạm phát chưa về mục tiêu của Fed, các yếu tố vĩ mô, địa chính trị mà chúng ta chưa dự báo được nên khó có dòng tiền rẻ quay lại và thị trường chưa thể bùng nổ. Việc chu kỳ nới lỏng chính sách tiền tệ chỉ là cơ sở để tiền chuyển từ tiết kiệm sang kênh chứng khoán”.

“Tăng trưởng GDP của Việt Nam đã chậm lại ở mức 3,3% trong quý 1/2023. Xuất khẩu ghi nhận suy yếu từ mùa thu năm ngoái, có xu hướng chung giống như các nước xuất khẩu khác ở châu Á. Tuy nhiên, sự yếu kém của xuất khẩu không phải là lý do chính khiến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam chậm lại. Vào cuối năm ngoái, tình hình thanh khoản của Việt Nam yếu đi và lãi suất tăng nhanh do các động thái của cơ quan chức năng khiến thị trường trong nước bấp bênh và người tiêu dùng trì hoãn kế hoạch mua hàng. Trong quý đầu tiên của năm 2023, tiêu dùng trong nước ghi nhận mức tăng trưởng thấp nhất.

Tuy nhiên, trong năm 2023, tăng trưởng kinh tế sẽ tăng tốc do lãi suất ngân hàng đã đi vào quỹ đạo giảm. Ngân hàng Nhà nước không có lý do gì để giữ lãi suất cao vì không cần phải chống lạm phát khi giá tiêu dùng đã được giữ tương đối ổn định. Chính phủ cũng đặt mục tiêu tăng trưởng GDP 6,5% trong năm nay. Chúng tôi ước tính tăng trưởng GDP vừa phải hơn một chút, tức là 5,5%.

Nền kinh tế Việt Nam sẽ tăng trưởng nhờ lĩnh vực dịch vụ với mức tăng gần 4% trong quý đầu tiên, mặc dù lĩnh vực thị trường nhà ở và xuất khẩu giảm sút. Quan điểm của quỹ là sẽ có sự tăng tốc tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam khi lãi suất giảm và thanh khoản được duy trì bởi ngân hàng trung ương góp phần đẩy mạnh hoạt động kinh tế bắt đầu từ quý 2 và đến hết năm 2023.

Đối với thị trường chứng khoán, những nguyên nhân khiến thị trường chứng khoán Việt Nam năm 2022 giảm mạnh bất thường cũng sẽ kích hoạt thị trường hồi phục trong năm nay. Các công ty niêm yết của Việt Nam có tỷ lệ đòn bẩy thấp, triển vọng tăng trưởng lợi nhuận của những doanh nghiệp này trong vài năm tới là mạnh nhất. Định giá P/E dự phóng của chứng khoán Việt Nam hiện đang ở mức cực kỳ thấp. Thị trường chứng khoán đang có rất nhiều cổ phiếu ở mức giá rẻ và lãi suất thấp hơn sẽ khuyến khích các nhà đầu tư quay trở lại mua cổ phiếu”.

“Áp lực đáo hạn trái phiếu vẫn còn rất lớn, đỉnh điểm rơi vào tháng 9 với hơn 40.000 tỷ đồng chủ yếu đến từ nhóm doanh nghiệp bất động sản và thương mại dịch vụ. Các doanh nghiệp bắt buộc phải tiếp tục duy trì và tìm nguồn vốn để mua lại hoặc để trả nợ, tái cấu trúc nợ. Tuy nhiên, giai đoạn này vẫn rất khó khăn trong bối cảnh vĩ mô 6 tháng vừa qua không quá tích cực, chịu nhiều tác động thị trường trong nước, bất động sản đóng băng, sản xuất kinh doanh đình trệ.

Trước đó, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong tháng 4 và tháng 5/2023 tiếp tục trầm lắng. Trong tháng 4 chỉ có một lô trái phiếu duy nhất phát hành thành công, tháng 5 cũng vậy. Tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phát hành trong 5 tháng đầu năm đạt hơn 26.137 tỷ đồng, giảm 80% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, tín hiệu những tháng cuối năm có thể tích cực hơn khi Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước đã có hàng loạt nghị định, thông tư gỡ khó cho doanh nghiệp bất động sản, trái phiếu, hay giảm thuế VAT... Do đó, thị trường sẽ dần lấy lại niềm tin, những lô trái phiếu đến từ doanh nghiệp có nền tảng cơ bản tốt phát hành thành công sẽ tạo tín hiệu tích cực cho thị trường”.

“Khối ngoại có xu hướng bán ròng mạnh trong hai tháng trở lại đây sau khi gom ròng mạnh trong suốt khoảng thời gian đầu năm. Động thái bán ròng của khối ngoại chủ yếu do lạm phát Mỹ giảm chậm hơn dự kiến làm cho Fed tiếp tục neo lãi suất cao, đồng USD tăng mạnh trong tháng 5. Tại ngày 31/5/2023, chỉ số DXY leo lên mức 104,3 điểm, tăng 2,6% so với đầu tháng 5. Đồng USD tăng giá nên dòng vốn nghịch đảo ra khỏi thị trường mới nổi là đương nhiên. Xu hướng của dòng vốn ngoại phụ thuộc vào các dữ liệu kinh tế Mỹ và cuộc họp của Fed trong tháng 6 tới đây liệu họ sẽ dừng tăng lãi suất hay thêm một bước tăng nữa. Nếu quan điểm của Fed thể hiện mức tăng lãi suất thời gian qua như vậy là đủ rồi, đồng USD đảo chiều thì vốn ngoại nhiều khả năng sẽ quay lại thị trường Việt Nam trong quý 3/2023.

ở trong nước, dòng vốn nội đánh giá vào vĩ mô, kinh tế dần ổn định nên nhóm nhà đầu tư cá nhân trong nước đã đẩy mạnh mua vào liên tục trong vòng hai tháng trở lại đây. Thanh khoản thị trường đã có phiên kỷ lục hơn 23.000 tỷ đồng chủ yếu nhờ dòng vốn nội.

Nhìn trong bối cảnh này thì VN-Index có khả năng chính phục lại mốc 1.300 điểm vào cuối năm 2023. Những ngành nhà đầu tư có thể chú ý quan tâm gồm ngành điện, tình trạng thiếu hụt phải cắt điện luân phiên trong thời gian qua nhóm nhiệt điện hưởng lợi nhất; ngoài ra với nhóm chứng khoán, tài chính cũng hưởng lợi nhờ thanh khoản thị trường tăng cao. Cuối năm 2023, khi dòng vốn FDI trở lại thì bất động sản khu công nghiệp cũng là nhóm cần quan tâm”.

“Thị trường chứng khoán Việt Nam có 3 đại lượng cốt lõi là chính sách vĩ mô, nội tại doanh nghiệp và dòng tiền (thanh khoản). Về nội tại doanh nghiệp thì tất cả đều lan truyền những thông tin xấu về kết quả kinh doanh quý 1, dòng tiền rất yếu. Tại thời điểm lập đỉnh, giá trị giao dịch trên HoSE chỉ 10.000 tỷ đồng.

Còn bây giờ cũng ở điểm số đó, nhưng thanh khoản tăng lên 50% và tăng một cách ổn định. Dù kết quả quý 2 có thể chưa bùng nổ, nhưng tốt hơn quý 1 nhiều. Thị trường không tăng điểm sốc, mà liên tục tích lũy nền, xoay vòng để đi lên giữa các dòng.

Xác định được thị trường bản chất đang ở đoạn đầu của cơn sóng, nhà đầu tư nên chọn 1 trong 3 sách lược.

Thứ nhất, “Buy now and go away”: mua nắm giữ, không quan tâm nhiều, chờ Index và cổ phiếu đạt target kỳ vọng trên 30% thì chốt lãi. Đây là sách lược dành cho người yếu tim, không muốn nhìn các biến động nhỏ.

Thứ hai, mua bán theo nhịp và sự luân chuyển của dòng tiền. Tức là chọn một dòng đang thu hút dòng tiền, mua và chốt lãi để chuyển dòng khác.

Thứ ba, chọn dòng hay mã tiềm năng nhất, mua rồi trading trên chính dòng hay mã đó, chốt lãi từng chặng, bán rồi mua lại chính mã đó với giá cao hơn để bán cao hơn nữa”.

Tính đến hết tháng 4/2023, vốn hóa thị trường cổ phiếu 3 sàn HoSE, HNX và UPCoM ước đạt 5.416 nghìn tỷ đồng, tương đương 60,89% GDP ước tính năm 2022. Thị trường có 758 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ niêm yết trên 2 Sở Giao dịch chứng khoán và 857 cổ phiếu đăng ký giao dịch trên UPCoM với tổng giá trị niêm yết, đăng ký giao dịch đạt 1.992 nghìn tỷ đồng, tương đương 20,9% GDP ước tính năm 2022. Có 449 mã trái phiếu niêm yết với giá trị niêm yết đạt hơn 1.834 nghìn tỷ đồng, tương đương 19,3% GDP ước tính năm 2022. 

Số lượng nhà đầu tư liên tục tăng đã góp phần đẩy mạnh thanh khoản thị trường. Dữ liệu từ Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam cho thấy, nhà đầu tư trong nước đã mở mới 104.745 tài khoản chứng khoán trong tháng 5 vừa qua. Trong đó, nhà đầu tư tổ chức mở mới 121 tài khoản, còn lại là nhà đầu tư cá nhân mở mới 104.624 tài khoản. Con số này gấp 5 lần so với tháng 4 vừa qua và quay trở lại tương đương với thời điểm cuối tháng 12/2022. Lũy kế đến cuối tháng năm, số lượng tài khoản giao dịch trong nước là hơn 7,01 triệu tài khoản trong đó số tài khoản giao dịch của nhà đầu tư cá nhân là 7 triệu tài khoản còn lại là của nhà đầu tư tổ chức hơn 15.000 tài khoản.

Hiệu quả quản lý nhà nước về chứng khoán và thị trường chứng khoán, nhất là trong hoạt động giám sát, thanh tra, cưỡng chế thực thi ngày càng được nâng cao. Trong năm 2022, Bộ Tài chính đã triển khai nhiều đoàn kiểm tra đối với các mã chứng khoán có dấu hiệu giao dịch bất thường, tiến hành thu thập hồ sơ, tài liệu liên quan các tài khoản giao dịch bất thường để tiếp tục xử lý; tổ chức triển khai các đoàn thanh tra, kiểm tra việc tuân thủ pháp luật của các tổ chức, cá nhân tham gia thị trường.

Trên cơ sở đó, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đã xử phạt hành chính 495 tổ chức, cá nhân vi phạm với tổng số tiền phạt hơn 39 tỷ đồng và áp dụng hình thức xử phạt bổ sung đối với 6 trường hợp, áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả trong 15 trường hợp.

Tuy nhiên, theo bên cạnh những kết quả tích cực nêu trên, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn tồn tại một số hạn chế. Cụ thể, nhà đầu tư cá nhân vẫn chiếm đa số trên thị trường cổ phiếu, các nhà đầu tư có tổ chức chiếm tỷ lệ nhỏ dẫn đến giao dịch trên thị trường chứng khoán về cơ bản không ổn định, chủ yếu theo tâm lý nhà đầu tư cá nhân. Nhiều nhà đầu tư cá nhân chưa được trang bị đầy đủ kiến thức về pháp luật, nhận thức còn hạn chế mặc dù đã được thông tin, tuyên truyền, cảnh báo nhiều lần, hiểu biết về thị trường, mua bán theo tin đồn. Các sản phẩm trên thị trường, dù đã có thêm các sản phẩm mới nhưng vẫn chưa đa dạng, chủ yếu vẫn là chứng khoán cơ sở, các sản phẩm chứng khoán phái sinh còn hạn chế…

Theo đánh giá của Ủy ban Chứng khoán nhà nước, ở thời điểm hiện tại, thị trường chứng khoán đang được hỗ trợ bởi nhiều yếu tố tích cực. Trước tình hình lạm phát bắt đầu có xu hướng giảm ở một số nền kinh tế như Mỹ và EU, lộ trình tăng lãi suất của ngân hàng trung ương một số nước có xu hướng chậm lại. Đây là tín hiệu tích cực cho nền kinh tế Việt Nam nói chung và thị trường chứng khoán nói riêng.

Từ đầu năm đến nay, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã bốn lần ban hành các quyết định điều chỉnh giảm mức lãi suất điều hành. Lãi suất huy động và cho vay của nhiều ngân hàng thương mại cũng tiếp tục xu hướng giảm trong một vài tuần cuối tháng 4 và đầu tháng 5/2023.

Ngoài ra, các chính sách hỗ trợ được ban hành gần đây như Thông tư 02/2023/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn tổ chức tín dụng cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ, Nghị định 12/2023/NĐ-CP của Chính phủ về gia hạn thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, Thông tư 03/2023/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước cho phép các tổ chức tín dụng được mua lại trái phiếu doanh nghiệp chưa niêm yết, là những giải pháp thiết thực nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân. Đây là những yếu tố ảnh hưởng tích cực tới thanh khoản trên thị trường trong quý 3 và quý 4/2023.

Tuy nhiên, chứng khoán trong năm 2023 vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Để đảm bảo sự vận hành liên tục, thông suốt, ổn định, minh bạch của thị trường chứng khoán, đồng thời thúc đẩy thị trường phát triển theo hướng bền vững, an toàn, minh bạch, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, cần tiếp tục thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ.

Về pháp lý và thể chế, Bộ Tài chính đang rà soát tổng thể các quy định tại Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn, trong đó quy định rõ phạm vi hoạt động và cung cấp dịch vụ của các công ty chứng khoán, bổ sung các quy định nhằm quản lý tốt hơn các nhà đầu tư, tăng cường các chế tài xử phạt vi phạm để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư.

Tiếp tục đẩy nhanh tiến độ đưa vào vận hành hệ thống công nghệ thông tin KRX,  chuẩn bị nền tảng giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Đối với công tác giám sát, thanh tra, Bộ Tài chính sẽ tăng cường giám sát các công ty chứng khoán thực hiện đúng và đầy đủ vai trò là chủ thể giám sát tuyến đầu theo quy định tại Luật Chứng khoán 2019 và các văn bản hướng dẫn để kịp thời ngăn ngừa và phát hiện sớm các vi phạm trên thị trường. Hoàn thiện và đưa vào sử dụng Hệ thống giám sát giao dịch nâng cấp với các tính năng phân tích, cảnh báo, thống kê…

Đồng thời, tăng cường cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời tới công chúng đầu tư, tích cực phối hợp với các tổ chức quốc tế triển khai các giải pháp để sớm nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam theo lộ trình đã đặt ra nhằm thu hút sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài tại thị trường Việt Nam.

VnEconomy 27/06/2023 11:00

Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 25-2023 phát hành ngày 19-06-2023. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây: 

https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam