Công viên Khoa học Tân Trúc ở Đài Loan (Trung Quốc) là nơi ươm mầm cho những công ty công nghệ thành công nhất của Đài Loan. Được thành lập vào năm 1980, công viên này kết hợp nghiên cứu tiên tiến và sản xuất công nghiệp. Ngày nay, các công viên khoa học của Đài Loan là nơi đặt trụ sở của hơn 1.100 công ty, sử dụng 321.000 lao động và tạo ra doanh thu hàng năm 127 tỷ USD.
Đặc biệt, Viện Nghiên cứu Công nghệ Công nghiệp tại đây đã phát triển nhiều startup, trong đó có TSMC – công ty sản xuất ít nhất 90% chip máy tính tiên tiến nhất thế giới. Tổng cộng, các công ty Đài Loan chiếm 68% thị phần sản xuất chip toàn cầu.
TSMC TIÊU THỤ LƯỢNG ĐIỆN KHỔNG LỒ CỦA ĐÀI LOAN
Thành công của Đài Loan trong lĩnh vực công nghệ rất ấn tượng, nhưng cũng đã tạo ra một vấn đề có thể đe dọa sự thịnh vượng trong tương lai của cả ngành công nghiệp toàn cầu lẫn hòn đảo này. Khi thời đại trí tuệ nhân tạo (AI) tiêu tốn năng lượng đang bắt đầu, Đài Loan phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng năng lượng đa chiều.
Phụ thuộc nặng nề vào nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu, dù có các mục tiêu năng lượng sạch tham vọng nhưng Đài Loan chưa đạt được, và khó có thể đáp ứng được nhu cầu hiện tại. Theo các nhà phê bình, giải quyết vấn đề này ngày càng trở nên cấp bách.
Với hơn 23 triệu dân, Đài Loan tiêu thụ gần như cùng mức năng lượng bình quân đầu người như Mỹ, nhưng phần lớn lượng tiêu thụ này - 56% - thuộc về lĩnh vực công nghiệp, dành cho các công ty như TSMC. Thực tế, riêng TSMC đã sử dụng khoảng 9% điện năng của Đài Loan.
Theo ước tính của Greenpeace, đến năm 2030, ngành sản xuất bán dẫn của Đài Loan sẽ tiêu thụ gấp đôi lượng điện so với toàn bộ New Zealand trong năm 2021. Báo cáo cũng dự đoán khoảng 82% nhu cầu năng lượng khổng lồ này sẽ đến từ TSMC.
Chính phủ Đài Loan đặt hy vọng vào thành công liên tục của ngành công nghệ và mong muốn hòn đảo này trở thành lãnh đạo trong lĩnh vực AI. Tuy nhiên, chỉ riêng một trung tâm dữ liệu nhỏ - trung tâm dữ liệu Vantage 16 megawatt ở Đài Bắc - đã được dự kiến sẽ tiêu thụ lượng điện tương đương với khoảng 13.000 hộ gia đình.
Nicholas Chen, một luật sư phân tích chính sách khí hậu và năng lượng của Đài Loan, cảnh báo những cam kết của Đài Loan đối với việc chuyển đổi sang năng lượng sạch, vai trò của Đài Loan trong chuỗi cung ứng toàn cầu với các công ty đa quốc gia, cùng với sự gia tăng bùng nổ trong nhu cầu AI, tất cả đều ẩn chứa các yếu tố của một cuộc khủng hoảng.
"Để lập kế hoạch và vận hành các trung tâm dữ liệu AI, một nguồn cung cấp năng lượng ổn định và không phát thải là điều kiện tiên quyết," luật sư Nicholas Chen nói. "Các trung tâm dữ liệu AI không thể tồn tại nếu không có đủ năng lượng xanh. Đài Loan là chính phủ duy nhất nói về việc phát triển trung tâm dữ liệu AI mà không quan tâm đến sự thiếu hụt năng lượng xanh."
TÌM KIẾM CÁC NGUỒN NĂNG LƯỢNG THAY THẾ ĐANG TRỞ THÀNH NHIỆM VỤ CẤP BÁCH
Vấn đề của Đài Loan không chỉ đơn thuần là xây dựng thêm công suất điện. Cuộc khủng hoảng năng lượng của hòn đảo này là sự kết hợp của các thách thức về an ninh quốc gia, khí hậu và chính trị. Đài Loan phụ thuộc khoảng 90% vào nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu.
Đài Loan thường xuyên tham dự các cuộc họp về khí hậu của Liên Hợp Quốc, nhưng chưa bao giờ là thành viên chính thức. Các công ty lớn như TSMC cũng đã ký tham gia RE100, một sáng kiến năng lượng tái tạo, và cam kết đạt sản xuất không phát thải. Tuy nhiên, hiện tại vẫn tồn tại khoảng cách lớn giữa mục tiêu và thực tế.
Angelica Oung, sáng lập Liên minh Chuyển đổi Năng lượng Sạch, cho biết hai vụ mất điện lớn - một vào năm 2021 ảnh hưởng đến TSMC và 6,2 triệu hộ dân trong năm giờ, và một vào năm 2022 ảnh hưởng đến 5,5 triệu hộ. Điều này, là dấu hiệu của một hệ thống năng lượng đang hoạt động rất cận kề giới hạn.
Còn luật sư Nicholas Chen thì nhận định chính phủ đang không theo kịp ngay cả nhu cầu hiện tại. "Trong tám năm qua đã có bốn lần mất điện lớn," ông nói, và "hiện tượng giảm điện áp đã trở nên phổ biến."
Tỉ lệ dự phòng năng lượng của Đài Loan - khoảng cách giữa cung và cầu - lý tưởng là 25% trong một hệ thống an toàn. Tuy nhiên, theo bà Oung, năm nay có nhiều lần tỉ lệ này giảm xuống chỉ còn 5%, cho thấy hệ thống năng lượng đang rất mong manh.
Cơ cấu năng lượng hiện tại của Đài Loan minh chứng cho mức độ thách thức: Năm ngoái, 83% năng lượng của Đài Loan phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, với than chiếm khoảng 42%, khí tự nhiên 40%, và dầu 1%. Năng lượng hạt nhân cung cấp 6%, còn lại gần 10% đến từ các nguồn tái tạo như năng lượng mặt trời, gió, thủy điện, và sinh khối.
Chính phủ đã cố gắng bảo vệ người tiêu dùng khỏi giá cả tăng cao, nhưng điều này đã khiến Công ty Điện lực Đài Loan (Taipower) gánh nợ ngày càng lớn. Bên cạnh đó, chính phủ đã công bố các mục tiêu năng lượng đầy tham vọng.
Lộ trình trung hòa carbon vào năm 2050, do Hội đồng Phát triển Quốc gia Đài Loan công bố vào năm 2022, cam kết đóng cửa toàn bộ ngành hạt nhân vào năm 2025. Đến thời điểm đó, tỷ lệ sử dụng than phải giảm xuống 30%, khí đốt tăng lên 50%, và năng lượng tái tạo phải đạt 20%. Tuy nhiên, hiện tại không có mục tiêu nào trong số này đạt được tiến triển đáng kể.
Tiến độ phát triển năng lượng tái tạo ở Đài Loan đang chậm lại vì nhiều lý do. Chuyên gia Oung giải thích rằng: "Vấn đề với năng lượng mặt trời ở Đài Loan là thiếu diện tích. Đài Loan có cùng dân số như Úc và tiêu thụ lượng điện tương đương, nhưng diện tích chỉ bằng một nửa Tasmania, và 79% lãnh thổ là núi, nên việc mua đất rất khó khăn." Việc lắp đặt năng lượng mặt trời trên mái nhà cũng đắt đỏ và không gian mái thường phải được sử dụng cho các mục đích khác như bãi đỗ trực thăng, cơ sở hạ tầng công cộng hoặc bể chứa nước.
Theo Peter Kurz, một chuyên gia tư vấn trong lĩnh vực công nghệ và cư dân lâu năm của Đài Loan, có một nguồn tài nguyên tái tạo mà Đài Loan có dồi dào, đó là gió. "Eo biển Đài Loan có nguồn năng lượng gió rất lớn," ông nói. "Đây là khu vực có tiềm năng năng lượng gió gần dân cư lớn nhất trên thế giới."
Năng lượng gió ngoài khơi đang được phát triển, nhưng chính phủ bị chỉ trích vì áp đặt yêu cầu khắt khe sử dụng sản phẩm và lao động trong nước, trong khi Đài Loan chưa sẵn sàng đáp ứng những yêu cầu này. Điều này phản ánh tham vọng của chính phủ muốn phát triển ngành công nghiệp trong nước, đồng thời giải quyết vấn đề năng lượng, nhưng các nhà phê bình cho rằng Đài Loan thiếu kỹ năng công nghiệp chuyên môn để sản xuất tuabin, dẫn đến chi phí cao và chậm trễ trong triển khai.
Phó Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng Đài Loan, ông Stephen Wu, thừa nhận rằng Đài Loan đang chạm đến giới hạn của nguồn cung hiện tại, và những công ty mới vào các khu công nghệ cao cần được xem xét kỹ lưỡng về nhu cầu năng lượng. Tuy nhiên, ông vẫn lạc quan về khả năng duy trì phát triển AI của Đài Loan.
"Chúng tôi đánh giá tiêu thụ năng lượng của các công ty để đảm bảo sự phát triển của họ tuân thủ quy định bảo vệ môi trường," ông nói. "Ở Singapore, các trung tâm dữ liệu rất hiệu quả. Chúng tôi sẽ học hỏi từ Singapore."
Những người chỉ trích chính sách năng lượng của chính phủ vẫn lo ngại. Nếu Đài Loan không tăng tốc phát triển năng lượng sạch, các công ty sẽ buộc phải rời khỏi hòn đảo. Họ sẽ tìm kiếm những môi trường hoạt động không carbon để đáp ứng yêu cầu net-zero của các đối tác như Amazon, Meta và Google, và tránh các rào cản thương mại dựa trên carbon như Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon của Liên minh Châu Âu.
Thực tế, ngành công nghệ của Đài Loan đóng vai trò thiết yếu trong sản xuất toàn cầu mọi thứ từ xe điện đến bán dẫn. Và việc ngành công nghiệp này phụ thuộc vào an ninh năng lượng của Đài Loan càng làm cho nhiệm vụ tìm kiếm giải pháp trở nên cấp bách hơn.
Google translate