Chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khiến thị trường tài chính toàn cầu chao đảo trong những tuần gần đây, thúc đẩy nhà đầu tư mua mạnh những tài sản được xem là an toàn. Trong số đó có đồng franc Thụy Sỹ - một “hầm trú ẩn” cho những trường hợp khi bất định kinh tế vĩ mô và địa chính trị gia tăng.
Từ đầu năm đến nay, franc Thụy Sỹ đã tăng giá khoảng 10% so với USD. Tuy nhiên, theo hãng tin CNBC, đối với các nhà hoạch định chính sách của nước này, đây không phải là một tin vui mà là một thách thức lớn. Đồng nội tệ mạnh làm gia tăng áp lực giảm phát trong nền kinh tế Thụy Sỹ, vì khi franc tăng giá, hàng hóa nhập khẩu - vốn đóng một vai trò quan trọng đối với nước này - trở nên rẻ hơn.
Đối với nhiều quốc gia khác trên thế giới, đồng nội tệ tăng giá có thể là một sự chuyển biến được đón nhận tích cực bởi sẽ giúp giảm bớt áp lực lạm phát dai dẳng. Tuy nhiên, trong lúc nhiều nền kinh tế phát triển (như Mỹ và Anh) vẫn đang xoay sở để đưa lạm phát về mục tiêu 2% của ngân hàng trung ương, Thụy Sỹ lại đối mặt với một vấn đề hoàn toàn ngược lại: giá cả giảm quá nhanh.
Số liệu thống kê công bố vào tuần này cho thấy lạm phát ở Thụy Sỹ đã rơi vào trạng thái âm trong tháng 5, với chỉ số giá tiêu dùng (CPI) giảm 0,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá hàng hóa nhập khẩu giảm mạnh, với mức giảm 2,4% so với cùng kỳ năm trước sau khi đi ngang trong tháng 4.
Nhà kinh tế Charlotte de Montpellier của ngân hàng ING nhấn mạnh vai trò của đồng nội tệ tăng giá trong mức tranh lạm phát của Thụy Sỹ. “Cú giảm mới nhất của lạm phát ở Thụy Sỹ chủ yếu do các yếu tố bên ngoài. Một đồng franc mạnh làm giá nhập khẩu hàng hóa vào Thụy Sỹ giảm mạnh. Xét tới việc hàng nhập khẩu chiếm 23% rổ hàng hóa tính CPI của nước này, điều này có ảnh hưởng lớn tới tình hình lạm phát nói chung của Thụy Sỹ”, bà Montpellier nói với CNBC.
Dữ liệu lạm phát tháng 5 đánh dấu lần đầu tiên Thụy Sỹ giảm phát kể từ đại dịch Covid-19. Tình hình này có thể buộc Ngân hàng Trung ương Thụy Sỹ (SNB) sử dụng hai công cụ chủ chốt đã từng thực hiện trước đây để giải quyết vấn đề mà bà Montepellier gọi là “cơn đau đầu dai dẳng” đối với cơ quan này. Hai công cụ đó bao gồm lãi suất âm và can thiệp tỷ giá.
LÃI SUẤT ÂM
SNB chấm dứt thời kỳ lãi suất âm kéo dài 7 năm vào năm 2022. Đó là một chính sách không được lòng người gửi tiền và người cho vay tiền ở Thụy Sỹ, vì khiến người gửi tiền không có lãi và biên lợi nhuận của các ngân hàng trở nên rất hạn hẹp.
Trong cuộc họp chính sách tiền tệ gần đây nhất vào tháng 3, SNB giảm lãi suất tham chiếu 0,25 điểm phần trăm còn 0,25%.
Sau khi dữ liệu lạm phát mới nhất được công bố, SNB được dự báo sẽ “tìm cách chống lại sự tăng giá của đồng franc bằng những công cụ sẵn có”, bà Montpellier nói.
“Dựa trên số liệu hiện tại, việc quay trở lại với lãi suất âm trước cuối năm đang là một khả năng ngày càng lớn. Kịch bản chính của chúng tôi là từ nay đến tháng 9, SNB sẽ có hai đợt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm mỗi đợt, đưa lãi suất chính sách về âm 0,25%. Dù SNB muốn tránh việc giảm mạnh lãi suất, khả năng có một đợt giảm 0,5 điểm phần trăm trong tháng 6 là không thể loại trừ”, bà nhận định.
ING dự báo SNB sẽ dừng giảm lãi suất ở mức âm 0,25%, bà Montpellier nói rằng nếu đồng franc còn tăng giá, SNB sẽ không còn nhiều lựa chọn ngoài việc tiếp tục đẩy lãi suất xuống sâu hơn dưới 0.
Giáo sư tài chính Lily Fang của trường kinh doanh INSEAD nói với CNBC rằng điều kiện hiện tại có thể khiến Thụy Sỹ quay trở lại với môi trường lãi suất âm - một nước đi mà Chủ tịch SNB Martin Schelgel đã nhấn mạnh là một lựa chọn để ngỏ. “Nhà chức trách Thụy Sỹ đang lo ngại rõ ràng, bởi họ là một nền kinh tế nhỏ, có độ mở lớn phụ thuộc vào thương mại quốc tế, và Mỹ là đối tác thương mại quan trọng nhất của Thụy Sỹ ngoài Liên minh châu Âu (EU)”, bà Fang nhận xét.
“Thụy Sỹ đã tiến hành hạ lãi suất trước eurozone. Tôi nghĩ rất có khả năng họ sẽ giảm lãi suất về 0 và thậm chí là âm”.
CAN THIỆP TỶ GIÁ
Một công cụ khác mà SNB từng sử dụng trước kia để hạn chế đà tăng của đồng franc Thụy Sỹ là can thiệp vào thị trường ngoại hối bằng cách bán ra đồng franc và mua vào ngoại tệ. Tuy nhiên, với việc Tổng thống Donald Trump đã trở lại lãnh đạo Nhà Trắng, chiến lược này của SNB có thể đối mặt nhiều thách thức chính trị.
Hồi năm 2020, thời nhiệm kỳ đầu của ông Trump, Bộ Tài chính Mỹ đã quy Thụy Sỹ là một quốc gia thao túng tỷ giá, cáo buộc nước này cố tình phá giá đồng franc so với USD. Khi đó, SNB đã phủ nhận những cáo buộc này của Mỹ.
Lần này, chính quyền ông Trump đã nói rằng can thiệp tỷ giá và các hàng rào phi thuế quan được tính đến trong việc đưa ra mức thuế đối ứng với từng quốc gia cụ thể. Washington đã tính toán rằng Thụy Sỹ - quốc gia đã dỡ bỏ mọi thuế quan về công nghiệp trong năm ngoái - áp thuế quan 61% lên hàng hóa Mỹ, và Mỹ đáp trả bằng cách đánh thuế đối ứng 31% đối với hàng hóa Thụy Sỹ.
Bà Montepellier thừa nhận rằng bất kỳ động thái can thiệp tỷ giá nào của SNB cũng có khả năng “khiến chính quyền Mỹ không hài lòng”, nhưng bà lập luận rằng vẫn có khả năng SNB sẽ can thiệp vào thị trường trong những tháng tới.
Ông Alex King - nhà sáng lập nền tảng tài chính cá nhân Generation Money - lập luận rằng bất kỳ động thái nào của SNB trực tiếp mua vào ngoại tệ “khó có thể được yên với chính quyền Mỹ”.
“Khi Thụy Sỹ bị dán nhãn thao túng tỷ giá vào năm 2020, mối đe dọa thuế quan chưa phải là chuyện lớn. Bây giờ, nước này đang ở vào thế tiến thoái lưỡng nan”, ông King nói với CNBC. “Nếu SNB can thiệp trực tiếp lần nữa vào thị trường ngoại hối, Thụy Sỹ có thể bị Mỹ đánh thuế quan cao hơn, và ảnh hưởng tiêu cực của việc này có thể còn tệ hơn cả áp lực giảm phát trong ngắn hạn”.
Tháng trước, Chủ tịch Schlegel của SNB nói giới chức Thụy Sỹ đã có các cuộc trao đổi mang tính xây dựng với phía Mỹ về vấn đề can thiệp tỷ giá của SNB. “Chúng tôi chưa bao giờ gây ảnh hưởng lên tỷ giá để nhằm mục đích giành lợi thế”, ông Schelegel nói tại một sự kiện ở Lucerne.
“Tôi không chắc là Thụy Sỹ có ngay lập tức can thiệp vào thị trường ngoại hối hay không, bởi Mỹ có thể dán nhãn thao túng tỷ giá lên họ. Tôi không cho là Thụy Sỹ muốn bị dán nhãn như vậy một lần nữa, nên can thiệp tỷ giá có lẽ sẽ là lựa chọn cuối cùng của họ”, bà Fang nhận xét.
Google translate