Trong chiến dịch tranh cử của ông mình ông Trump đã cam kết ban hành mức thuế quan từ 10% đến 20% đối với tất cả các sản phẩm ở nước ngoài, mức thuế quan từ 60% đến 100% đối với hàng hóa Trung Quốc và mức thuế quan từ 25% đến 100% đối với các sản phẩm từ Mexico - mức thuế cuối cùng một phần là để ngăn chặn dòng hàng hóa từ các công ty Trung Quốc thành lập nhà máy sản xuất tại đó và một phần là để buộc Mexico phải ngừng di cư vào Mỹ.
Những kế hoạch này có thể dễ dàng làm tăng thêm hàng tỷ USD vào giá mà các công ty Mỹ. Do đó người tiêu dùng phải trả thêm cho pin và xe điện, cũng như thép được sử dụng để xây dựng các trại trang năng lượng mặt trời, nhà máy địa nhiệt, cơ sở hạt nhân, đường dây truyền tải và nhiều thứ khác nữa.
"Điều này sẽ làm tăng chi phí năng lượng sạch và làm chậm lại cuộc cách mạng", David Victor, giáo sư chính sách công tại Đại học California, San Diego, đề cập đến sự phát triển đang tăng tốc của các ngành công nghiệp phát thải thấp.
Những lời hùng biện trong chiến dịch tranh cử của ông Trump chắc chắn không phải lúc nào cũng được chuyển thành các chính sách đã ban hành. Nhưng ông luôn khẳng định rằng thuế quan sẽ buộc các công ty phải sản xuất nhiều hàng hóa hơn trên đất Mỹ, khôi phục ngành sản xuất của Mỹ, tạo việc làm và giảm thâm hụt liên bang, đồng thời gây ra áp lực kinh tế cho các đối thủ kinh tế quốc tế như Trung Quốc.
"Thuế quan là thứ tuyệt vời nhất từng được phát minh", ông Trump tuyên bố tại một cuộc mít tinh ở Flint, Michigan, vào tháng 9.
Nhưng bất chấp những gì ông Trump nói hoặc hiểu về thuế quan, chúng thực chất là một loại thuế trong nước do các doanh nghiệp Mỹ mua những hàng hóa đó trả và chuyển cho người tiêu dùng Mỹ dưới hình thức giá cao hơn.
Nhiều nhà kinh tế và chuyên gia về các vấn đề quốc tế cho rằng những hạn chế thương mại như vậy nên được áp dụng một cách thận trọng, nếu có, vì chúng có thể thúc đẩy lạm phát, kích hoạt các chính sách thương mại trả đũa, kìm hãm đầu tư và ngăn chặn tăng trưởng kinh tế nói chung.
Tác động chính xác của mức thuế quan mà ông Trump đề xuất đối với bất kỳ lĩnh vực nào sẽ phụ thuộc vào mức thuế mà chính quyền mới sẽ áp dụng, mức thuế này so với mức thuế hiện hành như thế nào, hàng hóa đang được đề cập có thể được mua ở đâu, các công ty và quốc gia phản ứng như thế nào theo thời gian và các chính sách khác mà chính quyền ban hành.
Có 3 lĩnh vực mà chi phí vật liệu và sản phẩm quan trọng đối với quá trình chuyển đổi năng lượng có thể tăng theo các kế hoạch mà ông Trump đã vạch ra trong chiến dịch tranh cử.
Pin
Trung Quốc là một trong những nhà sản xuất xe điện, pin, pin mặt trời và thép lớn nhất thế giới, nhưng một phần là do các hạn chế thương mại trước đây, Mỹ không phụ thuộc nhiều vào quốc gia này đối với hầu hết các sản phẩm này, ít nhất là không trực tiếp.
“Có một ngoại lệ, đó là pin”, Antoine Vagneur-Jones, giám đốc thương mại và chuỗi cung ứng tại BloombergNEF cho biết.
Trung Quốc hoàn toàn thống trị ngành pin. Theo báo cáo năm 2022 của Cơ quan Năng lượng Quốc tế, quốc gia này sản xuất khoảng 85% cực dương, 70% cực âm và 75% cell pin của thế giới. Ngoài ra, hơn một nửa quá trình chế biến lithium, coban và than chì trên toàn cầu, các khoáng chất chính được sử dụng để sản xuất pin lithium-ion, diễn ra tại Trung Quốc.
Mỹ đã áp dụng nhiều loại thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc. Tổng thống Biden đã giữ nguyên nhiều biện pháp mà ông Trump đã ban hành trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình và thậm chí ông còn tăng một số biện pháp trong số đó vào đầu năm nay.
Nhà Trắng cho biết hành động này được thực hiện để đáp trả những gì họ mô tả là "thực hành thương mại không công bằng" của Trung Quốc. Nhưng đây chỉ là hành động mới nhất trong nỗ lực lưỡng đảng lâu dài nhằm chống lại sức mạnh kinh tế ngày càng tăng của Trung Quốc và sự kiểm soát các thành phần chính của các lĩnh vực công nghệ cao và công nghệ sạch.
Tuy nhiên, mức thuế quan 60% đến 100% mà ông Trump đề xuất sẽ vượt xa mức thuế hiện đang áp dụng đối với pin, hiện ở mức 28,4% đối với pin EV. Với giao dịch mua trị giá 4 tỷ USD, các khoản phí đó sẽ lên tới 2,4 tỷ USD ở mức thấp, gấp đôi chi phí bổ sung theo mức thuế quan hiện tại hoặc (có lẽ rõ ràng là) 4 tỷ USD ở mức cao, nếu tất cả các yếu tố khác đều như nhau.
Antoine Vagneur-Jones lưu ý rằng ngay cả với mức thuế 60%, pin Trung Quốc vẫn rất rẻ nên chúng vẫn có thể cạnh tranh về giá với pin do Mỹ sản xuất. Nhưng điều này vẫn sẽ là một bước nhảy vọt lớn so với chi phí hiện tại đối với các công ty cần mua pin cho xe điện, hệ thống năng lượng mặt trời tại nhà hoặc nhà máy lưu trữ lưới điện. Và vì Trung Quốc là nhà sản xuất chiếm ưu thế nên các doanh nghiệp Mỹ sẽ có ít con đường để mua những loại pin đó từ các nguồn khác với khối lượng tương tự.
Thép
Thép được sử dụng trong hầu hết mọi dự án công nghệ sạch. Thép bền và chắc, là thành phần thiết yếu của tua bin gió, nhà máy thủy điện và trang trại năng lượng mặt trời. Tất cả lượng thép đó phải đến từ đâu đó và phần lớn không phải từ Mỹ.
Năm ngoái, Mỹ đã nhập khẩu 3,8 triệu tấn "sản phẩm thép" trị giá 4,2 tỷ Mỹ từ Mexico, theo dữ liệu từ Giám sát thương mại thép toàn cầu của Cơ quan Thương mại Quốc tế.
Thép nhập khẩu vào Mỹ từ Mexico, nhà cung cấp hợp kim kim loại lớn thứ hai của quốc gia này, thường không phải chịu mức thuế quan đáng kể, miễn là thép ban đầu được nấu chảy và sản xuất tại Mexico, Canada hoặc Mỹ. Vì vậy, mức thuế quan từ 25% đến 100% đối với cùng giá trị thép sẽ khiến các công ty Mỹ phải trả thêm 1,1 tỷ đến 4,2 tỷ USD. Tất cả các yếu tố khác đều như nhau và không tính đến phí đối với một số sản phẩm thép nhất định.
Đầu năm nay, chính quyền của ông Biden đã áp dụng mức thuế quan 25% đối với thép nhập khẩu từ Mexico ban đầu được nấu chảy và đổ tại các quốc gia khác, như một phần trong nỗ lực ngăn chặn các nhà cung cấp lớn như Trung Quốc lách thuế. Nhưng những loại thuế đó chỉ áp dụng cho một phần nhỏ các lô hàng.
Trong khi đó, mức thuế quan 10% đến 20% của ông Trump đối với tất cả các quốc gia có thể cộng thêm số tiền tương tự vào chi phí thép từ các nhà cung cấp khác trên toàn thế giới, tùy thuộc vào mức thuế quan hiện tại của từng quốc gia. Ví dụ, điều đó có thể tăng thêm 1,6 USD vào gần 8 tỷ USD giá trị thép mà Mỹ nhập khẩu vào năm ngoái từ Canada, nguồn cung cấp lớn nhất của quốc gia. Tất cả các yếu tố khác đều như nhau và không tính đến phí đối với một số sản phẩm thép nhất định.
Các khoản phí đó sẽ làm tăng chi phí cho bất kỳ công ty Mỹ nào sử dụng thép không do các nhà sản xuất trong nước cung cấp, bao gồm các doanh nghiệp công nghệ sạch đang xây dựng các dự án trình diễn hoặc các cơ sở quy mô thương mại.
Tuy nhiên, rất nhiều dự án sẽ được miễn. Những dự án đang nhận được nhiều khoản vay, trợ cấp hoặc ưu đãi thuế của liên bang thường đã được yêu cầu lấy thép từ Mỹ, trong trường hợp đó, họ sẽ không bị ảnh hưởng bởi các mức thuế quan như vậy.
Nhưng sự cạnh tranh để đảm bảo nguồn cung thép trong nước hạn chế có thể sẽ trở nên khốc liệt hơn. Mỹ thống trị sản xuất thép toàn cầu trong phần lớn thế kỷ trước, nhưng hiện tại, nước này chỉ đứng thứ tư, tạo ra khoảng một phần mười hai so với Trung Quốc vào năm ngoái, theo Hiệp hội Thép Thế giới.
Joshua Posamentier, đồng sáng lập và đối tác quản lý của Congruent Ventures, một công ty đầu tư mạo hiểm tập trung vào khí hậu tại San Francisco, cho biết: "Chúng tôi đã đi theo con đường toàn cầu hóa. Giờ đây, chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào tất cả các khu vực khác trên thế giới".
Xe điện
Theo Tổ chức Thương mại Thế giới, Mỹ là nước nhập khẩu xe điện lớn nhất thế giới, mua gần 44 tỷ USD xe ô tô và xe tải chạy bằng pin, hybrid và plug-in hybrid vào năm ngoái. Đây là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Đức và Hàn Quốc, theo BloombergNEF.
Nếu ông Trump áp dụng mức thuế quan từ 10% đến 20% đối với tất cả hàng hóa nước ngoài, thì sẽ tăng thêm từ 4,4 đến 8,8 tỷ USD chi phí cho cùng một khối lượng xe điện được mua (tất cả các yếu tố khác đều như nhau và không điều chỉnh theo các khoản phí hiện hành của từng quốc gia).
Mức thuế quan mà ông đề xuất đối với Mexico vẫn còn cao hơn nữa sẽ làm tăng đáng kể mức phí bảo hiểm đối với những chiếc xe được sản xuất tại quốc gia này, nơi đã xuất khẩu hơn 100.000 xe điện do các hãng xe lớn như Ford và Chevrolet sản xuất vào năm ngoái, theo Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Mexico. Trong khi đó, BMW, Tesla và các công ty Trung Quốc BYD và Jetour đều đã công bố kế hoạch sản xuất xe điện tại Mexico.
Mặc dù Trung Quốc là nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới, nhưng hy vọng của ông Trump về việc đánh thuế từ 60% đến 100% đối với hàng hóa của quốc gia này có lẽ sẽ không tác động lớn đến lĩnh vực đó. Đó là vì quốc gia này hiện đã nhập khẩu rất ít xe điện của Trung Quốc. Thêm vào đó, bản thân Tổng thống Biden gần đây đã tăng thuế suất lên 100%.
Tác động rộng hơn đối với EV có thể sẽ phức tạp hơn nữa do chính quyền của ông Trump sắp tới có kế hoạch bãi bỏ các quy tắc và trợ cấp liên bang hỗ trợ cho lĩnh vực này, bao gồm một số phần của Đạo luật Giảm lạm phát.
Bãi bỏ các điều khoản chính của ông Biden, Luật khí hậu đặc trưng của Mỹ, sẽ chống lại mục tiêu chống lại sự thống trị của Trung Quốc, vì những ưu đãi liên bang đó đã thúc đẩy sự phát triển bùng nổ cho các dự án pin và xe điện tại Mỹ, theo Albert Gore, giám đốc điều hành của Hiệp hội Vận tải Không phát thải.
"Nó sẽ làm suy yếu rất nhiều khoản đầu tư vào sản xuất trên khắp nước Mỹ", ông nói.
Mối quan ngại lớn
Nếu được áp dụng một cách hợp lý, thuế quan của Mỹ có thể giúp một số ngành công nghiệp trong nước, bằng cách cho phép các công ty cạnh tranh với chi phí thấp hơn của các nhà sản xuất nước ngoài, bắt kịp các cải tiến sản xuất hoặc cải tiến sản phẩm và chống lại các hoạt động thương mại không công bằng.
Một số công ty công nghệ sạch và nhóm thương mại của Mỹ, bao gồm các nhà sản xuất năng lượng mặt trời như First Solar và Swift Solar, đã phản đối các hạn chế thương mại chặt chẽ hơn.
Các đơn vị này cáo buộc rằng Trung Quốc và các công ty có trụ sở tại Trung Quốc đã lách luật hạn chế thương mại bằng cách vận chuyển hàng hóa thông qua các trung tâm phân phối tại các quốc gia đó và bán phá giá hàng hóa dưới giá thành sản xuất tại Mỹ để chiếm thị phần.
Cả các công ty và hiệp hội thương mại đều chưa đưa ra câu trả lời về quan điểm của họ đối với các đề xuất của ông Trump trước thời điểm báo chí đưa tin. Hiệp hội Năng lượng Sạch Mỹ, đại diện cho các nhà phát triển trang trại năng lượng mặt trời và đã phản đối việc tăng thuế gần đây, cũng không trả lời, điều này có thể làm tăng chi phí của các dự án như vậy.
Theo thời gian, thuế quan của ông Trump thực sự có thể buộc các công ty phải đưa nhiều hoạt động sản xuất của họ trở lại Mỹ và giúp đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu cho các mặt hàng thiết yếu, Victor của UC San Diego cho biết.
Thuế quan có khả năng thúc đẩy nhiều hoạt động khai thác và chế biến khoáng sản quan trọng như lithium và niken hơn nữa tại Mỹ, do cả chi phí tăng đối với vật liệu nhập khẩu và kế hoạch bãi bỏ các quy định về môi trường và cấp phép của chính quyền.
Jonas Nahm, phó giáo sư tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Nâng cao Johns Hopkins nhận định: "Họ thích các ngành khai thác".
Nhưng "mối quan ngại lớn" là các kế hoạch tăng thuế quan, cắt giảm chi tiêu của chính phủ và ban hành các thay đổi chính sách khác của ông Trump có thể làm đình trệ nền kinh tế nói chung, Rachel Slaybaugh, đối tác tại DCVC, một công ty đầu tư mạo hiểm ở San Francisco nói.
Thật vậy, tác động kết hợp của các đề xuất của ông Trump, bao gồm lời cam kết trục xuất hàng trăm nghìn đến hàng triệu công nhân, có thể đẩy lạm phát của Mỹ lên hơn 4% vào năm 2026 trong khi cắt giảm tổng sản phẩm quốc nội ít nhất 1,3%, theo phân tích của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, một công ty nghiên cứu phi đảng phái tại Washington, DC.
Chỉ riêng thuế quan có thể khiến các hộ gia đình thông thường mất thêm 2.600 USD mỗi năm. Chúng cũng có thể kích hoạt các biện pháp trả đũa của các quốc gia khác, bao gồm cả Trung Quốc, có thể áp dụng mức phí cao hơn của riêng họ đối với các sản phẩm của Mỹ hoặc cắt đứt dòng chảy của các hàng hóa quan trọng.
Dự kiến sẽ thấy sự chậm lại liên tục trong các khoản đầu tư mạo hiểm vào các công ty công nghệ sạch trong những tháng tới, vì các nhà đầu tư đang chờ xem chính quyền của ông Trump thực hiện các cam kết khác nhau mà ông đã đưa ra trong chiến dịch tranh cử một cách quyết liệt như thế nào. Chỉ riêng sự tạm dừng đó sẽ khiến các công ty khởi nghiệp khó đảm bảo được nguồn vốn cần thiết để mở rộng quy mô hoặc duy trì hoạt động.
Ngay cả khi thuế quan cuối cùng thúc đẩy các doanh nghiệp Mỹ sản xuất nhiều hàng hóa hơn hiện đang được giao từ nơi khác với giá rẻ và hiệu quả, thì nó vẫn để lại một vấn đề lớn khi nói đến quá trình chuyển đổi năng lượng sạch: Với chi phí lao động, đất đai và vật liệu cao hơn của Mỹ thì việc xây dựng các hệ thống năng lượng và giao thông hiện đại, phát thải thấp mà quốc gia này hiện đang cần sẽ đơn giản là tốn kém hơn rất nhiều.
Vào thời điểm này, sau khi Trung Quốc đã dành nhiều thập kỷ và số tiền lớn để khóa chặt các chuỗi cung ứng toàn cầu, mở rộng quy mô sản xuất và giảm chi phí sản xuất, thì thật là đơn giản khi tin rằng các doanh nghiệp Mỹ có thể dễ dàng bước vào và sản xuất những hàng hóa thiết yếu này trong sự cô lập tương đối trên toàn cầu.
"Hợp tác và cạnh tranh, chứ không phải thù địch, là cách chúng ta có thể bắt kịp nhà cung cấp sản phẩm công nghệ sạch lớn nhất thế giới", các chuyên gia trong ngành đánh giá.
Google translate