Hiện nay, Việt Nam cũng như rất nhiều quốc gia khác đang chuyển hướng mạnh mẽ sang “cực tăng trưởng xanh”. Để thực hiện được mục tiêu phát triển kinh tế xanh, bền vững trên bình diện quốc gia, vai trò của những thành phố lớn, đầu tầu như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Quảng Ninh… luôn rất quan trọng. Hải Phòng là một trong những địa phương đầu tiên trên cả nước xây dựng, ban hành Kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh từ năm 2014. Xin ông cho biết, 10 năm qua, Hải Phòng đã làm những gì để thực hiện chiến lược xanh hóa?
Là một đỉnh trong tam giác kinh tế sôi động bậc nhất cả nước: Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, Hải Phòng có vị trí địa kinh tế độc đáo với hệ thống giao thông bao gồm cả đường bộ, đường sắt, hàng không và đặc biệt là đường biển để trở thành một trong những cửa ngõ kết nối quan trọng của vùng Đồng bằng sông Hồng, vùng Trung du và miền núi phía Bắc và khu vực phía Nam Trung Quốc.
Thành phố Hải Phòng có đủ thiên thời, địa lợi, nhân hòa, với những điểm khác biệt nổi bật về vị trí địa lý, vị thế địa - chiến lược và chức năng trong phát triển kinh tế - xã hội của vùng Bắc Bộ trong thời đại hội nhập, mở cửa và trong kỷ nguyên của biển và đại dương.
Chính vì vậy, cách đây nhiều năm, tăng trưởng xanh là mục tiêu lớn mà thành phố đã đặt ra từ rất sớm và chúng tôi đang từng bước thực hiện một cách bài bản, kiên trì, khoa học. Hải Phòng ưu tiên phát triển công nghiệp xanh, mô hình các khu công nghiệp sinh thái và bất động sản công nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn bền vững, thân thiện với môi trường, giảm phát thải khí nhà kính. Thành phố luôn khuyến khích các nhà đầu tư tập trung phát triển các dự án có công nghệ tiên tiến, quản trị hiện đại, có giá trị gia tăng cao, có tác động lan tỏa, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu. Cùng với đó là các chính sách khuyến khích nhà đầu tư tăng cường sử dụng nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng gió, năng lượng điện mặt trời áp mái, sử dụng các công nghệ sản xuất bảo vệ môi trường…
Hải Phòng hiện có 14 khu công nghiệp đang hoạt động. Các khu công nghiệp này được đầu tư đồng bộ hạ tầng kỹ thuật với diện tích 6.080 ha, đã tạo ra quỹ đất sản xuất công nghiệp hơn 4.000 ha, tỷ lệ lấp đầy trung bình đạt khoảng 60%. Hiện, Hải Phòng đang chuẩn bị cho giai đoạn phát triển công nghiệp mới đến năm 2050.
Khu công nghiệp DEEP-C và Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền đều đã được định hướng phát triển thành khu công nghiệp sinh thái. Khu công nghiệp DEEP-C do doanh nghiệp Bỉ đầu tư và đã có mặt tại Việt Nam 25 năm. Hiện tại, Khu công nghiệp DEEP-C đã thu hút khoảng 5 tỷ USD vốn đầu tư. Trong ba năm Covid-19, Hải Phòng chịu những ảnh hưởng rất lớn, nhưng với quyết tâm chính trị cùng sự điều hành linh hoạt trong phát triển kinh tế - xã hội, tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) của thành phố vẫn đạt trên 10%, gấp 1,5 lần bình quân chung của cả nước. Sau Covid-19, mặc dù Hải Phòng gặp thêm nhiều khó khăn, thách thức, nhưng chúng tôi vẫn kiên định phát triển theo hướng công nghệ cao, hiện đại, thân thiện môi trường.
Với tinh thần hành động quyết liệt, đổi mới sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, Hải Phòng đã phát triển mạnh mẽ, khẳng định là một trong những cực tăng trưởng quan trọng của cả nước. Điều đó được thể hiện qua các con số hết sức ấn tượng: Quy mô nền kinh tế đứng thứ 6/63 tỉnh, thành phố trên cả nước. Tốc độ tăng trưởng GRDP năm 2023 đạt 10,34%, đứng thứ 5 cả nước; đây là năm thứ 9 liên tục tăng trưởng của thành phố đạt mức hai con số. Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đạt kỷ lục 3,5 tỷ USD, đứng thứ 2 cả nước.
Hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội của thành phố tiếp tục được đầu tư xây dựng theo hướng đồng bộ, kết nối, chia sẻ. Bộ mặt đô thị ngày càng hiện đại, thay đổi nhanh chóng trong khoảng 10 năm trở lại đây, dần mang dáng dấp của một đô thị tầm cỡ châu lục. GRDP bình quân đầu người đạt hơn 7.000 USD/người (cao hơn nhiều so với bình quân chung cả nước). Tỷ lệ lao động qua đào tạo của thành phố năm 2023 ước đạt 86,5%, trong đó tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ đạt 38%.
Các chỉ số môi trường đầu tư, kinh doanh của Hải Phòng luôn ổn định và thuộc top đầu cả nước, trong đó: Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) của thành phố xếp vị trí thứ 3; chỉ số cải cách hành chính PAR INDEX xếp vị trí thứ 2; chỉ số hài lòng của người dân với sự phục vụ của cơ quan hành chính SIPAS xếp vị trí thứ 10; chỉ số đo lường hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh PAPI xếp thứ 15 trong số các địa phương trên cả nước.
Tháng 4/2023 vừa qua, UBND TP đã quyết định thành lập Ban Chỉ đạo thành phố về tăng trưởng xanh. Đây là đơn vị có chức năng giúp UBND Hải Phòng nghiên cứu, chỉ đạo, phối hợp giải quyết những công việc về tăng trưởng xanh; xây dựng, triển khai thực hiện Kế hoạch hành động về tăng trưởng xanh TP. Hải Phòng giai đoạn 2021-2030 và Kế hoạch hành động về tăng trưởng xanh thành phố trong giai đoạn tiếp theo.
Có thể nhận thấy 10 năm qua, Hải Phòng đã rất kiên định với con đường xanh hóa nền kinh tế. Vậy trong những năm tiếp theo, Hải Phòng sẽ đặt ra giải pháp mới, định hướng mới như thế nào để đạt được các mục tiêu lớn hơn, đột phá hơn?
Trong năm 2023 vừa qua, với sự nỗ lực của thành phố, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch TP. Hải Phòng thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Điều chỉnh Quy hoạch chung TP. Hải Phòng đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2050. Bản Quy hoạch TP. Hải Phòng vừa công bố được xây dựng với tư duy đột phá, tầm nhìn dài hạn dựa trên tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội và lợi thế cạnh tranh, đặt trong mối tương quan, liên kết với các tỉnh ven biển Bắc Bộ, khu vực Đồng bằng sông Hồng, các tỉnh phía Bắc và kết nối quốc tế.
Đồng thời, cụ thể hóa chủ trương của Bộ Chính trị tại Nghị quyết số 45-NQ/TW về xây dựng và phát triển TP. Hải Phòng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, thể hiện khát vọng của nhân dân Hải Phòng về một thành phố có trình độ phát triển cao trong nhóm các thành phố hàng đầu châu Á và thế giới.
Tiếp tục thực hiện chiến lược phát triển kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, tăng trưởng xanh đã xây dựng, Hải Phòng đã xây dựng Đề án phát triển đô thị Hải Phòng theo hướng đô thị cảng biển xanh, văn minh, hiện đại, đô thị kinh tế - đô thị sinh thái theo hướng quy hoạch đô thị, quy hoạch ngành, sử dụng đất bám sát mục tiêu tăng trưởng xanh. Trong đó, nghiên cứu, lập quy hoạch Khu kinh tế phía Nam thành phố, rộng khoảng 22.000 ha; quy hoạch, thành lập 25 khu công nghiệp, tổng diện tích khoảng 15.777ha; quy hoạch 26 cụm, công nghiệp khoảng 1.098 ha phù hợp quy hoạch TP. Hải Phòng thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2045 vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại quyết định số 1516 ngày 2/12/2023.
Chúng tôi cũng thường xuyên trao đổi, thảo luận và đề nghị những nhà đầu tư, nhất là các doanh nghiệp FDI đồng hành cùng thành phố thực hiện chuyển đổi xanh, đổi mới công nghệ, nghiên cứu ứng dụng rộng rãi công nghệ tiên tiến, công nghệ xanh; tiết kiệm, sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo góp phần giảm cường độ phát thải gây hiệu ứng nhà kính. Cùng với phát triển các khu công nghiệp tiêu chuẩn, Hải Phòng cũng đang phát huy lợi thế là địa phương có biển với việc quan tâm phát triển ngành năng lượng tái tạo, nhất là phát triển điện rác, điện gió ven bờ và ngoài khơi nhằm phát triển kinh tế gắn với tăng trưởng xanh, bền vững.
Điều này đang trở thành hiện thực khi có sự hỗ trợ tích cực của Chính phủ và các bộ, ngành trong việc phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch chung TP. Hải Phòng đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2050 theo hướng đô thị xanh, thông minh và đô thị hàng hải toàn cầu… Tầm nhìn đến năm 2050, Hải Phòng đặt mục tiêu trở thành thành phố cảng biển lớn trong khu vực và thế giới với ba trụ cột phát triển: Dịch vụ cảng biển - logistics; công nghiệp xanh, thông minh, hiện đại và trung tâm du lịch biển quốc tế. Quy mô dân số khoảng 4,5 triệu người, có trình độ phát triển cao trong nhóm các thành phố hàng đầu châu Á và thế giới.
Tôi cũng muốn nhấn mạnh tới yếu tố đặc biệt quan trọng, có thể quyết định tương lai của thành phố, đó là nguồn nhân lực. Khi lựa chọn mô hình kinh tế xanh, kinh tế tri thức, Hải Phòng sẽ tập trung đào tạo nguồn nhân lực, thu hút nhân tài, phát triển mạnh hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, gắn kết giữa trường đại học, viện nghiên cứu với doanh nghiệp để thúc đẩy nghiên cứu, phát triển, ứng dụng khoa học, công nghệ. Mục tiêu là để những doanh nghiệp đến với Hải Phòng, không chỉ cam kết đầu tư mà cả chuyển giao công nghệ, nghiên cứu và triển khai, để lao động Việt Nam làm chủ những khâu quan trọng, có giá trị gia tăng cao như thiết kế, sản xuất, thương mại hóa…
Thưa ông, có thể nói Hải Phòng có thế và lực để thực hiện những mục tiêu xanh hóa kinh tế của mình. Tuy nhiên, cần phải thẳng thắn nhìn nhận rằng thành phố Cảng đã và đang phải đối mặt với nhiều vấn đề thách thức lớn, ví dụ như những cơ sở sản xuất trong nội đô gây ô nhiễm môi trường, tình trạng ách tắc giao thông khi tốc độ đô thị hóa, cơ giới hóa quá nhanh… Vậy, Hải Phòng sẽ xử lý các vấn đề cụ thể này ra sao?
Trên hành trình hướng tới tăng trưởng xanh một cách ổn định và bền vững thì bất kỳ địa phương nào cũng sẽ phải đối mặt với nhiều vấn đề nan giải. Là địa phương phát triển công nghiệp nặng, những năm qua, Hải Phòng đã chú trọng hơn đến việc cải thiện chất lượng môi trường chung trên địa bàn thành phố. Giai đoạn 2016 - 2020, chất lượng nguồn nước các năm sau tăng so với năm trước, trong khi chỉ số chất lượng không khí chủ yếu nằm trong ngưỡng tốt và trung bình (chiếm 82,5%).
Nhờ nỗ lực trong quản lý chất thải rắn, đến nay, tất cả chất thải đô thị, chất thải công nghiệp, y tế đều đã được thu gom, xử lý triệt để. Tỷ lệ thu gom, xử lý chất thải nông thôn cũng lên tới 98%, chất thải nguy hại xấp xỉ 100%. Trong thời gian vừa qua, chúng tôi đã cương quyết di dời các cơ sở ô nhiễm môi trường ra khỏi nội đô; kiểm soát các nguồn gây ô nhiễm môi trường nên đã cải thiện rõ rệt tình trạng ô nhiễm môi trường ở đô thị, các cụm công nghiệp, làng nghề.
Đối với các lĩnh vực giao thông vận tải, cảng biển, chúng tôi cũng đã và đang thay đổi phương thức vận tải hàng hóa từ vận tải khối lượng nhỏ bằng ô tô thành vận tải khối lượng lớn bằng container, tăng cường vận tải đường sắt, đường biển, đường thủy nội địa nhằm hiện thực hóa chủ trương xây dựng thành phố Cảng xanh.
Trong nông nghiệp, Hải Phòng đang thực hiện các mô hình sản xuất khép kín, tái sử dụng, tái chế phụ phẩm, phế phẩm, phế thải nông nghiệp. Nâng cao chất lượng rừng và quản lý tài nguyên rừng bền vững tại các khu rừng, nhất là Khu dự trữ sinh quyển thế giới quần đảo Cát Bà. Từ nhiều năm nay, tại quần đảo Cát Bà, khu vực cùng Vịnh Hạ Long (tỉnh Quảng Ninh) vừa được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới, Hải Phòng đã thực hiện nông nghiệp không chất thải, quần đảo Cát Bà cũng được Hải Phòng lập quy hoạch tổng thể phát triển du lịch bền vững tầm nhìn đến năm 2050 với mục tiêu gắn khai thác du lịch, dịch vụ với bảo tồn các giá trị đa dạng sinh học, sinh thái của quần đảo Cát Bà, hướng tới phát triển du lịch sinh thái, không phát thải khí thải CO2 tại Di sản thiên nhiên thế giới….
Bên cạnh đó, Hải Phòng cũng thực hiện chuyển đổi số, xây dựng chính quyền điện tử, hỗ trợ, đông viên, khuyến khích cộng động doanh nghiệp, người dân ứng dựng công nghệ thông minh – smart vào tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội nhằm tiết kiệm tiêu dùng năng lượng, giảm chi phí giao thông, giảm hiệu ứng khí nhà kính. Đặc biệt, thành phố đã phê duyệt Dự án trung tâm điều khiển tích hợp, dữ liệu quan trắc môi trường và lắp đặt các trạm quan trắc môi trường tự động từ nguồn vốn ngân sách, với mục tiêu giám sát chất lượng môi trường tiên tiến, hiện đại và đồng bộ.
VnEconomy 10/04/2024 08:00
Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 15-2024 phát hành ngày 08/04/2024. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam
