Chủ đề biển Đông trong cuộc gặp lãnh đạo Mỹ - Trung

Phía Trung Quốc vừa cho biết Chủ tịch nước này Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Barack Obama đã có một cuộc trao đổi “mang tính xây dựng” tại Washington ngày 31/3.

Tuy nhiên, hai bên vẫn còn một số khác biệt về vấn đề biển Đông và kế hoạch phòng thủ tên lửa của Mỹ dành cho Hàn Quốc.

Cảnh báo từ Trung Quốc

Theo tin từ Reuters, trong cuộc gặp diễn ra bên lề một hội nghị thượng đỉnh hạt nhân, hai nhà lãnh đạo Mỹ-Trung đã nhất trí đẩy mạnh hợp tác để đảm bảo an ninh hạt nhân trên toàn thế giới và nỗ lực hơn nữa trong vấn đề an ninh mạng.

Ông Obama và ông Tập cũng nhất trí tiếp tục thúc đẩy một hiệp ước đầu tư song phương giữa hai nước.

Những nội dung thảo luận này giữa Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Trung Quốc được Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zheng Zeguang công bố trong một buổi họp báo diễn ra sau đó.

Tuy nhiên, ông Zheng cũng nói rằng Trung Quốc và Mỹ còn chưa đạt được sự đồng thuận trong vấn đề biển Đông và kế hoạch phòng thủ tên lửa của Mỹ sau vụ thử hạt nhân và tên lửa tầm xa mới đây của Triều Tiên.

Ông Tập nói với ông Obama rằng ông hy vọng Washington sẽ tuân thủ chặt chẽ cam kết “không đứng về bên nào” trong vấn đề chủ quyền, và đóng một vai trò “mang tính xây dựng” trong việc duy trì hòa bình và ổn định - ông Zheng cho hay.

“Hy vọng là tất cả các bên sẽ nhìn nhận và xử lý vấn đề biển Đông một cách chính xác và có thái độ khách quan và công bằng..., đặc biệt là các quốc gia bên ngoài khu vực”, ông Tập Cận Bình nói.

Tân Hoa Xã cũng dẫn lời ông Tập cảnh báo rằng Trung Quốc sẽ không chấp nhận việc vi phạm “chủ quyền” của nước này dưới danh nghĩa tự do hàng hải. Theo Reuters, đây là một sự ám chỉ đối với các cuộc tuần tra trên biển và trên không mà Mỹ đã tiến hành tại khu vực Trung Quốc tự nhận là lãnh hải của mình.

Từ trước đến nay, Mỹ vẫn tuyên bố không đứng về bên nào trong vấn đề biển Đông, nhưng muốn đảm bảo tự do hàng hải ở khu vực này. Washington cũng tuyên bố sẽ tăng cường các cuộc tuần tra tự do hàng hải bằng tàu hải quân trên biển Đông.

Mỹ chỉ trích thẳng thừng

Phát biểu ngày 31/3 sau một cuộc gặp trước đó với các nhà lãnh đạo Nhật Bản và Hàn Quốc, Tổng thống Mỹ nói ba nước này cùng chia sẻ một tầm nhìn chung về khu vực châu Á-Thái Bình Dương với nền tảng là “một trật tự dựa trên nguyên tắc, trong đó tất cả các quốc gia dù lớn dù nhỏ hành động theo các quy định và nguyên tắc chung”.

Tuyên bố này của ông Obama được xem là sự chỉ trích thẳng thừng nhằm vào việc Trung Quốc theo đuổi những tuyên bố chủ quyền vô căn cứ ở biển Đông.

Giới chức Mỹ đã bày tỏ lo ngại Bắc Kinh có thể mở một vùng nhận diện phòng không (ADIZ) trên biển Đông, tương tự như ADIZ mà Trung Quốc lập ra trên biển Hoa Đông vào năm 2013.

Hôm 30/3, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Mỹ Robert Work nói Mỹ đã nói với Trung Quốc rằng Washington sẽ không công nhận một ADIZ trên biển Đông và sẽ xem một động thái như vậy là “gây bất ổn”.

Tại cuộc họp báo ngày 31/3, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zheng cũng cho biết ông Tập đã nói với ông Obama rằng Trung Quốc “phản đối mạnh mẽ” các kế hoạch của Mỹ về triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa THAAD ở Hàn Quốc. Kế hoạch này được Mỹ đưa ra sau khi Triều Tiên tiến hành vụ thử hạt nhân thứ tư hồi tháng 1 và phóng tên lửa tầm xa vào tháng 2 vừa qua.

“Động thái như vậy sẽ làm suy yếu các lợi ích an ninh của Mỹ và sẽ ảnh hưởng đến sự cân bằng chiến lược ở khu vực này”, ông Tập nói.

Tháng trước, Mỹ và Hàn Quốc đã bắt đầu các cuộc đàm phán về khả năng triển khai THAAD. Trung Quốc ủng hộ lệnh trừng phạt tăng cường đối với Triều Tiên sau các vụ thử hạt nhân và tên lửa mới nhất, nhưng cho rằng THAAD có thể vươn xa hơn lãnh thổ Triều Tiên và tới lãnh thổ Trung Quốc.