Bệnh nhân T. có tiền sử hoàn toàn khoẻ mạnh. Cách vào viện 2 ngày, bệnh nhân đột ngột xuất hiện đau đầu dữ dội liên tục, uống nhiều thuốc giảm đau nhưng không thuyên giảm. Bệnh nhân sau đó có đi cấp cứu tại một bệnh viện tuyến dưới, nghi ngờ tổn thương mạch máu não.
Bệnh nhân này sau đó được chuyển về Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức để điều trị. Tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, qua thăm khám lúc nhập viện, các bác sĩ nghi ngờ bệnh lý tắc tĩnh mạch não.
Phim chụp cộng hưởng từ sọ não nhanh chóng được thực hiện cho phép chẩn đoán tình trạng huyết khối gây tắc hoàn toàn hệ thống các xoang tĩnh mạch nội sọ (các xoang này có chức năng dẫn lưu phần lớn máu não trở về tim, trong trường hợp tắc có thể gây ứ trệ, sung huyết, xuất huyết, thiếu máu não). Bệnh nhân được điều trị chống đông và can thiệp lấy bỏ huyết khối cấp cứu.
TS.BS Lê Thanh Dũng - Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết: “Ngay sau khi tiếp nhận ca bệnh, chúng tôi đã tiến hành hội chẩn đa chuyên khoa: Điện quan can thiệp, nội thần kinh, hồi sức cấp cứu, xác định đây là trường hợp tắc tĩnh mạch não cấp tính, mặc dù hiếm gặp nhưng có thể để lại các biến chứng, di chứng nặng nề, thậm chí là tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.”
Can thiệp nội mạch cho phép loại bỏ nhanh chóng huyết khối và tái lập lại tuần hoàn não, qua đó tránh được các biến chứng không mong muốn như thiếu máu hoặc chảy máu não.
Ở trường hợp ca bệnh này, sau khoảng gần hai giờ liên tục, rất nhiều huyết khối được lấy bỏ. Phim chụp sau can thiệp cho thấy các xoang tĩnh mạch tái thông hoàn toàn, không có tình trạng ứ trệ các tĩnh mạch não. Các cơn đau đầu, sau đó cũng nhanh chóng biến mất, chức năng vận động cảm giác hoàn toàn bình thường.
Theo TS. BS Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng khoa Nội – Hồi sức Thần kinh Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức: Huyết khối xoang tĩnh mạch não là bệnh lý rất hiếm gặp, chiếm khoảng <1% trong tổng số các trường hợp đột quỵ. Ở Việt Nam, chưa có số liệu thống kê chính thức nào về dịch tễ học của huyết khối tĩnh mạch não được công bố.
Ở các nước phát triển, số trường hợp tắc tĩnh mạch não do nhiễm khuẩn ngày càng giảm thay vào đó là bệnh lý đông máu và các bệnh hệ thống. Các yếu tố tăng đông di truyền chiếm tỷ lệ khá cao ở người da trắng, chiếm 15 - 30% các bệnh nhân huyết khối tĩnh mạch não.
Tuy nhiên, tại các nước châu Á, giảm các yếu tố kháng đông tự nhiên di truyền không phải là các yếu tố chủ yếu góp phần gây ra bệnh lý này như các nước phương Tây. Đặc biệt ở nước ta nguyên nhân nhiễm khuẩn vẫn còn chiếm vị trí rất quan trọng.
Các triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh lý này lại rất đa dạng, có thể biểu hiện đơn thuần là các cơn đau, cơn động kinh, nhưng cũng có thể biểu hiện rất nặng, nhanh chóng tới hôn mê. Do đó, bệnh thường bị bỏ sót, hoặc chẩn đoán muộn, làm chậm trễ quá trình điều trị, thậm chí có thể để lại các biến chứng nghiêm trọng.
Mục đích của điều trị huyết khối xoang tĩnh mạch não là ngăn ngừa quá trình tiến triển thêm của huyết khối, và nhanh chóng tái lập tuần hoàn tĩnh mạch đã bị tắc nghẽn. Trước đây Heparin không phân đoạn là loại thuốc chống đông được sử dụng chính trong điều trị huyết khối xoang tĩnh mạch với hiệu quả cải thiện rõ rệt trong đa số các trường, tuy nhiên cần phải theo dõi chỉ số đông máu liên tục và cũng có nhiều trường hợp biến chứng chảy máu.
Hiện nay, với sự ra đời của thuốc Heparin trọng lượng phân tử thấp và các thuốc chống đông đường uống thế hệ mới đã giúp việc theo dõi trở nên đơn giản hơn đồng thời cũng giảm tỷ lệ biến chứng chảy máu.
Cũng phải nói rằng, theo nhiều nghiên cứu, có đến 13% số bệnh nhân có kết cục tử vong hoặc để lại di chứng tàn tật nặng nếu chỉ điều trị nội khoa đơn thuần.
Chính vì vậy, ở những bệnh nhân tiến triển nặng, hoặc có xu hướng không đáp ứng với điều trị nội khoa, các can thiệp hoặc điều trị xâm lấn cần được chỉ định để tránh các biến chứng không đáng có.
Trường hợp của bệnh nhân T, biểu hiện đau đầu nặng do huyết khối lan tỏa ở hầu hết các hệ thống xoang là những yếu tố đưa đến quyết định can thiệp hút huyết khối cơ học. Sau can thiệp gần như tất cả huyết khối đã được lấy bỏ, bệnh nhân tiến triển lâm sàng tốt và không có biến chứng nào xuất hiện cho phép chúng ta hy vọng về một kết quả khả quan.
“Sau khi tình trạng bệnh ổn định, việc duy trì thuốc chống đông cũng như tìm kiếm nguyên nhân gây huyết khối là rất quan trọng để tránh sự tái phát sau này”, Tiến sĩ Tuấn nhấn mạnh.
Google translate