Kiến nghị đưa tội phạm kinh doanh đa cấp vào luật hình sự

Bộ Công Thương vừa cho biết sẽ tiếp tục theo dõi, kiến nghị cơ quan chủ trì nghiên cứu, bổ sung quy định về tội phạm liên quan đến hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp vào Bộ luật Hình sự 2015.

Giảm hơn 1/3 trong 11 tháng

Bộ Công Thương vừa cho biết, trong 11 tháng của năm 2016, đã có 25 công ty đa cấp không còn hoạt động, khi chỉ còn 42 so với con số 67 công ty tính đến cuối năm 2015.

Trong số 25 công ty này, có 14 công ty bị Bộ thu hồi giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp, 11 công ty xin tạm ngừng hoặc chấm dứt hoạt động bán hàng đa cấp.

Theo Cục Quản lý Cạnh tranh (Bộ Công Thương), thời gian qua, hoạt động bán hàng đa cấp có nhiều biến tướng, ảnh hưởng đến người dân tham gia mạng lưới. Các vi phạm phổ biến là không có giấy chứng nhận bán hàng đa cấp nhưng vẫn ngang nhiên kinh doanh, lợi dụng đa cấp để kinh doanh các dịch vụ huy động tài chính trái phép.

Đối với những trường hợp trên, do pháp luật đã cấm nên có thể coi là tội phạm, và phải bị xem xét xử lý hình sự. Trên thực tế, nhiều sai phạm theo hình thức này đã bị các cơ quan chức năng tiến hành điều tra, xử lý hình sự, như các vụ Golden Rock, Colony Invest, Diamond Holiday, MB24, Tâm Mặt Trời…

Tuy lượng doanh nghiệp kinh doanh đa cấp giảm đáng kể, song công tác quản lý đa cấp vẫn còn nhiều hạn chế, theo Bộ Công Thương, là do quy định pháp luật chưa có tính pháp lý cao. Trong khi đó, hoạt động bán hàng đa cấp ngày càng có biểu hiện lách luật tinh vi.

Đồng thời, hoạt động bán hàng đa cấp diễn ra trên cơ sở phương thức truyền miệng và không có địa điểm cố định, nên công tác quản lý và phối hợp giữa cơ quan quản lý ở Trung ương và địa phương gặp nhiều khó khăn và chưa thực sự chặt chẽ, hiệu quả.

Siết chặt hơn

Trước tình hình trên, Bộ Công Thương vừa cho biết sẽ tiếp tục theo dõi, kiến nghị cơ quan chủ trì nghiên cứu, bổ sung quy định về tội phạm liên quan đến hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp vào Bộ luật Hình sự 2015.

Đồng thời, Bộ sẽ tích cực triển khai xây dựng dự thảo nghị định sửa đổi Nghị định 42 để trình Chính phủ ban hành vào cuối năm 2016, đầu năm 2017 (Nghị định 42 được ban hành năm 2014 của Chính phủ và Thông tư 24 của Bộ Công Thương là khuôn khổ pháp lý quản lý bán hàng đa cấp hiện tại), với nhiều nội dung đáng chú ý.

Theo đó, hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp chỉ được thực hiện đối với hàng hóa. Mọi hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp với đối tượng không phải là hàng hóa đều bị cấm, trừ trường hợp được pháp luật cho phép.

Quy định cấm này áp dụng cho cả hai đối tượng là các đối tượng tổ chức kinh doanh theo phương thức đa cấp và các đối tượng tham gia vào hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp.

Dự thảo còn bổ sung một loạt quy định nhằm minh bạch hóa hoạt động bán hàng đa cấp, như yêu cầu doanh nghiệp xây dựng và vận hành hệ thống công nghệ thông tin quản lý nhà phân phối, để nhà phân phối có thể truy cập và truy xuất các thông tin liên quan đến hoạt động bán hàng đa cấp của họ. Máy chủ quản lý phải được đặt tại Việt Nam và cung cấp quyền truy cập tài khoản quản lý khi được cơ quan có thẩm quyền yêu cầu.

Doanh nghiệp xây dựng và vận hành website để thông tin về doanh nghiệp, sản phẩm, kế hoạch trả thưởng, giá bán sản phẩm, quy trình thực hiện giao dịch, việc chấm dứt hợp đồng với người tham gia…

Đồng thời, yêu cầu thanh toán hoa hồng, tiền thưởng thông qua chuyển khoản. Bổ sung quy định nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát hoạt động bán hàng đa cấp tại địa phương.

Dự thảo còn đề cập đến việc các doanh nghiệp đa cấp tổ chức hội nghị, hội thảo, đào tạo khi quy mô có trên 200 người cần phải có đại diện của sở công thương địa phương giám sát. Các sở công thương cũng có quyền thu hồi xác nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp của doanh nghiệp địa phương.

* Theo Bộ Công Thương, 6 tháng đầu năm 2016, doanh thu từ hoạt động bán hàng đa cấp đạt khoảng 4.000 tỷ đồng. Các doanh nghiệp đã tiến hành chi trả tiền hoa hồng gần 712 tỷ đồng cho người tham gia bán hàng đa cấp. Số lượng người tham gia bán hàng đa cấp đang hoạt động 6 tháng đầu năm 2016 là khoảng 500.000 người (giảm 57% so với cùng kỳ tương đương 1.162.000 người). Các doanh nghiệp đa cấp nộp ngân sách khoảng 452 tỷ đồng trong 6 tháng.