Các Nghị định phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền chỉ có hiệu lực pháp luật đến ngày 1/3/2027

Chính phủ vừa ban hành đồng thời 28 Nghị định về phân quyền, phân cấp; phân định thẩm quyền giữa Chính phủ và chính quyền địa phương 2 cấp sau một quá trình rà soát khối lượng nhiệm vụ, quyền hạn khổng lồ của các Bộ, ngành và chính quyền các cấp.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã trao đổi với báo chí về vấn đề này.

Các Nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền vừa mới ban hành tập trung điều chỉnh những vấn đề gì và việc áp dụng pháp luật như thế nào, thưa Bộ trưởng? 

Phạm vi điều chỉnh của các nghị định về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền chỉ tập trung quy định việc điều chỉnh lại thẩm quyền, chủ yếu từ cơ quan Trung ương cho chính quyền địa phương; điều chuyển nhiệm vụ của chính quyền cấp huyện cho chính quyền địa phương cấp tỉnh và chính quyền địa phương cấp xã; đồng thời quy định trình tự, thủ tục mới để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn nếu việc thay đổi thẩm quyền dẫn tới thay đổi về trình tự, thủ tục. 

Như vậy, các Nghị định này chỉ quy định những nội dung cần sửa đổi của pháp luật hiện hành kể cả luật, nghị quyết, pháp lệnh của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội để phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền và trình tự, thủ tục thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền, mà không quy định lại những nội dung vẫn còn phù hợp tại các văn bản này.

Do đó, các Bộ, ngành, địa phương áp dụng đồng thời quy định của các Nghị định và quy định còn phù hợp của pháp luật hiện hành để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền.  

Đối với những tình huống có thể phát sinh, các Bộ, địa phương căn cứ quy định chuyển tiếp tại Điều 50 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 và tại các Nghị định để có biện pháp xử lý kịp thời.

Cần lưu ý, theo quy định tại khoản 8 Điều 54 Luật Tổ chức chính quyền địa phương quy định vấn đề chuyển tiếp khi thực hiện công việc, thủ tục khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp. Theo đó:

“Các công việc, thủ tục của các cơ quan thuộc chính quyền địa phương cấp huyện đang giải quyết cho cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp nếu đến thời điểm ngày 01 tháng 7 năm 2025 mà vẫn chưa hoàn thành hoặc đã hoàn thành trước ngày 01 tháng 7 năm 2025 nhưng sau đó phát sinh vấn đề liên quan cần giải quyết thì cơ quan tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp huyện hoặc chính quyền địa phương cấp xã mới hình thành sau sắp xếp nơi phát sinh công việc, thủ tục có trách nhiệm phối hợp với cơ quan liên quan để tiếp tục giải quyết bảo đảm không làm gián đoạn công việc, không ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của xã hội, người dân, doanh nghiệp.

Trường hợp nội dung công việc, thủ tục có liên quan đến từ 02 đơn vị hành chính cấp xã mới hình thành sau sắp xếp trở lên hoặc có nội dung phức tạp thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ quy định tại điểm g khoản 2 và khoản 3 Điều 11 của Luật này có trách nhiệm chỉ đạo việc giải quyết".

Đồng thời khoản 8 Điều 54 của Luật cũng quy định nguyên tắc áp dụng, trường hợp văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ quy định về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương đã có quy định về việc giải quyết đối với các công việc, thủ tục quy định tại khoản này thì thực hiện theo quy định của Chính phủ. 

Việc áp dụng các nghị định phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền sẽ kéo dài bao lâu, thưa Bộ trưởng? 

Về nguyên tắc, các Nghị định phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền chỉ có hiệu lực pháp luật đến ngày 01/03/2027.

Các nội dung về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền và trình tự, thủ tục thực hiện tại các Nghị định này sẽ được thay thế bằng các quy định của luật, nghị quyết, nghị định mới/sửa đổi, bổ sung.

Ngay sau khi Nghị định được ban hành cho đến ngày 01/03/2027, các Bộ, ngành phải rà soát pháp luật hiện hành để đề xuất sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các luật, nghị quyết, pháp lệnh, nghị định có liên quan để điều chỉnh cho phù hợp với nguyên tắc, quy định về phân định thẩm quyền, phân quyền và phân cấp mới. 

Trong quá trình triển khai thực hiện, các Bộ, ngành, địa phương cần đánh giá hiệu quả việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền, phân cấp để kiến nghị các cấp có thẩm quyền xem xét, điều chỉnh, bảo đảm phù hợp về thẩm quyền, khả năng, điều kiện thực tiễn. 

Cũng có ý kiến lo ngại do thời gian gấp và các Bộ, ngành, địa phương phải yêu cầu phải phân cấp, phân quyền triệt để nên có thể có nhiệm vụ, quyền hạn chưa rõ ràng, chưa thật sự hợp lý về thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện. Có quy định nào để phòng cho tình huống này, thưa Bộ trưởng? 

Để tổ chức thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ, quyền hạn của địa phương, khoản 7 Điều 13 Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định rất “mở” để trao quyền chủ động cho chính quyền địa phương. Cụ thể như sau:

- Trường hợp cần phải thay đổi trình tự, thủ tục, thẩm quyền đang được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên mới thực hiện được việc phân cấp thì Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh điều chỉnh các quy định đó tại văn bản quy phạm pháp luật về phân cấp do mình ban hành để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp, bảo đảm yêu cầu về cải cách hành chính theo hướng giảm thủ tục hành chính, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong giải quyết thủ tục hành chính, không quy định thêm thành phần hồ sơ, không tăng thêm yêu cầu, điều kiện, thời gian giải quyết thủ tục đang áp dụng.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm thực hiện việc công khai thủ tục hành chính có thay đổi, điều chỉnh quy định tại khoản này theo quy định của pháp luật và sau đó có trách nhiệm tổng hợp, báo cáo cơ quan quản lý nhà nước ở trung ương về ngành, lĩnh vực có liên quan về việc điều chỉnh trình tự, thủ tục, thẩm quyền để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp tại địa phương mình.

- Đối với nhiệm vụ được phân cấp chưa phù hợp thẩm quyền, điều kiện, năng lực, nguồn lực, chức năng, nhiệm vụ của địa phương, cơ quan được phân cấp có thể kiến nghị cơ quan phân cấp để điều chỉnh; kịp thời đề xuất sửa đổi, bổ sung pháp luật liên quan. 

Đồng thời tại khoản 9 Điều 54 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương cũng quy định cụ thể các trường hợp cần giải quyết các vấn đề phát sinh khi tổ chức chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp xã.

Trong đó Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm xem xét, ban hành văn bản hoặc ủy quyền ban hành văn bản để giải quyết các vấn đề phát sinh trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình; có thể ban hành văn bản hành chính để hướng dẫn giải quyết các vấn đề phát sinh nếu đủ điều kiện quy định tại khoản 10 Điều 54 của Luật, đồng thời tổ chức xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo thẩm quyền hoặc trình cơ quan, người có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, ban hành văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh nội dung quy định tại văn bản hành chính hoặc nội dung đã ủy quyền ban hành.