“Hiện nay, khó khăn lớn nhất chính là lạm phát và suy thoái kinh tế. Điều này dẫn tới một thực trạng, nhu cầu từ các thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam như Mỹ và châu Âu đang giảm mạnh.

Tuy nhiên, bối cảnh này không phải bây giờ mới diễn ra mà trước đó xu hướng toàn cầu hóa và thương mại hóa đang đi chệch quỹ đạo. Thể hiện rõ nhất từ các biện pháp mà các quốc gia đang áp dụng như tăng thuế chống phá giá, cạnh tranh dẫn đến chiến tranh thương mại…

Đặc biệt, gần đây, về môi trường cũng nổi lên rất nhiều vấn đề và đây cũng là hàng rào thương mại mới. Lý do áp dụng là hợp lý nhưng tác động tới thương mại rất nhiều, vì đến nay chúng ta chưa thể lường được thuế suất này sẽ đến đâu. Song, về cơ bản có thể hiểu rằng, các mặt hàng nào tiêu tốn nhiều năng lượng, phát thải nhiều sẽ bị đánh thuế nhiều hơn. Như vậy, ví dụ như thép tiêu tốn nhiều năng lượng sẽ bị đánh thuế mạnh.

Bên cạnh khó khăn, Việt Nam cũng đang có nhiều điểm thuận lợi. Thứ nhất, Việt Nam đã tham gia hội nhập với 15 hiệp định thương mại. Thứ hai, Việt Nam đang có nguồn đầu tư để thúc đẩy sản xuất, trong đó, vốn FDI khá đều và quan trọng; còn đầu tư trong nước, mặc dù có khó khăn nhưng cơ bản các doanh nghiệp vẫn giữ được niềm tin. Thứ ba, qua 3 năm vừa qua, doanh nghiệp phải đối mặt với việc đứt gãy chuỗi cung ứng,… bối cảnh năm 2023 có thêm những khó khăn mới, nhưng cuối cùng vẫn là đứt gãy chuỗi cung ứng, tuy nhiên, Việt Nam đã có kinh nghiệm đối phó với diễn biến này”.

“Đối với nông nghiệp, việc đầu tiên là cần nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm thiểu chi phí, gia tăng liên kết. Chẳng hạn, với người nông dân, vấn đề lớn hiện nay là giá phân bón, thức ăn chăn nuôi tăng cao, do đó, chính họ cần phải là người tổ chức sản xuất tốt, tiết kiệm, gia tăng kinh tế tuần hoàn ngay trong mảnh ruộng của mình, đó là tối ưu nguồn lực.

Nông nghiệp có con số ấn tượng thặng dư thương mại nông sản 8,5 tỷ USD đóng góp lớn thặng dư thương mại toàn nền kinh tế là hơn 10 tỷ USD. Do đó, nông nghiệp là môi trường cần được ưu tiên nguồn lực đầu tư. Chúng ta cũng thấy doanh nghiệp lớn mạnh từ nông nghiệp, nhiều nông dân, sinh viên trẻ khởi nghiệp làm giàu từ nông nghiệp. Nhìn ra thế giới, chúng ta là cường quốc gạo, hồ tiêu, cafe, chúng ta hoàn toàn có quyền chi phối thị trường, do đó cần tập trung ưu tiên nguồn lực cho doanh nghiệp.

Nhiều người cho rằng ngành nông nghiệp tăng trưởng như vậy thì đổi mới ở đâu? Chúng tôi luôn nhận thức rằng không quá tự hào về con số mà tập trung vào chất lượng xuất khẩu. Năm 2023 nhiều khó khăn như vậy, nên đổi mới sáng tạo đẩy mạnh kinh tế số trong nông nghiệp cũng là một phương thức, thay đổi phương thức quản trị từ cơ sở dữ liệu ngành, doanh nghiệp, liên thông về thông tin là bàn đạp, thay vì mỗi người, mỗi cơ quan làm một kiểu. Để làm được điều này thì ngành cũng như doanh nghiệp phải cố gắng phấn đấu để vượt qua thách thức trong chính sự tăng trưởng; chiến lược doanh nghiệp cần tập trung vào mũi nhọn để khơi dậy sức mạnh nông dân, nông thôn”.

“Năm 2022 là năm đầu nền kinh tế phục hồi sau đại dịch Covid-19 nhưng phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức chưa từng có. Xung đột Nga-Ukraine leo thang, giá hàng hóa, lạm phát tăng cao nhất trong 40 năm trở lại đây tại các nền kinh tế phát triển, hơn 80 quốc gia đối mặt với lạm phát hai con số.

Thậm chí, để kiềm chế lạm phát, Fed đã tăng 4 lần lãi suất với mức tăng 0,75 điểm phần trăm mỗi lần. Trong khi đó, ở quá khứ hầu như Fed chỉ tăng 0,25 điểm phần trăm mỗi lần. Điều này thể hiện quá trình kiềm chế lạm phát rất nhanh, gấp.

Việt Nam là nền kinh tế nhỏ với độ mở lớn, biến động về giá cả, lạm phát, lãi suất, tỷ giá trong nước và diễn biến bất trắc từ thị trường quốc tế đặt ra thách thức rất lớn cho công tác điều hành chính sách tiền tệ. Song với các giải pháp chính sách tiền tệ được triển khai đồng bộ, năm 2022 ngành Ngân hàng đã đóng góp tích cực vào các thành quả nổi bật của nền kinh tế.

Năm 2023, bối cảnh kinh tế toàn cầu tiếp tục còn nhiều yếu tố bất lợi và khó lường, các ngân hàng trung ương tiếp tục duy trì thắt chặt chính sách tiền tệ, tăng lãi suất để tiếp tục kiểm soát lạm phát. Mặc dù lạm phát trong nước hiện vẫn đang được kiểm soát, nhưng áp lực sẽ tiếp tục gia tăng.

Do đó, mục tiêu xuyên suốt trong điều hành chính sách tiền tệ năm 2023 là giữ được sự ổn định của dòng tiền, kiểm soát lạm phát. Từ mục tiêu đó, Ngân hàng Nhà nước sẽ đạt được mục tiêu của nội bộ ngành là duy trì sự hoạt động lành mạnh, ổn định của ngành ngân hàng.

Nhìn chung, năm 2023, Ngân hàng Nhà nước sẽ hành động theo phương châm “dĩ bất biến, ứng vạn biến”. Trong đó bất biến là kiểm soát lạm phát, còn cách thức điều hành thì rất linh hoạt”.

“Trong năm 2022, chính sách tài khóa của Việt Nam đi đều hai chân. Một mặt, chính sách tài khóa được điều hành theo hướng tháo gỡ khó khăn kịp thời và thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp giai đoạn hậu Covid, tập trung vào các biện pháp miễn, giảm các loại thuế, phí, lệ phí, gia hạn thời hạn nộp thuế và một phần hỗ trợ cấp bù lãi suất 2% với các khoản vay.

Tổng kết năm 2022 đã thực hiện miễn, giảm, giãn ước khoảng 193,4 ngàn tỷ đồng để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân, trong đó, gia hạn khoảng 106 ngàn tỷ đồng, còn miễn, giảm khoảng 58 ngàn tỷ đồng, tính cả một phần năm 2021 chuyển sang. Bên cạnh đó còn hỗ trợ từ ngân sách nhà nước khoảng 6,6 ngàn tỷ đồng tiền thuê nhà cho người lao động. Mặt khác, về chi ngân sách, tăng chi tiêu thông qua giải pháp kích cầu đầu tư, với lượng vốn tung ra năm 2022 rất lớn.

Năm 2023, dự báo tình hình thế giới sẽ tiếp tục diễn biến nhanh, phức tạp và nhiều khó khăn, nổi lên là xu hướng tăng trưởng chậm lại, cuộc chiến Nga-Ukraine chưa biết bao giờ chấm dứt, ảnh hưởng từ đại dịch Covid-19 sẽ kéo dài bởi hiện vẫn phát sinh thêm nhiều biến thể với tốc độ lây lan rất nhanh. Ở trong nước còn chịu thêm nhiều khó khăn về tình hình thiên tai, bão tố và các vấn đề nội tại.

Để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn, phục hồi sản xuất và thúc đẩy tăng trưởng, Bộ Tài chính được giao nghiên cứu thêm nhiều giải pháp, chính sách. Cụ thể, Bộ Tài chính dự thảo và xin ý kiến các bộ, ngành tiếp tục thực hiện các chính sách gia hạn thời hạn nộp nhiều sắc thuế trong năm 2023 dự kiến với quy mô lớn hơn. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng đang nghiên cứu để trình các cấp thẩm quyền miễn giảm tiền thuê đất, trên tinh thần các chính sách trước đây”.

“Trong năm 2023, Chính phủ nên đưa ra thông điệp về sự ổn định chính sách theo hướng tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Khi mà bên ngoài bất ổn, thì một điều cần làm nổi bật là chúng ta sẽ giữ ổn định các điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh. Bất kỳ chính sách nào đi ngược lại điều nay hoặc có xu hướng ảnh hưởng đến điều này cần phải trải qua một quá trình kiểm duyệt, đánh giá, cân nhắc kỹ. Do đó, truyền thông chính sách trong năm 2023 cần làm rõ yếu tố này.

 “Tối ưu nguồn lực” là điều rất quan trọng. Việt Nam có rất nhiều nguồn lực nhưng việc sử dụng chưa thực sự tốt. Ví dụ, giải ngân đầu tư công, nhiều dự án lớn đang bị ngâm hàng năm trời vì kẹt thủ tục. Tôi cho rằng đột phá của năm 2023 và những năm tới là phải cải cách về quy trình và thủ tục để tối ưu nguồn lực. Chúng ta chỉ cần khai thác được nguồn lực hiện có đã đủ rồi. Năm 2023 là một năm rất thách thức trong giải ngân đầu tư công, việc giải ngân chương trình hỗ trợ phục hồi hầu hết đang để lại cho năm 2023, chưa kể đến áp lực giải ngân vốn đầu tư công trung hạn.

Một điểm quan trọng nữa là cần chú trọng chất lượng thực thi chính sách. Việc thực thi phải theo hướng tạo động lực thực thi trong bộ máy chính quyền các cấp. Bên cạnh đó là phải chú trọng chất lượng pháp luật, giảm chồng chéo, tăng khả năng thực thi để người thực thi yên tâm, còn doanh nghiệp dễ dàng làm theo”.

“Thời gian qua và sắp tới, để vượt qua khó khăn, chúng tôi tập trung vào 4 giải pháp quan trọng.

Thứ nhất, tăng cường và củng cố các vấn đề mang tính nội lực. Xem người lao động là vốn quý nhất, SGC đã có nhiều chính sách hỗ trợ duy trì lực lượng lao động ổn định qua suốt mùa dịch. Sắp tới chúng tôi tập trung tái đào tạo, luân chuyển và đề bạt với các nguồn tại chỗ cũng như nguồn mới. Đặc biệt, nhờ mối quan hệ với các sàn lao động quốc tế, năm 2023-2024, chúng tôi sẽ xây dựng chương trình trao đổi lao động, đưa lao động Việt Nam trong lĩnh vực bán lẻ ra học tập và làm việc ngắn hạn ở thị trường nước ngoài.

Thứ hai, chúng tôi tập trung vào các giải pháp công nghệ, trong đó có số hóa và chuyển đổi số. Cách làm số hóa và chuyển đổi số của SGC là không làm ồ ạt vì nguồn lực hạn chế, mà xây dựng lộ trình 5 năm. Những điều thuộc về cốt lõi thì làm theo lộ trình, còn những vấn đề về quản lý và vận hành thì theo triết lý thay đổi thường xuyên để tạo ra các thay đổi lớn, hình thành văn hóa khuyến khích sáng tạo đổi mới.

Thứ ba, chúng tôi tìm kiếm các cơ hội mới, tăng cường chia sẻ với cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là với các hợp tác xã.

Thứ tư, đóng góp vào công cuộc xây dựng pháp luật và thể chế. SGC là đơn vị kinh tế tập thể hoạt động theo Luật Hợp tác xã. Thay mặt cộng đồng hợp tác xã, SGC kiến nghị xây dựng Luật Hợp tác xã không chỉ tạo điều kiện để doanh nghiệp nhỏ và vừa tồn tại và phát triển, mà còn có cơ chế để hợp tác xã trở thành “người lớn” để đủ sức cạnh tranh.

Chúng tôi mong muốn bộ, ngành lắng nghe doanh nghiệp và xây dựng cơ chế chính sách dựa trên nhu cầu thực tế của doanh nghiệp”.

“Có thể tóm tắt quá trình chuyển đổi của Tân Long là nghiên cứu chính sách, vấn đề để xây dựng kế hoạch phát triển dài hạn. Cụ thể là chủ động thu hẹp lĩnh vực bán buôn do có nhiều yếu tố khó kiểm soát. Đồng thời, nhân cơ hội này, chúng tôi tập trung đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, xây dựng thương hiệu. Chẳng hạn như sản phẩm gạo A AN, khi đưa vào thị trường Nhật Bản, chúng tôi cũng cố gắng tăng thêm giá trị gia tăng vào sản phẩm.

Ở Tân Long luôn duy trì tinh thần khởi nghiệp, bởi chúng tôi phải tự bán, tự phân phối sản phẩm của mình, lúc đó phải tìm ra sự khác biệt. Mỗi năm chúng tôi vẫn là một quá trình khởi nghiệp, vừa qua vẫn đang tái cấu trúc doanh nghiệp, định hướng lại chiến lược, ưu tiên nguồn vốn cho xây dựng chuỗi giá trị thực sự. 

Thị trường vốn năm 2022 có nhiều thay đổi khiến chúng tôi cũng gặp không ít bối rối khi xử lý các vấn đề liên quan, chẳng hạn như lãi suất đột ngột tăng đã gây khó khăn cho doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng. Ngay cả chính sách tỷ giá cũng vậy, nhiều khi chỉ sau một đêm, tỷ giá thay đổi đến vài phần trăm, dù cân đối được phần nào đó nhưng doanh nghiệp vẫn khá bị động. Vì vậy, chúng tôi mong muốn chính sách được ban hành có thể phần nào tiên lượng được các yếu tố tác động”.

“Việc cải cách thể chế và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh luôn là nhiệm vụ trọng tâm và xuyên suốt. Điều này được thể hiện thông qua việc thường xuyên rà soát, sửa đổi các quy định pháp lý, giảm sự chồng chéo, tạo sự minh bạch, thống nhất để tạo lập một môi trường đầu tư kinh doanh ngày càng thuận lợi cho doanh nghiệp. Việc sửa đổi các luật được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá rất cao, bởi giúp tháo gỡ điểm nghẽn và có thể khơi thông các nguồn lực, phục vụ cho việc phát triển kinh tế - xã hội quốc gia.

Một số các vấn đề nổi cộm, như: lãi suất, tỷ giá hay trái phiếu doanh nghiệp, thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản, được các bộ, ngành nhận diện, nắm bắt để tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ kịp thời ban hành, sửa đổi các quy định pháp lý, tháo gỡ những vướng mắc hiện tại của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, việc sửa đổi, hay ban hành một chính sách cũng cần phải đảm bảo các thị trường này phát triển một cách lành mạnh, hỗ trợ cho doanh nghiệp nhưng phải đảm bảo ngăn chặn tình trạng có thể bị lợi dụng, gây ảnh hưởng tới hệ thống tài chính, tiền tệ cũng như để lại các hệ lụy về kinh tế, xã hội. Điều này gây sức ép rất lớn tới các cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan xây dựng chính sách.

Một điểm được nhiều doanh nghiệp kiến nghị thời gian gần đây là bên cạnh việc sửa đổi chính sách, việc nâng cao hiệu quả thực thi chính sách cũng vô cùng quan trọng”.

“Thị trường lao động trong năm qua đặt ra rất nhiều thách thức. Năm 2022, lực lượng lao động có khoảng 51,6 triệu người, tăng 1,2 triệu người so với cùng kỳ năm trước, tuy nhiên, mức tăng này chưa đáp ứng được so với mức trước dịch bệnh. Tương tự, tỷ lệ tham gia lực lượng lao động có tăng so với năm 2021 nhưng cũng thấp hơn so với thời kỳ trước dịch.

Về chất lượng lao động, nền kinh tế của chúng ta vẫn thâm dụng lao động. Do vậy, những đối tượng lao động giản đơn vẫn rất dễ bị tổn thương, chỉ cần có một chuyển dịch nhỏ là rơi vào tình trạng thất nghiệp. Như vậy, tối ưu hóa nguồn lực, nhưng nguồn lực lao động lại chưa được tối ưu, câu chuyện ở đây chính là chất lượng lao động còn nhiều vấn đề. Ngoài số liệu cho thấy số lao động qua đào tạo mới chỉ chiếm khoảng trên 26%. Chúng ta đang ở giai đoạn chuyển đổi số, nhưng kỹ năng số của lao động hầu như chưa có, số lao động sử dụng được tiếng Anh hay các ngôn ngữ khác để giao tiếp, làm việc được là rất ít. Theo những khảo sát, số liệu có được thì chỉ khoảng 5% lao động Việt Nam có khả năng sử dụng tiếng Anh để làm việc được. Như vậy, bước sang năm 2023 sẽ là một năm thách thức rất nhiều đối với thị trường lao động Việt Nam”.

“Với toàn hệ thống Ngân hàng cũng như các ngân hàng thương mại, 2022 là một năm rất khó khăn. Đầu năm 2022, thị trường có vẻ thuận lợi nhưng sang quý 3, đầu quý 4, nhiều sự kiện xảy ra trên thị trường quốc tế và trong nước. Với những khó khăn đó, OCB đã bám sát biến động thị trường, cử tất cả cán bộ nhân viên quản lý khách hàng đến nói chuyện tiếp cận thông tin, lắng nghe, đảm bảo thấu hiểu khó khăn, nhu cầu của doanh nghiệp.

Với vị thế, uy tín của mình, OCB đã được Ngân hàng Nhà nước đồng ý cấp room tín dụng 18%. Sau khi được cấp room, ngân hàng đồng hành làm việc với khách hàng doanh nghiệp tập trung chủ yếu vào nhóm chiến lược là khách hàng bán lẻ, doanh nghiệp nhỏ và vừa, chạy hết công suất làm việc và đồng hành cùng doanh nghiệp. Điều này đã giúp cuối năm 2022 OCB về đích và giải ngân nằm trong kế hoạch NHNN cho phép trên 18% room tín dụng.

Những khó khăn mà doanh nghiệp hiện đang lo lắng chủ yếu là vấn đề về tỷ giá. OCB cũng đưa ra các giải pháp về mặt tỷ giá ngay đầu năm như trao đổi với khách hàng về kế hoạch của họ, tình hình xuất nhập khẩu trong vòng 1-2 tháng tới, đưa ra sản phẩm mua bán kỳ hạn ngoại hối. Nhiều khách hàng mua và trong cú sốc tỷ giá được bảo hiểm, tập trung nguồn lực sản xuất hoàn thiện đơn hàng.

Trong thời gian tới, OCB nói riêng và các ngân hàng thương mại nói chung kiến nghị trực tiếp rằng doanh nghiệp nên đưa ra các giải pháp cho chiến lược phát triển dài hạn trong 3-5 năm, trong đó ưu tiên quản trị rủi ro. Cú sốc tỷ giá năm 2022 là một bài học để doanh nghiệp tập trung nguồn lực nhìn nhận vào bảng cân đối tài sản, chênh lệch tỷ giá, lãi suất kỳ hạn. Đó cũng là những nghiệp vụ mà ngân hàng muốn đồng hành cùng doanh nghiệp”.

VnEconomy 21/01/2023 07:00

Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 03 phát hành ngày 16-01-2023. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây: 

https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam