Hành trình của hạt sen Việt Nam bay vào không gian

Trong đoạn phim quay lại cảnh trong tàu vũ trụ được chia sẻ, các nữ phi hành gia đã có trải nghiệm lịch sử khi được ngắm nhìn khung cảnh choáng ngợp của Trái đất và không gian. Trong đó, một chi tiết khiến nhiều người Việt thích thú chính là khoảnh khắc Amanda Nguyen nói: “Xin chào Việt Nam!” như một lời giời thiệu và gửi gắm đầy tự hào về bản thân.

Cùng Amanda trong sứ mệnh NS-31 là năm phi hành gia nữ: Aisha Bowe, nguyên kỹ sư hàng không vũ trụ người Mỹ gốc Bahamas; Gayle King, nhà báo nổi tiếng; Katy Perry, ca sĩ và nhà từ thiện; Kerianne Flynn, nhà sản xuất phim và Lauren Sánchez, phi công trực thăng và nhà báo. Đây là phi hành đoàn toàn nữ đầu tiên kể từ chuyến bay của Valentina Tereshkova năm 1963, thể hiện bước tiến trong bình đẳng giới trong ngành không gian.

Tổ hợp tàu - tên lửa tái sử dụng New Shepard của công ty Mỹ Blue Origin đưa Amanda Nguyễn cùng 5 nữ phi hành gia khác bay lên không gian từ bãi phóng Launch Site One, Tây Texas, lúc 8h30 ngày 14/4/2025 (20h30 giờ Hà Nội). Phi hành đoàn đã trải qua lịch trình đúng như dự kiến. Tàu New Shepard vượt qua Đường Kármán - được coi là ranh giới giữa khí quyển Trái Đất và không gian, nằm cách bề mặt Trái Đất 100 km.

Phi hành đoàn đã trải qua khoảng 4 phút không trọng lượng ở độ cao tối đa khoảng 105 km, ngắm nhìn hành tinh xanh nổi bật trên nền không gian tối đen. Khoảng 10 phút sau khi phóng, tàu New Shepard hạ cánh an toàn xuống sa mạc Tây Texas với dù hỗ trợ. Khoang tàu mở cửa lúc 20h54 (giờ Hà Nội), các phi hành gia lần lượt bước ra an toàn, người đầu tiên là Lauren Sánchez.

Amanda Nguyễn là người thứ ba bước ra khỏi khoang tàu sau khi hạ cánh. "Bình thường tôi có thể nói những điều hay nhưng trong giây phút này tôi không biết nói gì. Tôi biết ơn hàng nghìn kỹ sư, nhà khoa học đã giúp cho sự kiện này có thể diễn ra. Đừng bao giờ từ bỏ giấc mơ của mình", cô xúc động chia sẻ. Với thành công của chuyến bay lần này, Amanda Nguyễn đã trở thành người phụ nữ gốc Việt đầu tiên bay vào không gian, chính thức là một nhà du hành vũ trụ.

Trong hành trình này, Amanda Nguyễn mang theo 169 hạt sen giống (Nelumbo nucifera) do Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (VNSC), Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) cung cấp. Được chọn từ Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hoa, cây cảnh, Viện Nghiên cứu Rau quả, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, những hạt sen này sẽ trở về sau nhiệm vụ, mở đường cho việc nghiên cứu về ảnh hưởng của không gian lên sự sinh trưởng của chúng.

PGS.TS. Đặng Văn Đông, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Rau quả, đơn vị cung cấp 169 hạt sen giống cho Trung tâm Vũ trụ Việt Nam để đưa vào không gian, cho biết việc lựa chọn hạt sen để mang lên không gian dựa trên nhiều yếu tố khoa học và văn hóa.

Hạt sen nổi tiếng với khả năng bảo quản trong thời gian rất dài mà vẫn duy trì được khả năng nảy mầm. Đã từng có nghiên cứu cho thấy hạt sen có thể nảy mầm sau hàng trăm năm, nhờ cấu trúc vỏ hạt bền vững, chống chịu tốt với điều kiện khắc nghiệt, điều này rất phù hợp để nghiên cứu tác động của không gian lên vật liệu di truyền lâu bền.

Sen là loài thực vật có giá trị cao về dinh dưỡng, dược liệu và sinh thái học, nên kết quả nghiên cứu có thể mở rộng sang nhiều hướng như thực phẩm không gian, dược phẩm sinh học hoặc cây trồng thích ứng biến đổi khí hậu.

Sen còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc đối với Việt Nam, được đề xuất trở thành quốc hoa, là biểu tượng của tinh thần thanh cao, bền bỉ. Do đó, việc chọn hạt sen mang lên vũ trụ còn mang ý nghĩa biểu tượng cho khoa học Việt Nam vươn ra thế giới và cho người Việt Nam ở nước ngoài như phi hành gia Amanda Nguyễn kết nối với cội nguồn.

Trong thực tế, cây sen không chỉ làm đẹp cảnh quan mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và điều hòa khí hậu tại khu vực nó sinh trưởng. Cụ thể, rễ sen giúp lọc nước, hấp thụ chất dinh dưỡng dư thừa và kim loại nặng, giảm ô nhiễm trong ao, hồ. Chúng cũng ngăn chặn sự phát triển quá mức của tảo bằng cách cạnh tranh dinh dưỡng.

Rễ sen cố định đất ở đáy ao, hồ, giảm thiểu xói mòn và giữ ổn định cấu trúc đất. Cây sen tạo môi trường sống cho nhiều loài sinh vật như cá, ếch, côn trùng và vi sinh vật, duy trì hệ sinh thái cân bằng trong khu vực ao hồ. Bằng cách hấp thụ CO2 và duy trì hệ sinh thái nước, cây sen gián tiếp góp phần giảm tác động của biến đổi khí hậu…

Về ý nghĩa ngoại giao, trong năm 2025, khi Việt Nam và Hoa Kỳ cùng nhìn lại 50 năm kể từ ngày kết thúc chiến tranh và 30 năm nối lại tình hữu nghị, sự kiện này như một nhịp cầu hòa giải, gắn kết hai dân tộc qua khát vọng chung: Gieo những hạt giống ước mơ để vươn tới vũ trụ bao la. Hành trình ấy càng thêm ý nghĩa khi mang dấu ấn của Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, với cái tên “lotus” gợi nhắc đến LOTUSat-1 (vệ tinh radar đầu tiên của Việt Nam) minh chứng cho tinh thần vươn xa của dân tộc trong kỷ nguyên không gian.

Đi xa hơn, cao hơn một biểu tượng mang tính văn hóa, việc 169 hạt sen Việt Nam được mang lên vũ trụ còn là một lời nhắc mạnh mẽ về việc khoa học và công nghệ cần trở thành động lực then chốt cho phát triển đất nước, đúng như tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW đã xác định. Nghị quyết số 57-NQ/TW, xác định rõ: “Phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực then chốt để phát triển đất nước nhanh và bền vững”.

Theo Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, hành trình của 169 hạt sen lên không gian là một câu chuyện vượt thời gian, nơi hoa sen - loài hoa nở rộ từ bùn lầy - trở thành biểu tượng của lòng kiên định và hy vọng. Điều này được thể hiện qua câu nói của Amanda Nguyễn ngay trước chuyến bay: “Tôi mang theo hạt giống của quê hương để gieo ước mơ Việt Nam giữa bầu trời sao”.