Tổng thống Mỹ Donald Trump có nguy cơ bị mất những chế độ mà một cựu Tổng thống của nước này được hưởng, bao gồm lương hưu trọn đời và phụ cấp an ninh và đi lại lên tới 1 triệu USD mỗi năm, nếu ông bị cách chức thông qua một cuộc luận tội tại Quốc hội.
Theo tờ báo Nikkei, ông Trump cũng có thể mất quyền ra tranh cử tổng thống lần nữa. Một phiên tòa luận tội ông cũng sẽ làm rõ lập trường của tất cả các nghị sỹ Quốc hội Mỹ về vụ bạo loạn hôm 6/1 mà người ủng hộ ông Trump gây ra ở Capitol Hill.
Vì những lý do này mà lãnh đạo Đảng Dân chủ đang quyết tâm đưa ông Trump ra luận tội, cho dù quy trình này khó có khả năng hoàn tất trước khi ông Trump kết thúc nhiệm kỳ vào ngày 20/1.
Tuy nhiên, bản chất chưa từng có tiền lệ của một cuộc luận tội vào cuối nhiệm kỳ khiến nhiều vấn đề còn thiếu rõ ràng. Đối với Tổng thống đắc cử Joe Biden, nếu cuộc điều trần xét xử ông Trump kéo dài, Thượng viện có thể trì hoãn việc phê chuẩn những vị trí chủ chốt trong nội các của ông.
Đạo luật cựu Tổng thống, một đạo luật liên bang có từ năm 1958, quy định một cựu Tổng thống Mỹ được nhận các chế độ gồm lương hưu hàng tháng trọn đời tương đương mức lượng "của người đứng đầu một bộ điều hành", và con số này hiện vào khoảng hơn 200.000 USD mỗi năm; một đội nhân viên văn phòng với tổng chi phí 96.000 USD mỗi năm; và "không gian văn phòng với nội thất và trang thiết bị phù hợp". Khoản phụ cấp lên tới 1 triệu USD mỗi năm sẽ được chi cho hoạt động bảo vệ an ninh và đi lại của cựu Tổng thống, "trừ phi vị cựu Tổng thống đó có sự bảo vệ trọn đời của Mật vụ".
Khi một cựu Tổng thống qua đời, người vợ hoặc chồng còn sống sẽ được hưởng khoản lương hưu 20.000 USD mỗi năm.
Giáo sư luật hiến pháp Josh Blackman thuộc Đại học Luật Nam Texas ở Houston chỉ ra rằng đạo luật trên quy định lương hưu và các chế độ khác dành cho tất cả "các cựu Tổng thống", trừ trường hợp một vị Tổng thống "bị cách chức theo khoản 4 điều 2 của Hiến pháp Mỹ", và đó là luận tội.
Ông Blackman nhất trí rằng ông Trump sẽ mất chế độ lương hưu, văn phòng và nhân viên - nhưng có lẽ vẫn sẽ được Mật vụ bảo vệ - nếu ông bị luận tội, xét xử, và kết tội trong lúc còn đang làm Tổng thống.
Tuy nhiên, nếu ông Trump bị luận tội, nhưng không bị kết tội và cách chức trước ngày 20/1, thì ông vẫn là một cựu Tổng thống theo quy định của Đạo luật cựu Tổng thống, vì "một cựu Tổng thống không thể bị ‘phế truất’ khỏi một vị trí mà ông không còn nắm giữ" - ông Blackman lập luận với Nikkei. Trong trường hợp đó, thắng lợi duy nhất mà phe Dân chủ có được khi luận tội ông Trump có thể chỉ là khiến ông không thể ra tranh cử lần nữa.
Theo quy trình, sau khi một vị Tổng thống Mỹ bị Hạ viện luận tội, Thượng viện sẽ tiến hành một phiên xét xử và số phiếu cần thiết để kết tội là 2/3. Nếu vị Tổng thống đó bị kết tội, Thượng viện có thể phế truất Tổng thống bằng một cuộc bỏ phiếu với đa số phiếu thuận.
Người ủng hộ Tổng thống Donald Trump tấn công tòa nhà Quốc hội Mỹ hôm 6/1 - Ảnh: Reuters.
Phe Dân chủ đã dự kiến sẽ bắt đầu quy trình đưa ông Trump ra luận tội vào ngày thứ Tư tuần này nếu Phó tổng thống Mike Pence không kích hoạt Điều 25 sửa đổi trong Hiến pháp để phế truất ông Trump. Như vậy, ông Trump đang đứng trước nguy cơ trở thành Tổng thống Mỹ đầu tiên trong lịch sử bị luận tội 2 lần.
Sau vụ bạo loạn ở Capitol Hill, một số nghị sỹ Cộng hòa đã công khai chỉ trích ông Trump, nhưng vẫn còn nhiều người đứng về phía ông. Một cuộc khảo sát của PBSNewsHour-Marist College cho thấy chỉ 18% người Cộng hòa đồng tình với việc người ủng hộ ông Trump tấn công tòa nhà Quốc hội, nhưng có tới 69% cho rằng ông Trump không đáng bị chỉ trích vì vụ tấn công đó.
Những đồn đoán về việc luận tội ông Trump và khả năng ông sẽ tự ân xá cho chính mình đang đặt phe Cộng hòa trước hai lựa chọn khó khăn: ủng hộ hay không ủng hộ ông Trump. Vị Tổng thống sắp mãn nhiệm vẫn có được sự ủng hộ mạnh mẽ của những người trung thành với ông và nhận hơn 74 triệu phiếu bầu trong cuộc bầu cử ngày 3/11. Các phản ứng của Đảng Cộng hòa đối với vụ bạo loạn ngày 6/1 có thể ảnh hưởng lớn đến tương lai của đảng này và cả nước Mỹ, Nikkei nhận xét.
Lịch trình đặt ra bởi nghị sỹ Cộng hòa Mitch McConnell, thủ lĩnh phe đa số hiện nay ở Thượng viện, đồng nghĩa với việc một phiên xét xử luận tội đối với ông Trump có thể sẽ không hoàn tất trước ngày nhậm chức của ông Biden. Ông McConnell sẽ không còn là thủ lĩnh phe đa số khi Thượng viện khóa mới nằm dưới sự kiểm soát của Đảng Dân chủ.
Một số nghị sỹ Dân chủ đang tính đến việc đưa cuộc luận tội ông Trump tới Thượng viện sau 100 ngày cầm quyền đầu tiên của ông Biden - một giai đoạn quan trọng đối với bất kỳ một vị Tổng thống mới nào. Vì thế, cuộc tranh luận về kế hoạch luận tội ông Trump có thể sẽ trở nên căng thẳng hơn trong những ngày tới.
Google translate