Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) vừa tổng kết hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ sau 1 năm vận hành là đã hiện thực hóa chính sách của Chính phủ và cơ quan quản lý trong việc quyết tâm đưa hoạt động phát hành và giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ vào quản lý tập trung.
Theo HNX, thị trường trái phiếu doanh nghiệp được đánh giá có vai trò và vị trí hết sức quan trọng trong nền kinh tế, là kênh huy động vốn hiệu quả trong trung và dài hạn đối với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp, đồng thời góp phần đa dạng hóa thị trường tài chính, bảo đảm hài hòa, cân đối cơ cấu thị trường vốn, giảm sự phụ thuộc vốn quá lớn vào kênh tín dụng ngân hàng… Thời gian qua, các cơ chế, chính sách liên quan đến hoạt động kiểm soát, phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp không ngừng được bổ sung, hoàn thiện theo hướng ngày càng an toàn, lành mạnh và minh bạch.
Ngay sau khi Nghị định 65/2022/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế có hiệu lực thi hành khoảng 6 tháng, Chính phủ đã ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP điều chỉnh kịp thời những vướng mắc trong thực tế, đồng thời chỉ đạo đưa trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ vào quản lý tập trung, thông qua hệ thống đăng ký lưu ký tại TTLKCKVN và giao dịch tại SGDCK Hà Nội, giúp tăng tính công khai, minh bạch của thị trường.
Với quyết tâm thúc đẩy phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp bền vững và xử lý vấn đề còn tồn tại của thị trường, ngày 23/11/2023, Thủ tướng Chính phủ có Công điện số 1177/CĐ-TTg về việc tiếp tục thực hiện quyết liệt các giải pháp tăng cường khả năng tiếp cận vốn tín dụng, thúc đẩy phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản hiệu quả, an toàn, lành mạnh, bền vững.
Nhờ đó, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã có sự phát triển nhanh và ổn định, đóng góp thiết thực cho sự phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội sau đại dịch COVID – 19.
Các giải pháp kịp thời của cơ quan quản lý
Triển khai các chủ trương, chính sách của Chính phủ về phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, Bộ Tài chính, UBCKNN đã nhanh chóng bắt tay vào xây dựng các giải pháp phát triển và quản lý thị trường một cách hiệu quả, đảm bảo tạo kênh huy động vốn trung và dài hạn cho các doanh nghiệp ngày càng công khai, minh bạch, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể tham gia thị trường. Theo đó, Bộ Tài chính chỉ đạo VSDC và HNX phối hợp với các đơn vị liên quan khẩn trương xây dựng hệ thống giao dịch, hệ thống lưu ký, thanh toán tập trung cho trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và đưa vào vận hành theo đúng tiến độ, đáp ứng yêu cầu của thị trường.
Ngày 19/7/2023 hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chính thức được đưa vào vận hành tại HNX, đánh dấu bước phát triển quan trọng của thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, lần đầu tiên được quản lý giao dịch tập trung với phương thức giao dịch thỏa thuận (thỏa thuận thị trường và thỏa thuận thông thường) thông qua các thành viên giao dịch. Có 2 hình thức thanh toán là thanh toán ngay và thanh toán cuối ngày, VSDC thực hiện thanh toán bù trừ song phương.
Thông tin về giao dịch và phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được SGDCK Hà Nội tổng hợp và công bố trên Chuyên trang thông tin về trái phiếu doanh nghiệp. Chuyên trang là kênh thông tin chính thức và đầy đủ theo quy định về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, nhằm hỗ trợ nhà đầu tư tìm hiểu thông tin về thị trường và cơ quan quản lý có thông tin đầy đủ về thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ từ khâu phát hành trên thị trường sơ cấp đến giao dịch trên thị trường thứ cấp.
Hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đi vào hoạt động đã góp phần tăng tính minh bạch cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp, hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư trong giao dịch.
Quy mô thị trường sau 1 năm vận hành hệ thống giao dịch
Sau 1 năm đi vào hoạt động, hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được vận hành an toàn, thông suốt, quy mô thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã có sự phát triển mạnh mẽ, cùng với đó là sự cải thiện tình hình phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trên thị trường sơ cấp.
Tại thời điểm khai trương, thị trường có 19 mã trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ của 3 tổ chức phát hành đăng ký giao dịch với tổng giá trị đăng ký giao dịch 9.060 tỷ đồng. Đến cuối năm 2023, hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã có 887 mã trái phiếu của 249 tổ chức phát hành đăng ký giao dịch với giá trị 617.610,1 tỷ đồng.
Đến ngày 30/6/2024, quy mô thị trường đã lên tới 997 mã trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ của 259 tổ chức phát hành, giá trị đăng ký giao dịch đạt gần 706.236,3 tỷ đồng.
Hệ thống thành viên giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ cũng phát triển nhanh chóng từ 5 thành viên tại ngày khai trương thị trường, đến cuối năm 2023, thị trường đã có 36 thành viên giao dịch, và đến ngày 30/6/2024, hệ thống thành viên giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã có 48 thành viên gồm 44 công ty chứng khoán và 4 ngân hàng thương mại - trong đó, 45/48 thành viên có giao dịch trên hệ thống giao dịch của HNX.
Thanh khoản trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được cải thiện rõ rệt, giá trị giao dịch bình quân trong 1 tháng đầu tiên khai trương thị trường đạt 250,6 tỷ đồng/phiên, đến cuối năm 2023 là 1.880,6 tỷ đồng/phiên, và đến cuối tháng 6/2024, giá trị giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ bình quân đạt 4.092,9 tỷ đồng/phiên.
Thống kê giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ từ khi hệ thống giao dịch đi vào hoạt động đến ngày 30/6/2024 cho thấy, các trái phiếu được giao dịch nhiều nhất gồm có trái phiếu của tổ chức tín dụng chiếm tỷ trọng giao dịch 45,71% toàn thị trường, tương ứng giá trị giao dịch 324.246 tỷ đồng; trái phiếu của các công ty bất động sản chiếm xấp xỉ 30% giá trị giao dịch của thị trường, tương ứng giá trị giao dịch 212.577 tỷ đồng.
Thị trường thứ cấp phát triển cũng tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp huy động vốn trên thị trường sơ cấp, góp phần thúc đẩy thị trường sơ cấp trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phát triển lành mạnh và bền vững hơn. Tại thị trường trong nước, từ ngày 19/7/2023 đến ngày 30/6/2024, có 118 đợt phát hành thành công với giá trị 351.739 tỷ đồng. Tổ chức phát hành chủ yếu thuộc nhóm ngành tín dụng, chiếm 63% và DN thuộc lĩnh vực bất động sản chiếm 24,9% tổng giá trị phát hành toàn thị trường. Chi phí huy động vốn bình quân toàn thị trường đạt 7,52%/năm, trong đó, trái phiếu của khối tổ chức tín dụng có mức lãi suất thấp nhất 6,01%/năm, khối thương mại, dịch vụ là 10,76%, DN thuộc các lĩnh vực khác là 10,87%.
Các tổ chức phát hành cũng thực hiện mua lại trước hạn, với tổng giá trị trái phiếu đã được các doanh nghiệp mua lại là 182,9 nghìn tỷ đồng.
Những kết quả quan trọng
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đi vào vận hành đã đóng một vai trò rất quan trọng đem lại tính minh bạch cho thị trường, hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư trong giao dịch, đặc biệt là các nhà đầu tư cá nhân.
Nhà đầu tư giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ thuận tiện và an toàn
Toàn bộ giao dịch thứ cấp được quản lý tập trung, thực hiện qua SGDCK, hoạt động thanh toán được thực hiện qua TTLKCK, đảm bảo sự an toàn trong giao dịch và thanh toán. Do đó, nhà đầu tư thực hiện giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ thuận tiện, an toàn hơn, quyền lợi của nhà đầu tư được bảo vệ tốt hơn. Các nhà đầu tư cũng được nâng cao hiểu biết và tăng tính trách nhiệm trong giao dịch. Các chủ thể khác tham gia thị trường như tổ chức phát hành, đơn vị tư vấn cũng hiểu rõ hơn trách nhiệm của mình khi tham thị trường.
Thông tin thị trường minh bạch, cơ sở dữ liệu đầy đủ về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được hình thành
Nếu như trước đây, các nhà đầu tư thứ cấp chỉ có thể tiếp cận thông tin thông qua hệ thống phân phối, môi giới bán hàng, và thường là thông tin không được truyền tải đầy đủ. Hiện tại, với chuyên trang thông tin trái phiếu doanh nghiệp, nhà đầu tư hoàn toàn có quyền và có khả năng tiếp cận tất cả thông tin về trái phiếu một cách đầy đủ trước khi ra quyết định đầu tư.
Toàn bộ thông tin công bố của doanh nghiệp phát hành trái phiếu bao gồm thông tin trước đợt phát hành của doanh nghiệp, công bố thông tin bất thường, công bố thông tin của doanh nghiệp về trái phiếu chuyển đổi, trái phiếu kèm theo chứng quyền, mua lại trái phiếu trước hạn, hoán đổi trái phiếu, kết quả phát hành trái phiếu doanh nghiệp,… được tổng hợp và công bố công khai trên chuyên trang thông tin về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại địa chỉ https://cbonds.hnx.vn/. Các cơ quan quản lý cũng có thông tin đầy đủ và cái nhìn tổng thể hơn về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ từ khâu phát hành trên thị trường sơ cấp đến giao dịch trên thị trường thứ cấp.
Những kết quả đạt được trong 1 năm qua trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã hiện thực hóa chính sách của Chính phủ và cơ quan quản lý trong việc quyết tâm đưa hoạt động phát hành và giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ vào quản lý tập trung.
Cũng theo HNX, để tiếp tục phát triển thị trường theo đúng định hướng của Chính phủ và Bộ Tài chính, trong thời gian tới, HNX sẽ phối hợp các đơn vị liên quan tiếp tục hoàn hiện hạ tầng công nghệ của hệ thống giao dịch, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của thị trường, đồng thời, hoàn thiện nâng cấp chuyên trang thông tin về TPDN đáp ứng Nghị định 65/2022/NĐ-CP và Thông tư 30/2023/TT-BTC.
Google translate