Chỉ còn hơn một tuần nữa thuế quan đối ứng ở mức cao của Tổng thống Mỹ Donald Trump với hàng hóa từ nhiều đối tác thương mại có hiệu lực trở lại sau 90 ngày tạm hoãn.
Theo các nhà phân tích, trong gần 3 tháng qua, Nhà Trắng dường như chưa đạt được những thay đổi mang tính cải cách với thương mại toàn cầu như tuyên bố từng đưa ra.
NHỮNG "THỎA THUẬN THƯƠNG MẠI" KHÔNG ĐÚNG NGHĨA
Các quan chức Mỹ cho biết thỏa thuận giữa Mỹ với hàng chục đối tác thương mại lớn nhất dự kiến sẽ được hoàn tất trước khi kết thúc thời hạn hoãn thuế vào ngày 9/7 tới.
Đến nay, Mỹ mới chỉ ký thỏa thuận thương mại với Anh và Trung Quốc. Nếu những thỏa thuận sắp tới có tính chất tương như như hai thỏa thuận này, thì nhiều vấn đề cốt lõi sẽ chưa thể được giải quyết. Nhiều nội dung quan trọng cụ thể có thể sẽ được để lại đàm phán sau.
“Tôi cho rằng Nhà Trắng sẽ sớm công bố một số khuôn khổ được gọi là ‘thỏa thuận thương mại’, nhưng chúng không đúng với hiểu biết thông thường của mọi người về thuật ngữ đó”, ông Tim Meyer, giáo sư thương mại quốc tế tại trường luật của Đại học Duke, chia sẻ với hãng tin Bloomberg.
Thời gian qua, ông Trump và các quan chức trong nội các của mình khiến giới đầu tư không ngừng lo lắng khi liên tục đưa ra các thông tin úp mở về những quốc gia gần đạt được thỏa thuận và những quốc gia chưa thể đi đến thỏa thuận.
Kết quả toàn bộ việc này sẽ quyết định tương lai chương trình nghị sự của ông Trump - một trọng tâm trong chiến dịch tranh cử năm 2024 của ông và sẽ có tác động lớn tới nền kinh tế toàn cầu cũng như mối quan hệ của Mỹ với cả các nước đồng minh và đối thủ.
Hiện chưa rõ liệu chính quyền ông Trump sẽ giữ nguyên thời hạn hoãn thuế tới ngày 9/7 hay sẽ gia hạn để có thêm thời gian đàm phán.
Hôm 27/6, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết khoảng 20 quốc gia không đạt được thỏa thuận với Wasington trước thứ Tư tuần tới có thể tiếp tục đàm phán nhưng thuế quan đối ứng ở mức cao với hàng hóa từ các nước này sẽ được khôi phục như công bố của ông Trump hôm 2/4. Nếu các quốc gia này đàm phán thiện chí, thì thuế quan có thể vẫn tiếp tục duy trì ở mức cơ sở 10% như hiện tại.
Vài giờ sau đó, ông Trump lại đe dọa sẽ đơn phương áp thuế quan với hàng hóa của nhiều quốc gia và thậm chí có thể làm vậy trước thời hạn ngày 9/6. Ông Trump khẳng định Mỹ sẽ không làm trung gian cho các thỏa thuận riêng lẻ giữa các quốc gia.
“Chúng tôi có thể làm bất kỳ điều gì mình muốn”, ông Trump phát biểu tại một cuộc họp báo tại Nhà Trắng. “Tôi sẽ gửi thư tới tất cả các quốc gia. Chúng mứng. Các bạn sẽ chịu thuế quan 25%”.
Sau đó, ông Trump đột ngột tuyên bố trên mạng xã hội rằng Mỹ sẽ dừng toàn bộ đàm phán thương mại với Canada do thuế dịch vụ kỹ thuật số của nước này và đe dọa sẽ áp thuế quan mới với đối tác thương mại lớn thứ hai của Mỹ trong vòng một tuần. Động thái này cũng được xem là như một lời cảnh báo với các quốc gia khác đang đàm phán với Mỹ.
CÒN NHIỀU BẤP BÊNH
Theo một số nguồn tin thân cận của Bloomberg, Mỹ đang sắp đạt được thỏa thuận thương mại với một số đối tác bao gồm Đài Loan, Indonessia và có thể cả Việt Nam và Hàn Quốc.
Ông Trump cũng từng nhiều lần hé lộ về thỏa thuận với Ấn Độ. Các nhà đàm phán hai bên đã gặp nhau tại Wasington vào tuần trước để tháo gỡ các nút thắt chính trong quan hệ thương mại. Cả Mỹ và châu Âu hiện cũng đều lạc quan hơn về một thỏa thuận thương mại song phương.
Tuần trước, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick tuần trước cho biết Nhà Trắng sẽ công bố thỏa thuận với 10 đối tác thương mại hàng đầu trước thời hạn 9/7.
“Tôi cho rằng Nhà Trắng có thể sẽ trì hoãn thuế cho một số quốc gia nếu họ đàm phán thiện chí hoặc nghiêm túc”, ông Clark Packard, nhà nghiên cứu tại a research fellow who focuses on trade at the libertarian viện chính sách Cato Institute, nhận xét. “Tôi cho rằng một số thỏa thuận có thể đạt được, một số không. Và một số quốc gia sẽ trả đũa”.
Dù cách tiếp cận của Trump có thể giúp ông giành được sự nhượng bộ từ một số đối tác thương mại, nhưng sự thất thường của vị Tổng thống gây hoang mang cho thị trường tài chính cũng như doanh nghiệp trong nước. Sự thiếu rõ ràng về các thời hạn cũng làm tăng thêm căng thẳng.
Khi nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump cam kết giảm thâm hụt thương mại của Mỹ và thúc đẩy sản xuất trong nước. Chương trình thuế quan là một trụ cột trong nỗ lực định hình lại dòng chảy thương mại toàn cầu của vị Tổng thống. Đầu tháng 4, chính sách thuế đối ứng của ông Trump gây chấn động toàn cầu với mức cơ sở 10% và cao hơn từ 11-50% với hầu hết đối tác thương mại của Mỹ.
Những tháng qua, ông Trump và các cố vấn tuyên bố sẽ có nhiều thỏa thuận được ký kết. Hồi tháng 4, cố vấn thương mại Peter Navarro của ông Trump nói rằng mục tiêu của chính quyền là đạt được 90 thỏa thuận trong 90 ngày. Tuy nhiên, tính đến nay, có thể thấy chính quyền Trump có thể không đạt được con số đó. Các thỏa thuận đạt được cũng có phạm vi hạn chế.
Trong thỏa thuận Mỹ - Anh, dù London muốn thuế quan của Mỹ với kim loại từ nước này giảm xuống mức 0%, nhưng Washington vẫn duy trì mức thuế quan 25% với cả nhôm và thép của Anh và cam kết sẽ đưa ra một hệ thống hạn ngạch nhập khẩu trong tuwog lai. Với Trung Quốc, ông Trump cho biết Bắc Kinh đã đồng ý nối lại việc xuất khẩu đất hiếm trong vòng đàm phán ở London nhưng việc này không được thực hiện đầy đủ.
Một số đối tác khác, bao gồm Nhật Bản, Ấn Độ và Liên minh châu Âu (AI) đã ngần ngại ký thỏa thuận do lo ngại về các khoản thuế quan riêng với hàng nhập khẩu vào Mỹ như con chip, dược phẩm và máy bay thương mại. Bộ Thương mại Mỹ sẽ công bố kết quả điều tra để áp thuế quan với các mặt hàng này trong tuần tới.
Google translate