Trên khắp Trung Quốc, các nhà máy đang thu hẹp quy mô hoặc thậm chí dừng sản xuất trong bối cảnh thuế quan bổ sung của Mỹ với hàng nhập khẩu từ nước này lên tới 145%. Nhiều nhà sản xuất đã cho công nhân nghỉ việc tạm thời hoặc bắt đầu sa thải một lượng lớn công nhân.
Điều này khiến nhiều nhà kinh tế lo ngại rằng tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc sẽ giảm tốc đáng kể bởi thị trường lao động ảm đạp sẽ kéo tụt tiêu dùng cá nhân - lĩnh vực mà nhà chức trách đang cố gắng thúc đẩy để thay thế cho sự giảm tốc của xuất khẩu.
16 TRIỆU VIỆC LÀM BỊ ẢNH HƯỞNG
Ông Rene De Jong, chủ sở hữu công ty đồ nội thất Resysta AV, cho biết hoạt động xuất khẩu từ nhà máy của ông tại thành phố Phật Sơn, miền Nam Trung Quốc sang Mỹ đã dừng lại kể từ ngày 2/4 - thời điểm Tổng thống Donald Trump công bố thuế đối ứng với hàng loạt đối tác thương mại của Mỹ, bao gồm Trung Quốc.
“Với những đơn hàng chưa được vận chuyển, tôi đều thất thu. Nhà máy của tôi đã ngừng sản xuất”, ông De Jong cho biết.
Trước đây, vào các dịp cao điểm, Resysta AV xuất khẩu tới 100 container sang Mỹ. Hiện tại, công ty đã phải cắt giảm 30% công nhân.
“Tôi buộc phải để họ nghỉ”, ông De Jong chia sẻ. “Tôi không thể giữ người của mình bởi không còn việc làm cho họ”.
Theo ước tính của các nhà kinh tế tại ngân hàng Goldman Sachs, mức thuế quan cao của Mỹ, cùng với việc Mỹ xóa bỏ cơ chế miễn thuế quan cho những gói hàng giá trị thấp, có thể khiến 16 triệu người tại Trung Quốc mất việc. Nhóm này cảnh báo các doanh nghiệp sản xuất thiết bị truyền thông, hàng may mặc và hóa chất có thể sẽ phải sa thải nhiều công nhân hơn so với các ngành công nghiệp khác.
Trong khi đó, các nhà kinh tế tại ngân hàng Nomura ước tính khoảng 9 triệu việc làm sản xuất tại Trung Quốc chịu tác động trực tiếp bởi sự sụt giảm trong hoạt động xuất khẩu sang Mỹ.
"Cuộc chiến thương mại đang diễn ra sẽ gây tổn hại kinh tế cho Trung Quốc rõ ràng hơn nhiều so với Mỹ”, bà Wang Dan, Giám đốc phụ trách Trung Quốc tại công ty tư vấn chính trị Eurasia Group, nhận xét với tờ báo Nikkei Asia. “Lợi nhuận của doanh nghiệp nước này sẽ bị đóng băng trong khi nguy cơ phải sa thải hàng loạt ngày càng lớn”.
Theo các số liệu chính thức của Trung Quốc, tỷ lệ thất nghiệp tại nước này tháng 3 là 5,2%, giảm từ mức 5,3% của tháng trước đó. Tuy nhiên, bà Wang dự báo con số này sẽ tăng lên ít nhất là 5,6% từ quý 3 năm nay khi áp lực với doanh nghiệp ngày càng lớn.
Bà Wang cũng nhận định các số liệu chính thức có thể không phải ánh đầy đủ mức độ ảnh hưởng tới thị trường lao động bởi nhiều người lao động chấp nhận mức lương thấp hơn hoặc làm việc bán thời gian để tránh bị sa thải.
CÁC NHÀ MÁY KHÔNG THỂ DUY TRÌ HOẠT ĐỘNG
Một tín hiệu về tác động ban đầu của chiến tranh thương mại tới Trung Quốc là số lượng đơn đặt hàng xuất khẩu mới tháng 4 đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 12/2022, thời điểm các biện pháp phong tỏa phòng dịch Covid-19 “tàn phá” các nhà máy của nước này. Việc bị hủy đơn hàng buộc các nhà sản xuất phải hành động để giảm thiểu tác động.
Theo một tài liệu nội bộ mà Nikkei Asia xem được, công ty Huzhou Ruimei Precision Metal tại Chiết Giang cho biết sẽ trả lương tối thiểu cho nhân viên trong vòng 1 tháng kể từ ngày 16/4 do “những thay đổi về điều kiện thị trường và đơn hàng giảm”.
Trong một tuyên bố lan truyền trên mạng xã hội Trung Quốc, công ty may mặc Jiangsu Hongpeng Clothing ở tỉnh Giang Tô đã cho công nhân nghỉ tạm thời trong vòng 2 tháng kể từ 20/4 do “các tình huống bên ngoài như thuế quan của Mỹ tăng và việc một số khách hàng tạm dừng đơn hàng đã đặt”.
Ông Li Peng, Tổng thư ký Hiệp hội giày dép châu Á (AFA), cho biết nhiều nhà sản xuất giày dép Trung Quốc đã cho nhân viên nghỉ làm hoặc giảm lương xuống mức tối thiểu trong vài tuần qua.
“Hầu hết nhà sản xuất giày dép Trung Quốc có biên lợi nhuận chỉ khoảng 5-8%", ông Li cho biết. “Một khi thuế quan vượt 20%, những công ty này không thể duy trì hoạt động”.
Gần đây, xuất hiện một số tín hiệu cho thấy Mỹ và Trung Quốc đang hướng tới đàm phán thương mại.
Trong một cuộc phỏng vấn trên đài NBC ngày 4/5, ông Trump cho biết sẽ cân nhắc việc giảm thuế quan đối với hàng hóa từ Trung Quốc “vào một thời điểm nào đó” vì mức thuế hiện tại khiến việc giao thương giữa hai nước trở nên bất khả thi.
Trước đó, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết nước này đang cân nhắc đàm phán với Mỹ sau khi Washington “bày tỏ sẵn sàng đàm phán”. Tuy nhiên, cơ quan này cũng nhấn mạnh rằng Bắc Kinh sẽ không rút lại các biện pháp trả đũa nhằm vào Mỹ, bao gồm thuế quan bổ sung 125% với hàng Mỹ và siết kiểm soát xuất khẩu đất hiếm.
GẦN NHƯ "BẤT KHẢ THI" KHI SẢN XUẤT Ở TRUNG QUỐC ĐỂ XUẤT KHẨU SANG MỸ
Ở thời điểm hiện tại, nhiều nhà kinh tế và nhà sản xuất vẫn dự báo mối quan hệ thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ tổn thương nặng nề do xung đột thuế quan.
Bà Wang của Eurasia Group nhận định các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc sẽ công bố một loạt biện pháp kích thích kinh tế mới với quy mô khoảng 2 nghìn tỷ nhân dân tệ (tương đương 275 tỷ USD) trong những tháng tới. Tuy nhiên, theo bà, tăng trưởng kinh tế năm nay của nước này sẽ giảm xuống còn 4%, thấp hơn so với mức mục tiêu khoảng 5% của Bắc Kinh.
Tháng trước, các nhà kinh tế tại ngân hàng UBS đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế năm nay của Trung Quốc xuống còn 3,4%, trong khi mức dự báo của ngân hàng JP Morgan là 4,4%.
Kể cả khi nhiều nhà sản xuất Trung Quốc đã mở rộng hoạt động sản xuất sang khu vực Đông Nam Á kể từ cuộc chiến thương mại trong nhiệm kỳ trước của ông Trump, cú sốc lần này có thể nhiều doanh nghiệp rơi vào tình thế khó khăn.
“Các khách hàng Mỹ yêu cầu chúng tôi phải nhanh chóng chuyển nguyên vật liệu sản xuất sang nhà máy ở Campuchia bất kể chi phí là bao nhiêu”, bà Katherine Yan, Giám đốc bán hàng của Maydiang Leather Goods, công ty chuyên gia công giày dép và túi xách cho các thương hiệu như Calvin Klein và Rockport, ở tỉnh Giang Tô, cho biết.
Tuy nhiên, theo bà, việc này không hề đơn giản, một phần bởi những hạn chế và công suất ở nhà máy tại Campuchia. Bà Yan dự báo lượng hàng xuất khẩu của công ty sẽ giảm 50% từ tháng 7 tới - giai đoạn cao điểm khi các công ty bán lẻ tăng nhập hàng để chuẩn bị cho Giáng sinh.
Hàng hóa từ Campuchia nhập khẩu vào Mỹ chịu thuế đối ứng 49%, thuộc nhóm cao nhất. Trong bối cảnh này, bên cạnh việc tăng sản lượng tại Campuchia, Maydiang dự kiến sẽ giảm chi phí bằng cách sa thải khoảng 30% trong tổng số gần 1.800 công nhân tại các nhà máy ở Trung Quốc.
“Với thuế quan tại Mỹ cao như vậy, việc sản xuất ở Trung Quốc để xuất khẩu sang Mỹ gần như bất khả thi”, bà Yan nhận xét.
Google translate