Lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản tăng sẽ có ảnh hưởng cả tích cực và tiêu cực đối với nền kinh tế nước này - Bộ trưởng Bộ Tài chính Nhật nhận định. Đây được xem là một phát biểu mang tính trấn an mối lo trên thị trường tài chính gần đây về việc lợi suất trái phiếu Nhật liên tục tăng.
Đầu tuần này, lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm tăng lên mức 1,575%, cao nhất trong 17 năm. Ngày thứ Tư (12/3), lợi suất của kỳ hạn này dao động quanh ngưỡng 1,515%.
“Lợi suất cao sẽ tác động tới nền kinh tế theo nhiều cách khác nhau”, Bộ trưởng Katsunobu Kato phát biểu tại một cuộc họp báo ngày 11/3. Ông nói thêm rằng tiền lãi đối với người đi vay sẽ tăng lên, nhưng tiền lãi mà người mua nợ nhận được được cũng tăng.
Ông Kato dường như đang cố gắng xoa dịu mối lo gần đây về xu hướng tăng của lợi suất. Phát biểu của ông cũng cho thấy Chính phủ Nhật Bản không chỉ nhìn nhận sự gia tăng của lợi suất theo chiều hướng tiêu cực.
Hôm thứ Hai, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba nói rằng Chính phủ nước này “sẽ đảm bảo có sự chuẩn bị kỹ lưỡng” để chống lại rủi ro lợi suất trái phiếu kỳ hạn dài tăng mạnh. Phát biểu này của ông Ishiba là dấu hiệu cho thấy Chính phủ Nhật đang cảm thấy lo ngại hơn về xu hướng tăng gần đây của lợi suất.
Việc lợi suất trái phiếu tăng thường bị coi là một yếu tố bất lợi đối với một nền kinh tế vì đẩy lãi suất đi vay tăng lên và khiến các hoạt động kinh tế suy yếu. Đối với Nhật Bản, ảnh hưởng của lãi suất tăng thậm chí còn lớn hơn vì nước này có mức nợ lớn.
Theo ước tính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nợ công của nước này sẽ tương đương khoảng 233% tổng sản phẩm trong nước (GDP) trong năm nay. Tiền trả lãi cho khối nợ khổng lồ này được dư báo sẽ chiếm tới 1/4 ngân sách chính phủ Nhật trong tài khóa bắt đầu vào tháng 4.
Trong suốt nhiều năm, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) ghìm lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn dài ở mức gần 0 như một phần trong nỗ lực nhằm tạo ra một vòng xoáy lạm phát để kích thích tăng trưởng kinh tế. Tăng trưởng yếu và giảm phát vốn dĩ đã là một vấn đề kinh niên của kinh tế Nhật trong suốt nhiều thập kỷ.
Năm ngoái, trong bối cảnh lạm phát tăng và nền kinh tế có dấu hiệu khởi sắc, BOJ đã chấm dứt chính sách kiểm soát lợi suất này, đồng thời cam kết cắt giảm lượng mua vào trái phiếu chính phủ. Theo đó, mức trần đối với lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật được gỡ bỏ, cho phép các lực lượng thị trường quyết định mức giá của trái phiếu.
BOJ vẫn nói rằng họ sẽ can thiệp nếu lợi suất có biến động mạnh, nhưng hiện chưa rõ liệu mức độ biến động như thế nào sẽ khiến BOJ hành động. Điều này dẫn tới cảm giác bấp bênh ở các nhà giao dịch trái phiếu chính phủ Nhật Bản. Về mặt nguyên tắc, BOJ độc lập hoàn toàn với Chính phủ Nhật, nhưng cả BOJ và Chính phủ đều cam kết đạt tới sự tăng trưởng kinh tế bền vững và lạm phát ổn định trong một thỏa thuận chung ký kết vào năm 2013.
Gần 3 năm nay, tốc độ lạm phát lõi ở Nhật đã liên tục đạt hoặc vượt mục tiêu của BOJ. Bởi vậy, sau nhiều năm duy trì lãi suất âm, BOJ đang ở trong một chu kỳ tăng lãi suất, với 3 đợt tăng trong vòng khoảng 1 năm trở lại đây, trong lúc phần lớn các ngân hàng trung ương khác trên thế giới đang trong chu kỳ nới lỏng chính sách tiền tệ.
Tuần trước, Bộ trưởng Bộ Kinh tế Nhật Bản Ryosei Akazawa tuyên bố nước này đã đạt được 3 điều kiện quan trọng để công bố kết thúc tình trạng giảm phát. Điều này cho thấy Chính phủ Nhật lạc quan về triển vọng của nền kinh tế và có thể mở đường cho đợt tăng lãi suất tiếp theo của BOJ.
“Cả 4 chỉ số chính mà chúng tôi sử dụng để xác định Nhật Bản đã ra khỏi tình trạng giảm phát hay chưa đều đã chuyển sang trạng thái dương”, ông Akazawa phát biểu tại một cuộc họp báo.
Trong đó, chỉ số đầu tiên là khoảng cách sản lượng (output gap) cho thấy sản lượng thực tế của nền kinh tế đã vượt qua công suất thực tế, do nhu cầu mạnh. Các chỉ số còn lại bao gồm chỉ số giá tiêu dùng (CPI), chỉ số giảm phát GDP, và chi phí nhân công trên đơn vị sản phẩm. Việc công bố thoát giảm phát có thể mang lại lợi thế chính trị cho chính quyền của Thủ tướng Ishiba trước thềm cuộc bầu cử Thượng viện dự kiến diễn ra vào tháng 7 năm nay.
Triển vọng BOJ tiếp tục tăng lãi suất là một nguyên nhân khiến lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật tăng. Ngoài ra, trái phiếu chính phủ Nhật Bản còn bị bán mạnh trong làn sóng bán trái phiếu chính phủ nói chung trên toàn cầu gần đây sau khi Đức công bố một kế hoạch lớn về tăng chi tiêu quốc phòng và đầu tư hạ tầng.
Lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật tăng cũng mang lại động lực mới cho đồng yên Nhật Bản. Hôm thứ Ba, đồng yên đạt mức cao nhất 5 tháng so với USD, với dưới 146,6 yên đổi 1 USD. Phiên ngày thứ Tư, yên giảm giá trở lại, giao dịch ở ngưỡng khoảng 148,7 yên đổi 1 USD.
Google translate