Tăng giá điện: “Chờ xem EVN lỗ hay lãi”

Nếu tăng giá điện mà người dân chưa được biết kết quả kiểm toán, chi phí, giá thành sản xuất điện của EVN thì đó là điều bất hợp lý.

Quan điểm trên vừa được Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải đưa ra khi trao đổi với báo giới bên hành lang Quốc hội sáng nay, (7/11).

Chính vì vậy, Phó thủ tướng cũng cho biết, tạm thời trong tháng 11 này, Chính phủ sẽ chưa bàn đến chuyện tăng giá điện. Thay vào đó, Chính phủ đã và đang yêu cầu công khai kết quả kiểm toán giá điện và các khoản lỗ, lãi của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

Phó thủ tướng nói:

- Việc lỗ lãi của EVN trong kinh doanh mặt hàng điện, các bộ ngành sau khi tiến hành thanh tra, kiểm toán sẽ công bố công khai kết quả. Khi đó, chúng ta sẽ rõ được ngành điện đang lỗ lãi thế nào, giá thành là bao nhiêu, yếu tố nào được tính vào giá thành, yếu tố nào không được tính. Việc công bố thông tin này được thực hiện theo đúng quy định của nhà nước, cụ thể là Quyết định 24 của Thủ tướng.

Đối với đề xuất tăng giá điện của EVN, mức cụ thể được doanh nghiệp dựa theo cân đối tài chính của họ vì đầu tư cho điện còn rất lớn. Hiện nay cân đối vốn cho các nhà máy đang xây dựng dở là hết sức khó khăn, nó đe dọa tình trạng cấp điện của các năm tiếp theo.

Nhưng trong kiến nghị tăng giá điện của EVN có nói rằng, ngoài việc tái đầu tư cho ngành điện còn có một phần bù vào các khoản lỗ do đầu tư ngoài ngành?

Việc điều chỉnh giá điện theo hướng nào và nhằm vào mục đích gì Thủ tướng đã có quyết định số 24 về điều chỉnh giá bán điện theo cơ chế thị trường. Mỗi lần điều chỉnh như vậy phải có sự xem xét của các bộ, ngành liên quan, chỉ trong những trường hợp đặc biệt thì Thủ tướng ra quyết định. Chủ trương điều chỉnh để theo giá  thị trường là có, còn lúc nào, thời điểm nào Chính phủ còn phải cân nhắc, tính toán theo từng trường hợp cụ thể.

Tôi cũng khẳng định, không phải EVN kiến nghị tăng bao nhiêu là được ngay. Nền kinh tế còn nhiều khó khăn và Chính phủ phải đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô đồng thời bảo đảm an sinh xã hội. Nếu không đảm bảo cả hai mục tiêu này thì khó đạt kết quả mong muốn.

Nhưng EVN khuyến cáo rằng, nếu Chính phủ không cho tăng giá điện thì trong thời gian tới sẽ không có một nhà đầu tư nước ngoài nào dám đầu tư vào ngành điện và nguy cơ thiếu điện là hiện hữu?

Điều đó đúng thôi, thế nên chúng ta phải tái cơ cấu đầu tư, tái cơ cấu rất mạnh trong ngành điện trong thời gian tới. Trong tái cơ cấu đầu tư thì phải làm mạnh để thu hút vốn ở khối tư nhân hơn nữa vì tỷ lệ đầu tư bên ngoài hiện còn thấp lắm.

Hiện EVN chiếm khoảng 64% trong toàn hệ thống điện, trong khi tăng trưởng của ngành mỗi năm đòi hỏi có thêm 4.000 - 4.800 MW. Tính như thế thì riêng phần nguồn điện đã cần đầu tư đến 8 tỷ USD rồi. Với số tiền đó mà chỉ nhìn vào khả năng cân đối của doanh nghiệp nhà nước thì không có cách gì đủ.

Bên cạnh đó là phải tái cơ cấu doanh nghiệp. Thủ tướng yêu cầu phải thành lập 3 tổng công ty phát điện, hiện vẫn thuộc EVN. Sau thị trường phát triển rồi thì cổ phần hóa để đưa nó ra cạnh tranh, thu hút vốn.

Đặc biệt là phải đẩy mạnh cải cách hệ thống giá điện. Đó là những mục tiêu được đưa ra và phải làm từng bước. Nếu nền kinh tế ổn định thì việc điều chỉnh sẽ tốt hơn, còn nếu khó khăn thì phải xem từng bước.

Cần thiết huy động vốn là vậy, nhưng tại sao Chính phủ lại cho tạm ngừng cổ phần hóa một số doanh nghiệp thuộc EVN trong một thời gian khá dài?

Việc ngừng cổ phần hóa các công ty là để sắp xếp, chờ tái cơ cấu xong vì liên quan đến thị trường điện. Còn nếu để các doanh nghiệp lẻ rồi thực hiện cổ phần hóa thì nảy sinh vấn đề là sau này thị trường nó lắt nhắt, quá nhỏ, tạo ra những sự cạnh tranh không lành mạnh.

Thực ra, trong Quyết định 24 của Thủ tướng có cho phép ngành điện được điều chỉnh giá 3 tháng/lần dựa trên hoạt động kinh doanh. Nếu căn cứ vào quyết định này thì lẽ ra giá điện đã tăng rồi?

Quyết định đưa ra là để chúng ta định hướng điều hành giá điện dần tiệm cận với giá thị trường và đồng thời phải hình thành thị trường điện cạnh tranh, trước tiên là ở khâu phát điện. Cái đó nhằm đảm bảo hiệu quả chung của cả hệ thống. Việc điều chỉnh đó phải có sự kiểm soát của các bộ, ngành.

Doanh nghiệp được điều chỉnh ở mức độ nhất định, nhưng phải có sự kiểm tra của các bộ, ngành. Nếu căn cứ vào quyết định này, EVN được điều chỉnh giá bán rồi. Nhưng năm nay, chúng ta còn phải đảm bảo mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát nên các phương án cần tính toán thận trọng.

Thủ tướng cũng quyết định là trong tháng 11 này cũng chưa có điều chỉnh gì. Trước mắt theo Quyết định 24, Bộ Công Thương phải công khai kết quả kiểm toán và công khai hóa giá thành của EVN.

Trên cơ sở đó, toàn bộ xã hội, khách hàng của EVN biết rằng, kết quả sản xuất, kinh doanh điện của EVN đã được kiểm toán chưa, giá thành có chuẩn hay không. Việc này cần phải làm trước tiên chứ nếu tăng giá điện mà người dân, khách hàng của EVN chưa được biết kết quả kiểm toán, chi phí, giá thành sản xuất của EVN thì đó là điều bất hợp lý.