Vì sao các vụ sáp nhập của các nhà sản xuất ô tô thường thất bại?

Lịch sử không mấy suôn sẻ

Các hãng sản xuất ô tô Nhật Bản Honda và Nissan đang thảo luận về một vụ sáp nhập có thể xảy ra, nhằm chia sẻ chi phí và giúp họ cạnh tranh trong một ngành công nghiệp đang thay đổi nhanh chóng và ngày càng cạnh tranh.

Nhưng việc sáp nhập, ngay cả khi là hai công ty cùng một quốc gia, cũng chưa chắc đảm bảo thành công, và lịch sử các giao dịch ô tô thực tế cho thấy đầy rẫy những thất bại và thất vọng.

Việc kết hợp hai hoạt động sản xuất toàn cầu lớn là một kỳ tích vô cùng khó khăn liên quan đến việc dung hòa các công nghệ, mô hình và cách tiếp cận khác nhau để kinh doanh. Thành công của một vụ sáp nhập phụ thuộc vào việc hợp tác giữa các nhà quản lý và kỹ sư đầy tham vọng, những người đã dành nhiều thập kỷ cạnh tranh với nhau.

Các nhóm và dự án phải bị hủy bỏ hoặc thay đổi, và các giám đốc điều hành phải nhường quyền lực cho những người khác. Trong một số trường hợp, các công ty sáp nhập bị cản trở bởi các nhà lãnh đạo được bầu, những người buộc họ phải tiếp tục vận hành các nhà máy thua lỗ.

“Các công ty ô tô là những tổ chức lớn, phức tạp, với đội ngũ kỹ sư đông đảo, nhà máy sản xuất trên toàn thế giới, hàng trăm nghìn nhân viên, trong một ngành kinh doanh thâm dụng vốn”, ông Stallkamp, chuyên gia về ngành ô tô cho biết. “Bạn cố gắng kết hợp hai công ty lại với nhau và bạn sẽ gặp phải rất nhiều cái tôi và đấu đá nội bộ, vì vậy rất, rất khó để làm cho nó hoạt động”.

Thomas Stallkamp, ​​một cố vấn ô tô có trụ sở tại Michigan, đã tham gia vào cuộc đấu tranh của một trong những vụ sáp nhập ô tô lớn nhất, vụ sáp nhập năm 1998 giữa Chrysler và công ty Đức Daimler. Ông Stallkamp đã dành nhiều năm ở các vị trí cấp cao tại Chrysler và DaimlerChrysler.

Honda và Nissan đã công bố kế hoạch hợp tác sản xuất xe điện trong năm nay mới đây và họ đã chính thức bắt đầu các cuộc đàm phán về việc mở rộng hợp tác đó thành một vụ sáp nhập cũng có thể bao gồm Mitsubishi Motors, một nhà sản xuất nhỏ hơn hợp tác chặt chẽ với Nissan. Một sự kết hợp sẽ hợp nhất hai nhà sản xuất ô tô lớn thứ hai và thứ ba của Nhật Bản, sau Toyota, và tạo ra một công ty sẽ là công ty lớn thứ ba trên thế giới về số lượng ô tô được sản xuất, sau Toyota và Volkswagen.

Các cuộc thảo luận về việc sáp nhập được thúc đẩy bởi những khó khăn mà các công ty đang phải đối mặt trên toàn thế giới.

Vấn đề chính trong số đó là doanh số đã giảm mạnh ở Trung Quốc, thị trường ô tô lớn nhất thế giới. Người mua ô tô Trung Quốc đang chuyển sang xe ô tô và xe tải điện và xe hybrid cắm điện nhanh hơn nhiều so với dự kiến ​​của hầu hết các chuyên gia trong ngành.

Honda và Nissan cung cấp một số ít mẫu xe như vậy, hiện chiếm hơn một nửa tổng số ô tô được bán tại Trung Quốc. Các công ty đang thực hiện tốt nhất việc chuyển đổi khỏi ô tô chạy bằng xăng là các nhà sản xuất trong nước như BYD và SAIC, cũng như Tesla.

Tháng trước, Honda nói họ dự kiến ​​lợi nhuận ròng trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3 sẽ giảm 14 phần trăm và hạ dự báo doanh số bán xe toàn cầu xuống còn 3,8 triệu từ 3,9 triệu, chủ yếu là do những khó khăn của họ ở Trung Quốc, nơi từng chiếm khoảng một phần ba doanh số của họ.

Nissan gặp nhiều rắc rối đáng kể hơn Honda và trong những năm gần đây đã phải vật lộn với sự thay đổi trong quản lý. Tại Mỹ, một thị trường quan trọng mà Nissan từng kiếm được lợi nhuận đáng kể, thị phần của công ty đã giảm mạnh vì phải vật lộn để bán những chiếc ô tô và xe tải chưa được nâng cấp đáng kể trong những năm gần đây.

Trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 9, lợi nhuận hoạt động của Nissan đã giảm 90% và gần đây, hãng sản xuất ô tô này cho biết họ đặt mục tiêu cắt giảm 9.000 nhân viên trên toàn thế giới và cắt giảm sản lượng toàn cầu khoảng 20%.

Về lý thuyết, một vụ sáp nhập có thể giúp Honda và Nissan phát triển ô tô điện nhanh hơn và với chi phí thấp hơn. Nhưng các công ty khác đã phải vật lộn để đạt được những lợi ích như vậy trong thực tế, thường là do các ưu tiên của các công ty hợp tác với nhau thường thay đổi và khác biệt. Ford Motor và Volkswagen đã hợp tác với nhau cách đây vài năm để nghiên cứu xe điện và công nghệ lái xe tự động. Nhưng các công ty đã đóng cửa mảng kinh doanh xe tự lái và thu được ít lợi ích từ việc hợp tác sản xuất xe điện.

Honda đã hợp tác với General Motors và hiện đang bán hai loại xe thể thao đa dụng chạy bằng điện, Honda Prologue và Acura ZDX, được sản xuất bởi G.M. Nhưng các công ty đã quyết định không mở rộng quan hệ đối tác vượt ra ngoài hai mẫu xe đó và G.M. hiện đang tìm cách hợp tác với Hyundai, nhà sản xuất ô tô Hàn Quốc.

Cơ hội

Nissan và Honda chính thức bắt đầu đàm phán về việc sáp nhập để giúp họ ứng phó với những thay đổi trong ngành công nghiệp ô tô, bao gồm sự chuyển đổi từ xe chạy bằng xăng sang xe điện.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết việc sáp nhập giữa Honda và Nissan có tiềm năng giúp ích cho cả hai công ty. Tại Mỹ, hai công ty có các dòng sản phẩm tương tự tập trung vào ô tô cỡ nhỏ và vừa và xe thể thao đa dụng như Sentra, Altima, Rogue của Nissan và Civic, Accord và CRV của Honda.

Sam Fiorani, phó chủ tịch của Auto Forecast Solutions, một công ty nghiên cứu, cho biết Nissan có công nghệ để chế tạo xe bán tải cỡ lớn được nhiều người Mỹ mua, điều mà Honda không có. Ông cho biết "đó là điều có thể có giá trị đối với Honda trong tương lai".

Về mặt sản xuất, Nissan có hai nhà máy lắp ráp xe tại Mỹ và Honda có bốn nhà máy. Mỗi nhà máy cũng có nhà máy sản xuất động cơ và hộp số và trung tâm kỹ thuật.

Ở mặt lý thuyết, họ có thể tiết kiệm được tiền bằng cách kết hợp các hoạt động của mình, đóng cửa một số nhà máy và địa điểm và cắt giảm việc làm. Nhưng đó chính là nơi mà những khó khăn có thể nảy sinh.

"Điều đó có nghĩa là một trong hai đối tác sáp nhập sẽ phá bỏ tổ chức phát triển của họ hoặc hủy bỏ chương trình động cơ của họ, và đó là nơi bạn luôn gặp phải sự phản kháng mạnh mẽ", ông Stallkamp nói. “Khi nói đến vấn đề, không bên nào muốn chịu thiệt”.

Trong nhiều trường hợp, các biện pháp cắt giảm quy mô vấp phải sự phản đối chính trị vì chính phủ thúc đẩy các công ty bảo toàn việc làm.

Stellantis được thành lập trong một vụ sáp nhập năm 2021 giữa Peugeot và Fiat Chrysler của Pháp, và chính phủ Pháp và Ý đã đấu tranh để giữ cho công ty hợp nhất không đóng cửa các nhà máy.

Sau một số thành công ban đầu, Stellantis năm nay đã phải chịu sự sụt giảm doanh số bán xe và lợi nhuận giảm. Giám đốc điều hành đã giúp dẫn dắt vụ sáp nhập, Carlos Tavares, đã từ chức vào tháng này. Công ty hiện do một ủy ban hội đồng quản trị điều hành, đang tìm kiếm một giám đốc điều hành cấp cao mới và hủy bỏ một số phần chiến lược mà công ty đã đưa ra sau vụ sáp nhập.

Trong hơn hai thập kỷ, Nissan là đối tác cấp dưới trong liên minh với Renault. Quan hệ đối tác này đã cứu Nissan khỏi sự sụp đổ và giúp công ty trở nên có lãi, nhưng không công ty nào đạt được thành công lâu dài như Carlos Ghosn, người đã lãnh đạo liên minh và giữ chức giám đốc điều hành của cả hai công ty, đã làm.

Cuối cùng, các giám đốc điều hành tại Nissan đã khó chịu vì bị Renault kiểm soát hiệu quả. Năm 2018, ông Ghosn bị bắt và khởi tố tại Nhật Bản vì tội gian lận tài chính. Ông đã trốn sang Lebanon trước khi ra tòa. Renault vẫn sở hữu một lượng cổ phần đáng kể tại Nissan, nhưng cả hai không còn hợp tác chặt chẽ như trước nữa.

DaimlerChrysler đã phải đối mặt với một số cuộc chiến về việc đóng cửa các nhà máy, nhưng đã phải vật lộn để sáp nhập một hãng sản xuất ô tô hạng sang với một hãng sản xuất ô tô sản xuất các mẫu xe giá cả phải chăng hơn. Công ty kết hợp này có cấu trúc quản lý không ổn định, bao gồm hai giám đốc điều hành chia sẻ quyền lực ở cấp cao nhất và có sự khác biệt lớn về văn hóa giữa các hoạt động tại Đức và Mỹ. Hai bên đã tách ra vào năm 2007 sau chín năm.

"Đó là một cuộc chiến liên tục về cái tôi của cả hai bên", ông Stallkamp cho biết.

Các quan hệ đối tác khác tỏ ra đáng thất vọng bao gồm việc BMW tiếp quản Rover của Anh vào những năm 1990. Ford sở hữu toàn bộ hoặc một phần Jaguar Land Rover, Mazda và Volvo nhưng đã bán những tài sản đó trong và sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.

Một số vụ sáp nhập ô tô dường như đã đáp ứng được kỳ vọng. Fiat Chrysler được thành lập khi Fiat, một hãng sản xuất ô tô của Ý, tiếp quản Chrysler khi công ty Mỹ này đang thoát khỏi tình trạng phá sản là một ví dụ về một vụ sáp nhập dường như đã phát triển mạnh mẽ. Dưới thời giám đốc điều hành Sergio Marchionne, bộ phận kinh doanh Chrysler, bao gồm cả các thương hiệu Dodge, Jeep và Ram, đã phục hồi và trở thành một nửa có lợi nhuận cao hơn của công ty hợp nhất.

Hai hãng sản xuất ô tô Hàn Quốc Hyundai và Kia, đã liên minh từ năm 1998, cùng nhau trở thành một trong những hãng sản xuất ô tô lớn nhất thế giới và đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm gần đây. Họ chia sẻ các nguồn lực phát triển, kỹ thuật và sản xuất, nhưng có các hoạt động bán hàng và tiếp thị riêng biệt.

Marc Cannon, một cố vấn từng là giám đốc điều hành cấp cao tại AutoNation, một nhà bán lẻ ô tô lớn, cho biết Honda và Nissan có thể cố gắng “bắt chước” Hyundai và Kia, nhưng ông bày tỏ sự nghi ngờ về việc các công ty Nhật Bản sẽ thành công như thế nào.