Chia sẻ tại phiên đối thoại xuyên biên giới giữa 5 quốc gia về đưa phát triển bền vững thành lợi thế cạnh tranh trước biến động toàn cầu trong khuôn khổ Diễn đàn Quản trị Cấp cao Việt Nam Singapore (VSBF) 2025, TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách của Thủ tướng, cho rằng trong bối cảnh hiện nay, để doanh nghiệp phát triển bền vững, trước hết họ phải tồn tại.
Tuy nhiên, muốn tồn tại trong môi trường kinh doanh đầy biến động như hiện nay, doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều thách thức lớn. Trong đó, thách thức rõ nét nhất trong những năm gần đây là rủi ro địa chính trị ngày càng phức tạp, khó lường, diễn ra nhanh chóng, với phạm vi ảnh hưởng rộng hơn và khó dự đoán hơn so với trước đây. Những rủi ro này ảnh hưởng không chỉ trong ngắn hạn mà kéo dài đến 5-10 năm tới.
CHUYỂN ĐỔI XANH VÀ CHUYỂN ĐỔI SỐ LÀ HAI HƯỚNG ĐI KHÔNG THỂ BỎ QUA
Theo TS. Cấn Văn Lực, Việt Nam, Singapore và nhiều quốc gia ASEAN khác chịu tác động tương tự, đặc biệt khi phụ thuộc nhiều vào hai đối tác thương mại lớn nhất thế giới là Hoa Kỳ và Trung Quốc. “Trong bối cảnh chiến tranh thương mại, xung đột công nghệ và nhiều diễn biến khác đang diễn ra, doanh nghiệp tại Việt Nam và Singapore đều chịu ảnh hưởng sâu sắc”, TS. Cấn Văn Lực nói.
Và như vậy, để tồn tại trong ngắn hạn, chuyên gia cho rằng doanh nghiệp cần thực hiện nhiều giải pháp. Trước hết, doanh nghiệp phải nắm sát tình hình, đánh giá các rủi ro địa chính trị tác động như thế nào đến ngành nghề và lĩnh vực của mình, từ đó chủ động xây dựng các phương án thích ứng. Đương nhiên, doanh nghiệp cũng cần trông chờ vào các nỗ lực đàm phán của chính phủ và các giải pháp hỗ trợ khác, nhưng bản thân doanh nghiệp không thể thụ động.
Đặc biệt, ông Cấn Văn Lực nhấn mạnh “trong bất kỳ hoàn cảnh nào, doanh nghiệp cũng không được xem nhẹ việc xanh hóa và số hóa. Tôi gọi đây là chiến lược chuyển đổi kép, bởi đây là yêu cầu tất yếu và là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục của doanh nghiệp”.
“Trong ngắn hạn, doanh nghiệp cần tập trung vào các giải pháp ứng phó tức thời, nhưng về dài hạn, chuyển đổi xanh và chuyển đổi số là hai hướng đi không thể bỏ qua”, TS. Cấn Văn Lực nói.
Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, doanh nghiệp cũng không được xem nhẹ việc xanh hóa và số hóa. Đây là yêu cầu tất yếu và là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục của doanh nghiệp
Chia sẻ về vấn đề chuyển đổi xanh cũng như phát triển bền vững, TS. Josse Roussel, Đại học Kinh doanh Paris (PSB), chuyên gia nhân sự cấp cao, tài chính và phát triển bền vững, đã nhấn mạnh yếu tố “quản trị thể chế”. Theo đó, việc thiết lập các quy định và khung pháp lý sẽ tạo ra một hệ thống khuyến khích dẫn dắt doanh nghiệp theo hướng bền vững.
“Nếu không có sự định hướng từ chính phủ và các tổ chức, doanh nghiệp có thể không tự nguyện đi theo con đường này. Tuy nhiên, khi có sự cam kết mạnh mẽ từ các thể chế, doanh nghiệp được khuyến khích và thậm chí thấy rằng việc theo đuổi bền vững là hợp lý về mặt kinh tế”, TS. Josse Roussel nói.
Theo giải thích của chuyên gia, khi doanh nghiệp sản xuất hàng hóa hoặc dịch vụ, họ mang lại giá trị cho khách hàng, nhưng đồng thời có thể tạo ra các tác động tiêu cực như ô nhiễm hoặc phát thải CO2. Những chi phí này, gọi là chi phí xã hội, thường không được doanh nghiệp tính đến. Các cơ chế như thuế hoặc hệ thống giao dịch phát thải giúp nội hóa chi phí xã hội này, buộc doanh nghiệp phải cân nhắc tác động môi trường trong hoạt động của mình.
TS. Josse Roussel đề cao việc kết hợp giữa quản trị hiệu quả và phát triển bền vững. Bởi vì, doanh nghiệp sẽ không chỉ dựa vào nội lực mà còn cần có sự hỗ trợ từ khung pháp lý rõ ràng và các chính sách khuyến khích phù hợp từ phía nhà nước. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể tạo ra giá trị lâu dài không chỉ cho cổ đông mà còn cho cộng đồng, đồng thời hạn chế những tác động tiêu cực đến môi trường. “Đây chính là điểm giao thoa giữa quản trị tốt và phát triển bền vững, giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả và thích ứng với bối cảnh hiện nay”, TS. Josse Roussel nói.
NHU CẦU VỀ CÁC KHU CÔNG NGHIỆP XANH NGÀY CÀNG TĂNG, ĐẶC BIỆT TỪ CÁC TẬP ĐOÀN ĐA QUỐC GIA
Ông Praveen Tekchandani, Phụ trách Biến đổi Khí hậu và Phát triển Bền vững của EY tại Singapore, cho rằng phát triển bền vững không còn là một lựa chọn mà trở thành một phần thiết yếu cho sự thành công của chính doanh nghiệp. Theo ông, điều này đòi hỏi phải xác định phát triển bền vững trong bối cảnh phù hợp, vừa đáp ứng các yêu cầu ngắn hạn vừa đảm bảo giá trị dài hạn.
Thực tế, khả năng phục hồi, kỳ vọng của các bên liên quan về phát triển bền vững đã tăng mạnh trong thời gian gần đây. Trong khi các yếu tố xã hội và quản trị đã được doanh nghiệp thực hiện hàng thập kỷ, thì biến đổi khí hậu và mục tiêu đạt phát thải ròng bằng không (net zero) là những thách thức mới nổi và đang rất được chú trọng.
Ông Lawrence Chan, Giám đốc Khu Công nghiệp Việt Nam Singapore (VSIP) tại Việt Nam, cho biết cùng với quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa và sự gia tăng sử dụng năng lượng, lượng khí thải tại Việt Nam đã tăng đáng kể trong vài thập kỷ qua.
“Thực tế này nhấn mạnh sự cấp bách trong việc triển khai các mô hình công nghiệp bền vững tại Việt Nam”, ông Lawrence Chan nói và cho rằng chính phủ Việt Nam đang tích cực thúc đẩy việc xây dựng các khu công nghiệp xanh, hay còn gọi là khu công nghiệp sinh thái, nhằm đạt được mục tiêu phát triển kinh tế bền vững đồng thời bảo vệ môi trường.
VSIP đã hoạt động gần 30 năm tại Việt Nam, bắt đầu từ khu công nghiệp đầu tiên tại Bình Dương vào năm 1996. Ông Lawrence Chan cho biết hiện tại VSIP đã mở rộng mạng lưới gồm 22 khu công nghiệp trên khắp Việt Nam. Hành trình phát triển bền vững của VSIP bắt đầu từ những năm 1990 với các tiêu chuẩn về môi trường, sau đó mở rộng sang các vấn đề liên quan đến biến đổi khí hậu.
“Chúng tôi chỉ chấp nhận các nhà sản xuất thuộc ngành công nghiệp nhẹ và không gây ô nhiễm. Các khu công nghiệp của VSIP được xây dựng trên nền đất cao hơn mức ngập lụt, đồng thời chú trọng đầu tư vào hạ tầng xám, xanh và lam để tăng tính linh hoạt và khả năng thích ứng”, ông Lawrence Chan nói.
“Từ kinh nghiệm làm việc với các khách hàng, chúng tôi nhận thấy nhu cầu về các khu công nghiệp xanh ngày càng tăng, đặc biệt từ các tập đoàn đa quốc gia. Những công ty này ngày càng tích hợp yếu tố bền vững vào việc lựa chọn địa điểm xây dựng nhà máy, ưu tiên các khu công nghiệp có khả năng tiếp cận năng lượng tái tạo và các giải pháp theo dõi lượng carbon”, đại diện VSIP nói.
Chiến lược của VSIP tập trung vào sáu lĩnh vực chính.
Thứ nhất là năng lượng tái tạo, bao gồm tối đa hóa việc sử dụng năng lượng mặt trời tại chỗ, kết hợp với các hệ thống lưu trữ điện tiên tiến để tăng cường khả năng phục hồi, và sử dụng các giải pháp bù đắp carbon để giảm thiểu lượng phát thải còn lại.
Thứ hai là xây dựng xanh, hướng đến việc đạt được các chứng nhận quốc tế cho các tài sản công nghiệp, dân cư và thương mại.
Thứ ba là hiệu quả năng lượng, thông qua việc áp dụng các sáng kiến giảm tiêu thụ năng lượng thông minh để giảm tổng mức tiêu thụ.
Thứ tư là vật liệu xây dựng, tập trung vào việc sử dụng các vật liệu phù hợp để giảm tác động môi trường.
Thứ năm là giao thông và logistics, hỗ trợ áp dụng các giải pháp di chuyển xanh.
Cuối cùng, nhưng không kém phần quan trọng, là quản lý nước và chất thải công nghiệp, hướng đến xây dựng một nền kinh tế tuần hoàn, trong đó chất thải từ một ngành trở thành tài nguyên cho ngành khác, đồng thời tối ưu hóa chu trình sử dụng nước.
Theo bà Phạm Thị Thu Hằng, Giám đốc VSBF & CEO VIETSTAR, không chỉ các doanh nghiệp tại Việt Nam mà cả các doanh nghiệp ở Singapore và khu vực ASEAN đều đang phải đối mặt với những cú sốc bất ngờ, những thách thức đòi hỏi các doanh nghiệp phải có chiến lược bền vững để duy trì hoạt động và phát triển trong bối cảnh phức tạp hiện nay.
Trong khi đó, TS. Cấn Văn Lực cho rằng để biến những yêu cầu về phát triển bền vững thành lợi thế cạnh tranh, “doanh nghiệp cần VUCA”. Tuy nhiên, đó là một “VUCA mới”.
Nghĩa là, thay vì lo ngại về biến động (Volatility), doanh nghiệp cần có tầm nhìn (Vision). Thay vì bị cuốn vào bất định (Uncertainty), cần thấu hiểu (Understanding) bối cảnh trong nước, quốc tế và ngành nghề của mình. Thay vì bị choáng ngợp bởi sự phức tạp (Complexity), cần đạt được sự rõ ràng (Clarity). Và thay vì bị mơ hồ (Ambiguity), cần linh hoạt và thích ứng (Agility).
Thông điệp mà TS. Cấn Văn Lực muốn đưa ra là doanh nghiệp cần có tầm nhìn, sự thấu hiểu, rõ ràng trong chiến lược và sự linh hoạt để thích ứng với thách thức toàn cầu.
Google translate