Giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài mới đạt 39,06% kế hoạch

Con số trên được nêu tại hội nghị với các bộ, ngành về tình hình giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài các tháng cuối năm 2024 do Bộ Tài chính tổ chức ngày 3/12.

Như vậy, chỉ còn chưa đầy 1 tháng cho các bộ/ngành “chạy nước rút” để hoàn thành hơn 55% khối lượng công việc còn lại nhằm đạt mục tiêu giải ngân mà Chính phủ yêu cầu.

Theo đó, tại Quyết định số 1603/QĐ-TTg ngày 11/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc giao kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2024, tổng dự toán vốn nước ngoài được giao từ nguồn ngân sách trung ương cho các bộ, ngành là 9.349,74 tỷ đồng.

Tại Quyết định số 1306/QĐ-TTg ngày 1/11/2024, trên cơ sở đề xuất của các Bộ, Thủ tướng Chính phủ quyết định giảm dự toán chi đầu tư phát triển vốn nước ngoài nguồn ngân sách trung ương1.129,11 tỷ đồng của 3 Bộ (Bộ Công Thương, Bộ Lao động – Thương Binh và Xã hội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) và bổ sung dự toán 190,77 tỷ đồng cho Bộ Y tế. Theo đó, kế hoạch vốn đầu tư công năm 2024 nguồn nước ngoài giao cho bộ, ngành là 8.411,399 tỷ đồng (chưa tính kế hoạch vốn của Bộ Quốc phòng).

Theo Bộ Tài chính, lũy kế giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài 11 tháng năm 2024 của các bộ, ngành đạt 39,06% kế hoạch vốn điều chỉnh, tương đương 3.285,7 tỷ đồng. Tỷ lệ giải ngân đầu tư công vốn nước ngoài 11 tháng năm 2024 nói trên thấp hơn hẳn so với kết quả giải ngân nguồn vốn đầu tư công trong nước 11 tháng năm 2023 (đạt khoảng 53,16% kế hoạch). 

Có 2/10 bộ, ngành giải ngân trên 50% kế hoạch vốn: Bộ Tài nguyên Môi trường (87,76%), Bộ Giao thông vận tải (58,35%).

Có 4/10 Bộ đã giải ngân nhưng tỷ lệ giải ngân thấp: Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (39,41%), Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (29,79%), Đại học Quốc gia Hà Nội (6,75%), Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh (6,82%).

Từ đầu năm đến nay, Bộ Tài chính đã tiếp nhận 269 bộ hồ sơ rút vốn và đã xử lý 269 bộ.

Bộ Tài chính cho biết qua ý kiến các bộ, ngành tại Hội nghị tháng 5/2024, qua các cuộc làm việc trực tiếp, trực tuyến, và qua công tác ghi nhận, thống kê số liệu, tỷ lệ giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài thấp chủ yếu vẫn xuất phát từ các vướng mắc trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện dự án dẫn đến việc không có khối lượng hoàn thành để giải ngân hoặc đã có khối lượng nhưng chưa được kiểm soát chi hoặc đã kiểm soát chỉ nhưng chưa được tập hợp để gửi hồ sơ rút vốn.

Dự án đã được bố trí vốn, đã hoàn thành thủ tục đầu tư nhưng chậm triển khai các công tác sẵn sàng cho đầu tư nên ảnh hưởng đến việc giải ngân.

Một số nhóm nguyên nhân nổi bật khiến việc giải ngân vốn bị ách tắc như sau.

Thứ nhất, chậm trong khâu đấu thầu, ký kết hợp đồng (nhóm 3 trường đại học thuộc Dự án Phát triển các trường Đại học quốc gia Việt Nam, vay vốn World Bank). Hồ sơ thiết kế kỹ thuật - dự toán phải điều chỉnh và trình nhiều lần trong quá trình thẩm định do hồ sơ chưa phủ hơn (Dự án Nâng cao hiệu quả sử dụng nướccho các tỉnh bị ảnh hưởng bởi hạn hán WEIDAP/ADB8 vay vốn ADB).

Thứ hai, dự án thực hiện các thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, điều chỉnh hiệp định vay. Theo thống kê của Bộ Tài chính, có 15 dự án/tiểu dự án có thực hiện điều chỉnh đề xuất, điều chỉnh chủ trương đầu tư trong năm 2024 (trong đó có 2 dự án các cơ quan chủ quản đã không phân bổ chi tiết kếhoạch vốn do lường trước không đáp ứng được về mặt thời gian nếu phải hoàn thành các điều chỉnh trong năm 2024). Có 3 dự án có điều chỉnh Thỏa thuận vay năm 2024 có bố trí kế hoạch vốn.

Một số dự án điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh hiệp định vay và công tác điều chỉnh kéo dài như Dự án xây dựng đường cao tốc Bến Lức – Long Thành vay vốn JICA, Dự án Quản lý nước Bến Tre vay vốn JICA, Dự án Đầu tư xây dựng tuyến nối Quốc lộ 91 và tuyến tránh thành phố Long Xuyên vay ADB, Dự án Xây dựng Trường Đại học Dược Hà Nội ngang tầm khu vực vay ODA vốn Hàn Quốc...

Thứ ba, vướng mắc do chậm nhận được ý kiến không phản đối của nhà tài trợ hoặc ý kiến chấp thuận của nhà tài trợ đối với hồ sơ mời thầu, hồ sơ có liên quan đến sửa đổi Hiệp định vay. Các bên đã tổ chức trao đổi, tọa đàm nhưng vẫn cần tiếp tục xử lý (Dự án đường cao tốc Bến Lức – Long Thành vay vốn JICA).

Các vướng mắc này thuộc trách nhiệm xử lý của chủ dự án ban quản lý dự án, cơ quan chủ quản dự án và các nhà tài trợ.

Thứ tư, công tác lập kế hoạch vốn chưa tốt: chưa bám sát tiến độ thực hiện dự án và tiến độ điều chỉnh dự án nên mặc dù bố trí vốn nhưng không thể phân bổ chi tiết kế hoạch và không giải ngân hết; có tình trạng các bộ, ngành đề xuất trả kế hoạch vốn ngay từ những tháng đầu năm.