Theo số liệu công bố mới đây, lạm phát lõi ở Nhật trong tháng 5 tăng lên mức cao nhất trong hơn 2 năm, kéo dài khoảng thời gian hơn 3 năm lạm phát lõi ở nước này vượt mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ). Thực tế này gây sức ép đòi hỏi BOJ tiếp tục tăng lãi suất, trong khi tăng trưởng kinh tế Nhật đứng trước rủi ro suy giảm do chính sách thuế quan của Mỹ.
Dữ liệu thống kê chính thức đưa ra vào hôm 20/6 cho thấy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) lõi của Nhật - thước đo không bao gồm giá thực phẩm tươi sống - tăng 3,7% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm ngoái, cao hơn mức dự báo tăng 3,6% mà giới chuyên gia đưa ra và tăng tốc từ mức tăng 3,5% ghi nhận trong tháng 4. Đây cũng là mức tăng mạnh nhất của CPI lõi kể từ mức 4,2% ghi nhận vào tháng 1/2023.
ÁP LỰC LẠM PHÁT TỪ GIÁ THỰC PHẨM
Sự tăng tốc của lạm phát cho thấy thế “tiến thoái lưỡng nan” mà các nhà hoạch định chính sách tiền tệ Nhật Bản đang rơi vào: lạm phát giá thực phẩm đặt ra nhu cầu tăng lãi suất, trong khi tình trạng bấp bênh tăng trưởng kinh tế vì thuế quan lại cho thấy tăng lãi suất là một hành động nguy hiểm.
Trong một cuộc khảo sát của hãng tin Reuters, một tỷ lệ đa số mong manh các nhà kinh tế được hỏi dự báo BOJ sẽ đợi đến đầu năm 2026 mới có đợt tăng lãi suất tiếp theo, với mức tăng 0,25 điểm phần trăm.
Chỉ số CPI “lõi của lõi” - không bao gồm cả giá thực phẩm tươi sống và giá xăng dầu, được BOJ xem là thước đo lạm phát chủ chốt, phản ánh chính xác hơn sự biến động của giá cả do nhu cầu - tăng 3,3% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm ngoái, vượt mức tăng 3% của tháng 4. Đây là mức tăng CPI “lõi của lõi” mạnh nhất kể từ tháng 1/2024, thời điểm chỉ số tăng 3,5%.
Lạm phát ở Nhật Bản tiếp tục vượt mục tiêu chủ yếu do giá lương thực - thực phẩm tăng cao dai dẳng, ngoại trừ những mặt hàng thực phẩm tươi sống như rau xanh. Trong đó, phải nói đến cơn sốt giá gạo đang diễn ra ở nước này. Trong tháng 5, giá gạo ở Nhật Bản tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái.
Do giá gạo leo thang, giá cơm nắm ở Nhật đã tăng hơn 20% so với cùng kỳ năm trước. Cùng với đó, giá chocolate thanh cũng tăng 27% - theo số liệu được công bố.
Nói chung, giá hàng hóa ở Nhật trong tháng 5 tăng 5,3% và giá dịch vụ tăng 1,4%. So với tháng 4, lạm phát giá dịch vụ cũng tăng tốc, vì mức tăng của tháng 4 là 1,3%. Điều này cho thấy các công ty đang tiếp tục đẩy chi phí nhân công tăng về phía người tiêu dùng.
“Xét tới mức độ bấp bênh lớn do chính sách thuế quan của Mỹ, BOJ đang giữ cách tiếp cận ‘chờ xem’ để theo dõi các diễn biến trong đàm phán thương mại song phương”, nhà kinh tế Ryosuke Katagi của công ty Mizuho Securities nhận xét với hãng tin Reuters. “Nhưng các số liệu mới cho thấy lạm phát ở Nhật đang tăng lên, nhất là giá hàng hóa. Nếu chỉ nhìn vào diễn biến giá cả, điều kiện phù hợp để tăng lãi suất sẽ duy trì trong suốt năm 2025”.
Giá lương thực - thực phẩm không bao gồm đồ tươi sống tăng 7,7% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm ngoái, cao hơn mức tăng 7% của tháng 4. Số liệu này cho thấy áp lực chi phí sinh hoạt đang đè nặng lên các hộ gia đình ở Nhật Bản.
Các nhà hoạch định chính sách của BOJ kỳ vọng áp lực lạm phát do chi phí đẩy như vậy sẽ giảm bớt nhờ sự phục hồi của đồng yên sẽ kéo chi phí nhập khẩu xuống, cũng như hiệu ứng cơ sở so sánh cao do giá thực phẩm đã tăng mạnh vào năm ngoái. Họ cũng nhấn mạnh việc nên tăng lãi suất chậm, bởi lạm phát căn bản (underlying inflation - sau khi loại bỏ tất cả các yếu tố một lần và chỉ dựa trên sức mạnh của tăng trưởng kinh tế) vẫn chưa đạt được mục tiêu 2% của BOJ.
GIỚI PHÂN TÍCH LO BOJ LƠ LÀ LẠM PHÁT
Thống đốc BOJ Kazuo Ueda cho rằng lạm phát căn bản sẽ trì trệ trong một thời gian do tăng trưởng kinh tế chậm lại, nhưng sau đó sẽ tăng tốc trở lại hướng tới mục tiêu 2% mà BOJ đề ra. “Nếu dự báo về kinh tế và giá cả của chúng tôi trở thành hiện thực, chúng tôi kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng lãi suất”, Ueda nói trong một bài phát biểu vào hôm thứ Sáu.
“Nhưng có sự bất định lớn liên quan đến chính sách thương mại của mỗi quốc gia và tác động của chính sách đó. Do vậy, việc quan trọng là phải xác định được mà không có ý niệm trước” liệu nền kinh tế có đang chuyển động theo đúng dự báo của BOJ hay không - ông Ueda nhấn mạnh.
Trong khi BOJ hướng sự tập trung vào những rủi ro đối với tăng trưởng kinh tế Nhật từ chính sách thuế quan của Mỹ, một số nhà phân tích lo ngại rằng giá thực phẩm có thể tiếp tục tăng dai dẳng hơn dự kiến và dẫn đến lạm phát lan rộng.
“Lạm phát đang vượt quá mức kỳ vọng. Giá thực phẩm tăng đặc biệt mạnh và đang tăng tốc trở lại trong năm nay”, nhà kinh tế Yoshiki Shinke thuộc Viện nghiên cứu Dai-ichi Life, nhận xét và nói thêm rằng các công ty dường như muốn tăng giá hàng hóa, dịch vụ hơn nữa. “Lạm phát lõi có khả năng sẽ giảm về dưới 3% vào tháng 8 năm nay và dưới 2% vào đầu năm 2026. Nhưng sự giảm tốc cũng có thể ít hơn mong đợi”, ông nói.
Sau khi đưa ra quyết định không nằm ngoài dự báo là giữ nguyên lãi suất khi kết thúc cuộc họp cách đây 1 tuần, Thống đốc Ueda nói với báo giới rằng BOJ không chậm trễ trong việc giải quyết rủi ro lạm phát quá cao.
Nhưng biên bản cuộc họp ngày 30/4-1/5 của BOJ cho thấy hội đồng thống đốc dự báo không đồng nhất về lạm phát, với một số thành viên cảnh báo rằng lạm phát có thể vượt quá dự báo của BOJ. Nhấn mạnh mối quan tâm của BOJ đến áp lực lạm phát, một bài báo nghiên cứu của cơ quan này đăng trong tuần vừa rồi cho biết chỉ tăng lãi suất dần dần khi chi phí nguyên liệu thô tăng có thể làm tăng khả năng xuất hiện một vòng xoáy tăng lương - tăng giá tiêu dùng.
Năm ngoái, BOJ đã kết thúc chương trình kích thích kinh tế khổng lồ vào năm ngoái bằng việc chấm dứt lãi suất âm và dừng chính sách kiểm soát đường cong lợi suất (YCC). Tháng 1 năm nay, cơ quan này tăng lãi suất ngắn hạn lên 0,5% với quan điểm Nhật Bản đang trên đà đạt được mục tiêu lạm phát 2% một cách bền vững. BOJ đã phát tín hiệu sẵn sàng tăng lãi suất thêm, nhưng hệ quả từ thuế quan của Mỹ đã buộc cơ quan này phải cắt giảm dự báo tăng trưởng kinh tế Nhật, đồng thời khó đi đến quyết định về thời điểm tiến hành đợt tăng lãi suất tiếp theo.
Google translate