Năm 2024 tiếp tục chứng kiến tác động của làn sóng cắt giảm nhân tài công nghệ, vốn đã bắt đầu từ năm 2022. Từ những tên tuổi lớn của Thung Lũng Silicon như Google, Microsoft và Amazon, đến những startup trong khu vực như Traveloka và Shopee. Những diễn biến này đã thúc đẩy quá trình tinh chỉnh hệ sinh thái startup trong khu vực Đông Nam Á, phản ánh một cách tiếp cận thận trọng hơn đối với quản lý tăng trưởng và đầu tư.
Theo Báo cáo Nhân Tài Khởi Nghiệp Đông Nam Á 2024 của Glints và Monk’s Hill Ventures, trong bối cảnh hiện tại, các startup phải đương đầu với thách thức trong việc gọi vốn đầu tư, dẫn đến các quyết định tiết kiệm chi phí và chú trọng tuyển dụng nhân sự có khả năng thích ứng nhạy bén hơn là kỹ năng cụ thể.
Báo cáo đã khảo sát các startup công nghệ có trụ sở tại Singapore, Indonesia, Việt Nam và Đài Loan. Những startup trong khảo sát là những startup đang trong giai đoạn gọi vốn từ vòng hạt giống đến $51 triệu; chủ yếu là các startup sau vòng hạt giống, Series A và Series B. Các nhà sáng lập phải không ngừng thay đổi chiến thuật để thích ứng với hiện thực mới và nắm bắt cơ hội phát triển, chẳng hạn như triển khai áp dụng công nghệ AI tại nơi làm việc, tập trung vào nhân tài đa nhiệm và có khả năng thích ứng linh hoạt trước những thay đổi.
MỨC LƯƠNG STARTUP GIẢM MẠNH TRONG NĂM 2023, ĐẶC BIỆT LÀ INDONESIA VÀ VIỆT NAM
Phần lớn các startup thận trọng hơn trong công tác tuyển dụng do tiếp cận hạn chế về nguồn vốn và chu kỳ gọi vốn kéo dài. Trong năm 2023, nhiều startup giữ nguyên hoặc giảm bớt ngân sách tuyển dụng. Tuy nhiên, 78% startup khảo sát vẫn có nhu cầu tuyển dụng, phản ánh nhu cầu liên tục về nhân sự chuyên môn cao để thúc đẩy mở rộng và đổi mới.
Mức lương startup giảm mạnh trong năm 2023, đặc biệt, Indonesia và Việt Nam có mức giảm lương đáng kể ở junior và mid, trong đó vị trí junior engineering giảm mạnh nhất với mức -6%. Chịu ảnh hưởng từ layoff nhân tài công nghệ và cắt giảm chi phí, dẫn đến nguồn cung nhân tài công nghệ dồi dào, gây ra xu hướng giảm lương chung, các vị trí junior tech có mức lương sụt giảm nhiều nhất trên toàn khu vực.
Tuy nhiên, hầu hết các vị trí senior tech có mức tăng lương ổn định so với cùng kỳ năm trước, chẳng hạn như mức tăng 2-3% đối với vị trí senior engineer. Ngoài ra, lương của vị trí Business Development và Sales tăng đột biến lên tới 20%. Điều đó cho thấy bộ phận mang lại doanh thu tiếp tục chiếm vị trí trung tâm. Do đó, bộ phận business development và sales có mức tăng lương cao (trung bình tăng 14% ở Singapore), đã phản ánh sự tập trung cao độ của các startup vào việc đạt được doanh thu bằng mọi giá vào năm 2023.
Nhu cầu về nhân tài công nghệ vẫn hiện hữu trong bối cảnh nguồn cung nhân sự “dễ thở” hơn trước. Trung bình, các vị trí tech kiếm được kiếm được mức lương cao hơn 29% so với các vị trí non-tech. Lý do chính của việc ưu tiên tuyển dụng các vị trí công nghệ (tech) và vị trí tạo ra doanh thu ở startup là nhằm thúc đẩy tăng trưởng, vì startup đang tập trung vào việc cải thiện hiệu suất tài chính và đạt lợi nhuận.
Bà Thi Nguyễn, Giám đốc nhân sự Mfast cho biết ở Việt Nam, mức lương năm 2023 không tăng nhiều như những năm trước. Trước đây, các nhân tài công nghệ kỳ vọng mức tăng lương từ 15% trở lên khi chuyển sang một công ty mới, những vị trí non-tech kỳ vọng mức tăng lương lên tới 15%.
“Tuy nhiên trong năm nay, những nhân sự mới gia nhập Mfast hướng đến một công việc mang tính ổn định hơn là kỳ vọng được tăng lương. Chúng tôi đánh giá cao các bộ kỹ năng bao gồm khả năng thích ứng, nắm bắt sự thay đổi và tính linh hoạt cao”, đại diện Mfast nói.
THÀNH THẠO CÁC CÔNG CỤ AI LÀ YÊU CẦU CƠ BẢN CHO CẢ VỊ TRÍ CÔNG NGHỆ (TECH) VÀ PHI CÔNG NGHỆ (NON-TECH)
Hầu hết startup đều khẳng định các kỹ năng mềm như tư duy phản biện và tư duy sáng tạo ngày càng được ưu tiên trong kỷ nguyên AI. Ngoài ra, ngày càng có nhiều nhà sáng lập cho rằng việc thành thạo các công cụ AI đang là yêu cầu cơ bản cho cả vị trí công nghệ (tech) và phi công nghệ (non-tech).
Các nhà sáng lập tại Đông Nam Á có dự định triển khai các giải pháp AI để tăng cường hiệu quả chi phí. Trong đó, họ đang tập trung vào các lĩnh vực như tự động hóa công việc hành chính, lĩnh vực nội dung và sáng tạo và dịch vụ khách hàng.
Mặc dù đánh giá cao kỹ năng AI và nhận thấy AI thúc đẩy năng suất làm việc, nhưng AI vẫn không thay thế được con người. Các nhà sáng lập nhận thức được nỗi lo ngại của nhân viên về việc AI có thể thay thế đảm nhận công việc của họ. Đây cũng là trở ngại chính cản trở việc ứng dụng AI tại nơi làm việc.
Tuy nhiên, những lo ngại này thực tế chưa thành hiện thực. Thay vào đó, những cải tiến năng suất do AI mang lại cho phép các startup hoàn thành khối lượng công việc nhiều hơn vượt trội, với cùng một quy mô nhân sự.
XU HƯỚNG TUYỂN DỤNG XUYÊN BIÊN GIỚI VÀ MÔ HÌNH LÀM VIỆC HYBRID
Một phát hiện đáng chú ý là việc tuyển dụng xuyên biên giới tiếp tục là chiến lược cải thiện hiệu quả chi phí và tăng lợi nhuận được các startup chú trọng. Báo cáo cho biết xu hướng tuyển dụng xuyên biên giới tiếp tục gia tăng mạnh mẽ, với 70% số startup cho biết có kế hoạch tăng cường tuyển dụng nhân sự từ các quốc gia khác trong năm nay, nhằm đa dạng hóa đội ngũ và kỹ năng chuyên môn.
Mô hình làm việc hybrid là điểm sáng được các startup ưu tiên để giữ chân nhân tài. Mô hình làm việc linh hoạt, bao gồm cả hybrid, đang là xu hướng chiến lược hàng đầu giữ chân nhân tài của các startup.
Động thái này nhằm cân bằng hiệu quả công việc với nhu cầu làm việc linh hoạt ngày càng tăng của nhân viên. Nhu cầu này được dự đoán sẽ tiếp tục kéo dài đến hết năm 2024.
Theo đại diện Quỹ Ascend Vietnam Ventures, năm vừa qua đã chứng kiến sự tái cơ cấu đội ngũ đáng kể, với thay đổi hướng tới sự linh hoạt cho nhân viên và cả nhà sáng lập - đây là cách tiếp cận ‘đa nhiệm’ với bộ kỹ năng đa dạng, cho phép luân chuyển nội bộ và mở rộng vai trò. Xu hướng này dự kiến sẽ tiếp tục kéo dài đến năm 2024.
“Việc sa thải nhân tài công nghệ gần đây chính là đòn bẩy để tái thiết, các nhà sáng lập tập trung vào việc tìm kiếm nhân tài hướng đến sứ mệnh (mission-driven talent). Giờ đây, các nhà sáng lập cẩn thận hơn trong việc tuyển dụng, đảm bảo sự phù hợp với sứ mệnh và tầm nhìn của công ty trong bối cảnh hiện nay”, bà Mimi Duong, HR của Ascend Vietnam Ventures, nói.
Google translate