Tuần vừa rồi, Tổng thống Joe Biden đã chính thức nhận được sự đề cử của Đảng Dân chủ để đại diện cho đảng này trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024. Cựu Tổng thống Donald Trump không còn đối thủ nào cạnh tranh để giành suất đại diện cho Đảng Cộng hòa.
Bởi vậy, cuộc đua vào Nhà Trắng vào tháng 11/2024 gần như chắc chắn sẽ là màn tái đấu giữa ông Biden và ông Trump. Quyết định kết quả cuộc đấu lịch sử này có thể nằm trong tay 6 tiểu bang dao động (swing states), hay còn gọi là các bang chiến địa.
Trong hệ thống bầu cử của Mỹ, kết quả bầu cử tổng thống không dựa vào tương quan phiếu phổ thông, mà dựa vào tương quan phiếu đại cử tri. Cử tri mỗi bang Mỹ đi bỏ phiếu trong ngày bầu cử thực chất để quyết định ứng cử viên nào giành được hết phiếu đại cử tri của bang đó.
Sau khi diễn ra cuộc bỏ phiếu phổ thông, đại cử tri đoàn toàn quốc (electoral college) mới tiến hành họp để chính thức bỏ phiếu bầu tổng thống. Đây là một thủ tục mang tính biểu tượng vì tương quan phiếu đại cử tri trên thực tế đã được xác định theo kết quả bỏ phiếu của cử tri.
Số phiếu đại cử tri của mỗi bang phản ánh dân số của bang đó. Bởi vậy, Alaska - một bang dân cư thưa thớt - chỉ có 3 phiếu đại cử tri. Trong khi đó, bang California có 54 phiếu. Tất cả có 538 phiếu đại cử tri, người chiến thắng cần giành ít nhất 270 phiếu.
Kết quả đi bầu của cử tri phổ thông ở hầu hết các tiểu bang là có thể đoán trước, dẫn tới việc cuộc chạy đua phụ thuộc vào biến số là kết quả bỏ phiếu ở một vài bang dao động. Đó là những bang mà cử tri không nghiêng hẳn về bên nào, nên ứng cử viên nào thắng ở những bang như vậy đồng nghĩa với có được ưu thế trước đối thủ. Các bang như vậy được dự báo sẽ tràn ngập các quảng cáo tranh cử, các chuyến thăm của Tổng thống Biden, cũng như các cuộc vận động tranh cử của ông Trump trong những tháng tới.
Dưới đây là 6 bang dao động có thể quyết định kết quả cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11/2024, theo tờ Financial Times:
ARIZONA
Vấn đề cử tri quan tâm nhất: người nhập cư
Số phiếu đại cử tri: 11
Kết quả bầu cử năm 2016: ông Trump 44,81%; bà Hillary Clinton 44,6%
Kết quả bầu cử năm 2020: ông Biden 49,4%; ông Trump 49,1%
Thăm dò dư luận: ông Trump đang dẫn trước 5,5 điểm phần trăm
Trong cuộc bầu cử năm nay, ông Biden và ông Trump đã bắt đầu công kích nhau về chủ đề người nhập cư, đây sẽ là một vấn đề đặc biệt quan trọng đối với cử tri ở Arizona, tiểu bang có hơn 370 dặm biên giới với Mexico. Chính quyền ông Biden, vốn đang cố gắng đạt được một thỏa thuận có sự đồng thuận của hai đảng về vấn đề người nhập cư trái phép qua biên giới Mỹ-Mexco, đã thừa nhận rằng: biên giới Arizona tiếp tục chứng kiến sự gia tăng của số người vượt biên trái phép vào Mỹ, đặc biệt là khu vực Tucson. Sự gia tăng này diễn ra ngay cả khi số người vượt biên trái phép vào Mỹ nói chung đã bắt đầu giảm. Trong khi đó, ông Trump nói rằng: “người nhập cư trái phép đang đột phá vào Arizona”.
Ngoài vấn đề nhập cư, vấn đề quyền nạo phá thai và tuyên bố được cho là sai của những người thân ông Trump cho rằng ông mới chính là người thắng ở Arizona trong cuộc bầu cử năm 2020 cũng được dự báo sẽ nổi bật trong cuộc chạy đua giành phiếu bầu tại bang này,
GEORGIA
Vấn đề cử tri quan tâm nhất: can thiệp bầu cử
Số phiếu đại cử tri: 16
Kết quả bầu cử năm 2016: ông Trump 50,4%; bà Hillary Clinton 45,3%
Kết quả bầu cử năm 2020: ông Biden 49,5%; ông Trump 49,2%
Thăm dò dư luận: ông Trump đang dẫn trước 6,5 điểm phần trăm
Georgia là bang đang xử lý một trong 4 vụ kiện hình sự nhằm vào ông Trump. Chưởng lý hạt Fulton của bang này đã buộc tội vị cựu Tổng thống can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2020 bằng nhiều âm mưu và vi phạm luật của bang về gian lận tài chính. Về phần mình, ông Trump nói việc buộc tội này mang động cơ chính trị. Tranh cãi xung quanh vị chưởng lý đã phủ bóng lên vụ kiện nhằm vào ông Trump trong những tuần gần đây, nhưng nếu tiếp tục cho tới tháng 11/2024, tranh cãi này có thể phủ bóng lên cuộc bầu cử.
Một chủ đề quan trọng khác ở Georgia là quan điểm của cử tri về nền kinh tế. Nền kinh tế của bang này đang phát triển mạnh mẽ nhờ dòng vốn đầu tư chảy vào những lĩnh vực mới như sản xuất pin. Nhà Trắng nói rằng: đây là một bằng chứng về hiệu quả chính sách kinh tế của ông Biden, trong khi phe Cộng hòa cho rằng ông Biden thực chất đã gây thiệt hại cho nền kinh tế Georgia.
MICHIGAN
Vấn đề cử tri quan tâm nhất: Israel và năng lượng xanh
Số phiếu đại cử tri: 15
Kết quả bầu cử năm 2016: ông Trump 47,3%; bà Hillary Clinton 47%
Kết quả bầu cử năm 2020: ông Biden 50,6%; ông Trump 47,8%
Thăm dò dư luận: ông Trump đang dẫn trước 3,6 điểm phần trăm
Việc ông Biden ủng hộ Israel trong cuộc chiến tranh ở dải Gaza có thể sẽ dẫn tới thách thức đối với ông trong cuộc bầu cử năm nay tại những bang như Michigan. Tại bang này, 100.000 cử tri - là người Mỹ gốc Arab và cư dân của những thị trấn có trường đại học như Ann Arbor - đã bày tỏ sự phản đối nhằm vào vị Tổng thống của Đảng Dân chủ tại cuộc bầu cử sơ bộ vào cuối tháng 2 vừa qua. Đây là một số cử tri lớn, xét tới việc ông Trump đã thắng bà Clinton ở Michigan vào năm 2016 với chênh lệch chưa đầy 11.000 phiếu phổ thông.
Tuy nhiên, tương quan phiếu bầu ở Michigan vào tháng 11/2024 còn phụ thuộc vào việc ứng cử viên nào có được sức hút lớn hơn với cử tri là công nhân những ngành như sản xuất ô tô. Ông Biden sẽ quảng bá chiến lược tái công nghiệp hóa, trong khi ông Trump sẽ ra sức chỉ trích các chính sách hỗ trợ năng lượng xanh và ô tô điện. “Nếu thắng ở Michigan, chúng ta sẽ thắng cả cuộc bầu cử”, ông Trump đã nói.
NEVADA
Vấn đề cử tri quan tâm nhất: thất nghiệp và nền kinh tế
Số phiếu đại cử tri: 6
Kết quả bầu cử năm 2016: bà Hillary Clinton 47,9%; ông Trump 45,5%
Kết quả bầu cử năm 2020: ông Biden 50,1%; ông Trump 47,7%
Thăm dò dư luận: ông Trump đang dẫn trước 7,7 điểm phần trăm
Việc mỗi ứng cử viên gửi đi thông điệp kinh tế như thế nào sẽ rất quan trọng ở Nevada, nơi đại dịch Covid-19 đã tàn phá công việc kinh doanh của các sòng bạc và sự phục hồi cho đến nay vẫn diễn ra chậm chạp. Tỷ lệ thất nghiệp của Nevada hiện ở mức 5,3%, cao nhất trong số các bang Mỹ. Nhiều người lao động ở nước này đang đối mặt với tình trạng khó tìm việc làm mới khi các sòng bạc sử dụng công nghệ tự động hóa ngày càng nhiều. Cùng với đó, lạm phát ở Nevada cũng dai dẳng ở mức cao.
Trong suốt 4 cuộc bầu cử trước, bang Nevada trao chiến thắng cho các ứng cử viên Dân chủ, các thành viên của đảng này cũng chiếm đa số trong nghị viện của bang. Tuy nhiên, năm 2022, Nevada đã bầu ra một vị thống đốc Cộng hòa. Hiện tại, Nevada đang dành nhiều sự ủng hộ cho ông Trump hơn ông Biden, với chênh lệch lớn hơn ở bất kỳ bang dao động nào khác, theo các cuộc thăm dò dư luận.
PENNSYLVANIA
Vấn đề cử tri quan tâm nhất: phục hưng vành đai công nghiệp
Số phiếu đại cử tri: 19
Kết quả bầu cử năm 2016: ông Trump 48,2%; bà Hillary Clinton 47,5%;
Kết quả bầu cử năm 2020: ông Biden 50%; ông Trump 48,8%
Thăm dò dư luận: ông Biden đang dẫn trước 0,8 điểm phần trăm
Ông Biden sinh ra trong một gia đình lao động ở Scranton, Pennsylvania. Tuy nhiên, ông sẽ phải giữ thế cân bằng mong manh nếu muốn tiếp tục thắng ông Trump ở bang này trong tháng 11/2024. Để thắng, ông sẽ phải thuyết phục được những cử tri quan tâm tới vấn đề bảo vệ môi trường và những người cấp tiến ở những thành phố như Philadelphia, cũng như cử tri công nhân ở vành đai công nghiệp (rust belt) phía Tây Pennsylvania và trong ngành công nghiệp khai thác khí đá phiến khổng lồ của bang này. Các tổ chức công đoàn và thậm chí một số thành viên trong Đảng Dân chủ đã chỉ trích việc Nhà Trắng trong năm nay ngừng cho phép mở thêm các cảng xuất khẩu khí hóa lỏng (LNG) mới, cho rằng quyết định này có thể gây tổn thất cho ngành công nghiệp LNG của Pennylvania.
Về phần mình, ông Trump luôn đứng về phía ngành công nghiệp dầu khí Mỹ và chỉ trích các chính sách xanh của ông Biden. Đây là một phần trong nỗ lực của ông Trump để vận động cử tri ở những bang như Pennsylvania. Tuy nhiên, việc ai giành được phiếu đại cử tri ở bang này sẽ được quyết định bởi lực lượng cử tri phổ thông nào đi bầu đông hơn: cử tri là dân thành thị ở phía Đông hay cử tri là công nhân ở vùng phía Tây.
WISCONSIN
Vấn đề cử tri quan tâm nhất: quyền nạo phá thai
Số phiếu đại cử tri: 10
Kết quả bầu cử năm 2016: ông Trump 47,2%; bà Hillary Clinton 46,5%;
Kết quả bầu cử năm 2020: ông Biden 49,5%; ông Trump 48,8%
Thăm dò dư luận: ông Trump đang dẫn trước 1 điểm phần trăm
Wisconsin là bang khiến cán cân phiếu đại cử tri nghiêng về phía ông Biden trong cuộc bầu cử năm 2020, giúp ông đạt hơn 270 phiếu đại cử tri cần thiết để giành chiến thắng cuối cùng, dù chỉ giành được nhiều hơn ông Trump chưa đầy 20.000 phiếu phổ thông tại bang này. Năm 2024, chiến dịch vận động tranh cử của Đảng Dân chủ ở Wisconsin tập trung vào vấn đề quyền nạo phá thai. Chiến lược này đã thể hiện rõ trong các cuộc bầu cử cấp bang và giúp đưa một nhân vật thân Đảng Dân chủ vào tòa án cấp cao nhất của bang trong năm 2023. Trong khi đó, các nhà lập pháp Cộng hoà trong Nghị viện Wisconsin đang muốn siết chặt hơn nữa vấn đề nạo phá thai.
Wisconsin là một bang có nền kinh tế nông nghiệp mạnh, nhưng Đảng Dân chủ cho rằng lực lượng cử tri giữ vai trò quyết định ở bang này sẽ là phụ nữ và người trưởng thành trẻ tuổi ở các thị trấn có trường đại học. Các cuộc thăm dò dư luận gần đây cho thấy ưu thế ở Wisconsin đang nghiêng về phía Đảng Cộng hoà. Chẳng hạn, một cuộc khảo sát của Trường Luật, Đại học Marquette ở Milwaukee đã chỉ ra những điểm yếu của ông Biden là tuổi tác và thành tựu trong nhiệm kỳ tổng thống này của ông.
Tuy nhiên, 10 lá phiếu đại cử tri của Wisconsin có thể được quyết định bằng việc đảng nào thuyết phục được một tỷ lệ lớn hơn người ủng hộ của đảng đó đi bỏ phiếu trong ngày bầu cử. Cùng cuộc khảo sát trên cho thấy chỉ 49% cử tri đăng ký ở Wisconsin hứng thú với việc đi bầu vào tháng 11/2024, giảm từ mức 70% cách đây 4 năm.
Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 12-2024 phát hành ngày 18/03/2024. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam
Google translate