Giới tội phạm đã chiếm đoạt kỷ lục 14 tỷ USD tiền ảo trong năm 2021, mà nguyên nhân chính là sự nổi lên của các nền tảng tài chính phi tập trung (DeFi) – theo dữ liệu mới từ công ty phân tích chuỗi khối (blockchain) Chainalysis.
So với năm 2020, thiệt hại do tội phạm tiền ảo gây ra trong năm 2021 tăng 79%, khi số vụ đánh cắp và lừa đảo tăng vọt.
Lừa đảo là dạng phổ biến nhất của tội phạm tiền ảo trong năm 2021, tiếp theo là đánh cắp – phần lớn xảy ra thông qua các vụ tấn công mạng (hack) nhằm vào doanh nghiệp tiền ảo. Chainalysis nói rằng DeFi là một phần lớn của câu chuyện trong cả hai trường hợp – như một lời cảnh báo nữa đối với những ai đang dấn thân vào lĩnh vực mới nổi lên này trong ngành công nghiệp tiền ảo.
“DeFi là một trong những lĩnh vực thú vị nhất hiện nay trong hệ sinh thái nói chung của tiền ảo, mang lại những cơ hội lớn cho các doanh nhân và người dùng tiền ảo”, Chainalysis nhận định trong báo cáo thường niên Crypto Crime (Tội phạm tiền ảo). “Nhưng DeFi khó có thể biến toàn bộ tiềm năng thành hiện thực nếu chính sự phi tập trung hoá mang lại mức độ năng động cao lại cũng cho phép các vụ lừa đảo và trộm cắp nở rộ”.
DeFi là một bộ phận đang tăng trưởng nhanh của thị trường tiền ảo, với mục tiêu xoá bỏ những thành phần trung gian, như ngân hàng, khỏi các giao dịch tài chính truyền thống như vay tiền. Với DeFi, các ngân hàng và luật sư bị thay thế bởi một mật mã lập trình gọi là hợp đồng thông minh (smart contract). Hợp đồng này được viết trên mỗi chuỗi khối công khai như Ethereum hay Solana, và được thực thi khi các điều kiện nhất định được đáp ứng, theo đó xoá bỏ sự cần thiết của trung gian tập trung.
“Hệ thống tài chính này về cơ bản chuyển tiền theo một số điều khoản và điều kiện gắn liền với nó”, Giám đốc đầu tư Joey Krug của Pantera Capital phát biểu.
Khối lượng giao dịch DeFi tăng 912% trong năm 2021, theo dữ liệu của Chainalysis. Lợi nhuận ấn tượng của những tiền ảo phi tập trung như Shiba Inu cũng góp phần tạo ra một cơ sốt của các tiền ảo DeFi. Tuy nhiên, cũng có nhiều cảnh báo về hệ sinh thái tiền ảo mới hình thành này.
Một vấn đề của DeFi – theo ông Kim Grauer, trưởng bộ phận nghiên cứu của Chainalysis – là nhiều giao thức (protocol) mới có những lỗ hổng về mã khiến những kẻ tấn công mạng (hacker) có thể lợi dụng. 21% trong số các vụ hack của năm 2021 là lợi dụng những lỗ hổng như vậy.
Các vụ trộm tiền ảo trong năm 2021 tăng 516% về giá trị so với năm 2020, lên mức 3,2 tỷ USD. Trong số này, 72% bị đánh cắp khỏi các giao thức DeFi. Các vụ lừa đảo tiền ảo tăng 72%, lên mức 7,8 tỷ USD.
Tội phạm liên quan đến tiền ảo đã lên tới mức cao nhất mọi thời đại, nhưng các nhà nghiên cứu nhấn mạnh việc sử dụng tiền ảo một cách hợp pháp vượt xa tăng trưởng của các hoạt động phi pháp đó.
Giao dịch tiền ảo liên quan đến các địa chỉ bất hợp pháp chỉ chiếm 0,15%, thấp chưa từng thấy, trong tổng giá trị giao dịch tiền ảo 15,8 nghìn tỷ USD trên toàn cầu trong năm 2021.
Không giống như giao dịch tiền mặt và các dạng giao dịch truyền thống khác, mỗi giao dịch tiền ảo đều được lưu trữ trong một sổ cái số có thể nhìn thấy. Ông Gauer nói rằng những công cụ phù hợp, có thể xác định được bao nhiêu phần trăm trong hoạt động giao dịch tiền ảo có liên quan đến tội phạm.
“Nhà chức trách đã rất thành công trong việc sử dụng tính minh bạch của các chuỗi khối để điều tra và dập tắt những hoạt động phi pháp”, ông Grauer nói.
Chẳng hạn, vào tháng 11 vừa qua, Cục Điều tra tội phạm thuộc Thuế vụ Mỹ (IRS) cho biết đã thu giữ được hơn 3,5 tỷ USD tiền ảo từ đầu năm, tất cả đều từ các cuộc điều tra không liên quan đến thuế. Số này chiếm 93% tổng tài sản được cơ quan này thu giữ trong thời gian trên.
Google translate