Cuộc đua đầu tư
Vào thời điểm 2016, thời kỳ khởi đầu như mơ của Pony.ai. Sau khi quyết định thành lập công ty, cuộc gọi đầu tiên của người sáng lập Pony.ai, James Peng, là tới Zhou Kui, một đối tác tại HongShan (trước đây là Sequoia Capital China).
Đầu năm đó, Zhou đã tham dự cuộc họp thường niên của Sequoia tại Thung lũng Silicon, nơi anh gặp Peng tại phòng nghiên cứu của Baidu tại Mỹ. Vào tháng 10, Zhou nhận được cuộc gọi từ Peng, người vừa trở về Bắc Kinh và đang cân nhắc hợp tác với Lou để khởi nghiệp một dự án xe tự lái. Zhou nhanh chóng đưa Neil Shen và Fu Xin, cũng đến từ HongShan, đến gặp Peng.
Lou nhớ lại bữa tối trước khi đầu tư với Shen, trong bữa tối đó, ông được hỏi rất nhiều câu hỏi không liên quan và có vẻ ngẫu nhiên, không câu nào liên quan đến xe tự lái. Lou đã trả lời từng câu một. Sau đó, Shen giải thích rằng anh muốn đánh giá tính cách tổng thể của Lou thông qua cuộc trò chuyện thông thường.
Trong vòng gọi vốn Series A, Pony.ai đã mở bán 20% cổ phần của mình. HongShan dẫn đầu vòng gọi vốn, đầu tư 10,5 triệu USD để nắm giữ 15% cổ phần với mức định giá 70 triệu USD. HongShan tiếp tục đầu tư vào Pony.ai trong bốn vòng và hiện là nhà đầu tư tài chính lớn nhất của công ty với 10,2% cổ phần. Do Pony.ai có liên quan đến nhiều lĩnh vực công nghệ và ô tô, ba đối tác của HongShan đã tham gia vào khoản đầu tư này, điều này là rất hiếm.
"Năm 2016 vẫn là thời kỳ đầu của xe tự hành", Zhou nói. "Chúng tôi tại HongShan đánh giá rằng lĩnh vực này có tiềm năng to lớn nhưng đòi hỏi sự kiên trì và đầu tư dài hạn. Không có lối tắt nào cả". Ông cũng nhấn mạnh rằng đây là lĩnh vực đòi hỏi những người sáng lập kỹ thuật có trình độ cao phải tập hợp lại với nhau để đổi mới.
Peng là một trong những nhà nghiên cứu đầu tiên của Baidu tại Mỹ và là kiến trúc sư trưởng cho các nỗ lực phát triển xe tự hành của Baidu. Ông là một trong số rất ít kỹ sư tại Baidu có chức danh cấp T11. Lou, được biết đến là một trong những lập trình viên hàng đầu thế giới, đã làm việc tại nhóm xe tự lái của Google và là kỹ sư T10 trẻ nhất của Baidu. Các nhà đầu tư ban đầu tin rằng một nhóm sáng lập như vậy sẽ tự nhiên thu hút các nhà công nghệ tài năng khác và đặt nền móng cho xe tự lái.
Một nhà đầu tư đã chia sẻ một giai thoại: bất cứ khi nào Lou tổ chức tiệc tối, cựu sinh viên của Yao Class danh tiếng của Đại học Thanh Hoa sẽ tham gia mà không do dự.
Theo Peng, vòng gọi vốn đầu tiên không liên quan đến các buổi giới thiệu sản phẩm lớn hay tập trung quá mức vào định giá. Những người sáng lập chỉ tiếp cận bốn nhà đầu tư và HongShan và IDG Capital đã chọn hỗ trợ công ty. Trong vòng gọi vốn thứ hai của Pony.ai, HongShan đã tạo điều kiện cho Nio Capital đầu tư vào công ty.
Một nhà đầu tư ban đầu quan trọng khác là 5Y Capital (trước đây là Five Source Capital). Năm 2017, Zhang Fei, đối tác tại 5Y Capital, đã đến thăm văn phòng Bắc Kinh của Pony.ai lần đầu tiên và gặp Peng. Peng mô tả cuộc họp là "khoảnh khắc hiểu biết lẫn nhau". Khoản đầu tư trước đó của Zhang vào Kuaishou đã trở thành lý do quan trọng cho các cuộc thảo luận tiếp theo giữa 5Y Capital và Pony.ai.
Trong những ngày đầu, Kuaishou chỉ có một người sáng lập là Cheng Yixiao và 5Y Capital đã đầu tư 2 triệu Nhân dân tệ (280.000 USD). Một năm sau, khi Kuaishou gặp phải tình trạng tắc nghẽn, Zhang đã thuyết phục Su Hua gia nhập công ty bằng cách đề xuất một giải pháp: cả 5Y Capital và nhóm của Cheng sẽ “pha loãng” một nửa cổ phần của họ để tạo ra một nhóm quyền chọn, phần lớn trong số đó được phân bổ cho nhóm của Su.
Đây là một trong những khoảnh khắc hiếm hoi mà một nhà đầu tư thay đổi quỹ đạo của một công ty.
Zhang nói rằng Peng và Lou đều sở hữu các kỹ năng kỹ thuật mạnh mẽ và rất thực dụng. Khi đầu tư vào các doanh nhân, ông thường lo lắng về việc những người theo chủ nghĩa lý tưởng sẽ xa rời thực tế.
"Nhưng phong cách của hai người sáng lập này lại cân bằng đáng kinh ngạc", ông nói. Zhang tin rằng, trong một lĩnh vực như lái xe tự động, đòi hỏi phải định nghĩa lại hoàn toàn các nguyên tắc của nó, thì “điều duy nhất bạn thực sự có thể tin tưởng là nhóm”.
Khoản đầu tư dẫn đầu của 5Y Capital trong vòng Series B là khoản đầu tư thực sự đưa Pony.ai lên bản đồ trong cộng đồng đầu tư. Vào thời điểm đó, Pony.ai đã phát triển các phương tiện trình diễn và nhóm của công ty đã phát triển lên hơn 20 người. “Đó là một vòng gọi vốn tuyệt vời”, Peng nhớ lại, đồng thời cho biết thêm rằng lịch trình của ông rất dày đặc, gặp ít nhất năm hoặc sáu nhà đầu tư mỗi ngày.
Shen Xiao, một đối tác tại Eight Roads, nhớ lại lần gặp Peng và Lou tại một khách sạn ở Mỹ. “Không có nhiều lời mở đầu. Họ ngay lập tức mở bảng trắng và bắt đầu thảo luận về các chi tiết kỹ thuật Cấp độ 4”, Shen cho biết. “Vào thời điểm đó, Cấp độ 4 vẫn còn khá xa vời - LiDAR và dự phòng lái xe bằng dây đều chưa hoàn thiện”.
Tuy nhiên, Shen Xiao nói ông tin rằng có thể đạt được xe tự động Cấp độ 4 và có thể đơn giản hóa để nhắm mục tiêu vào các trường hợp sử dụng Cấp độ 2. Sau cuộc họp thứ hai, Eight Roads quyết định đầu tư.
Do sự nhiệt tình của các nhà đầu tư, định giá của Pony.ai đã được điều chỉnh hơn ba lần trong vòng này. Vòng Series B+ bắt đầu gần như đồng thời, đạt mức định giá 900 triệu USD. Shen Xiao cho biết: "Từ tháng 7 đến tháng 9, các giải pháp cảm biến liên tục được lặp lại. Thị trường rất mạnh và mọi người đều chấp nhận những bước nhảy vọt về định giá này".
Lin Haizhu, đối tác sáng lập của Jardine Asia, lưu ý rằng, trước năm 2020, Pony.ai duy trì nhịp độ huy động một vòng sau mỗi sáu tháng. Khi Lin tham gia với nhóm, vòng Series B đã kết thúc. Chỉ riêng đối với vòng Series B+, đã có hơn 40 bản điều khoản được nộp, với lựa chọn cuối cùng thu hẹp còn khoảng mười quỹ. Lin, là cựu sinh viên cùng trường với Peng và Lou, đã tận dụng mối quan hệ đó để tham gia vòng này.
Cũng tham gia vòng này là Gong Biao, giám đốc điều hành tại VMS Group, người đã nói với thị trường có kỳ vọng rất cao đối với xe tự hành. “Có một cảm giác cạnh tranh giữa các nhà đầu tư để đảm bảo cổ phiếu thà mắc sai lầm còn hơn bỏ lỡ”, Gong cho biết.
Một bộ não cần một cơ thể
Sự tham gia của Toyota vào năm 2020 đánh dấu một thời điểm quan trọng trong lịch sử gây quỹ của Pony.ai. Đối với các công ty lái xe thông minh thiếu khả năng sản xuất xe, việc hợp tác với các nhà sản xuất ô tô là điều cần thiết. Nếu công nghệ lái xe tự động được ví như một bộ não, thì ô tô chính là cơ thể.
“Dù bộ não có thông minh đến đâu, nó cũng cần một cơ thể khỏe mạnh”, Lou nói trong một cuộc phỏng vấn.
Vào tháng 2 năm đó, Pony.ai đã huy động được 400 triệu USD từ Toyota với mức định giá 3 tỷ USD - gấp đôi định giá của vòng trước. Sự hợp tác của hai công ty bắt đầu từ tháng 8 năm 2019, khi Pony.ai bắt đầu thử nghiệm trên các con đường công cộng ở Bắc Kinh và Thượng Hải bằng xe Lexus RX, một công ty con của Toyota.
Thỏa thuận tài trợ với Toyota là đỉnh cao của sáu hoặc bảy chuyến đi mà Peng đã thực hiện đến Nhật Bản trong khoảng thời gian nửa năm. Các cuộc đàm phán tiến triển dần dần, chuyển từ hợp tác dự án cụ thể sang quan hệ đối tác chiến lược và cuối cùng là đầu tư.
“Không có khoảnh khắc then chốt hay sự kiện quyết định duy nhất này. Đó là quá trình đun nước từ từ cho đến khi sôi”, Peng nói.
Toyota nói động lực chính khiến họ đầu tư vào Pony.ai xuất phát từ niềm tin rằng Trung Quốc sẽ vẫn là thị trường lớn nhất thế giới về dịch vụ di chuyển tự động cao trong 5–10 năm tới và hơn thế nữa. Để đẩy nhanh việc triển khai thương mại các dịch vụ robotaxi, Toyota đã chọn hợp tác với một công ty công nghệ địa phương.
Tại sao Pony.ai lại giành được sự ưu ái của Toyota? Theo một nhà đầu tư, một công ty lái xe tự động hàng đầu khác, Roadstar, ban đầu gần gũi hơn với Toyota. Tuy nhiên, xung đột nội bộ của Roadstar về chiến lược kinh doanh và phân phối vốn chủ sở hữu đã khiến công ty sụp đổ, với việc cựu giám đốc công nghệ của công ty thành lập một công ty khởi nghiệp khác, DeepRoute.ai.
“Pony.ai đã nắm bắt cơ hội”, nhà đầu tư cho biết.
Peng đưa ra một góc nhìn khác, tuyên bố rằng Roadstar thậm chí chưa từng gặp gỡ các giám đốc điều hành của Toyota và xa hơn là đảm bảo đầu tư. Ông lưu ý một chi tiết thú vị: trước khi Xiaomi chính thức công bố tham vọng sản xuất ô tô, họ cũng đã cân nhắc đầu tư vào Pony.ai.
Peng đã có nhiều cuộc thảo luận với Lei Jun của Xiaomi. Tuy nhiên, cuối cùng Xiaomi đã chọn mua lại Deepmotion - một công ty giải pháp lái xe tự động giá rẻ - với giá 500 triệu USD.
"DNA cốt lõi của Xiaomi nằm ở việc tạo ra những sản phẩm tốt với khả năng kiểm soát chi phí cực cao và giá trị cao", một nhà đầu tư của Deepmotion cho biết.
Pony.ai đặt hy vọng vào robotaxi, cần điều khiển lái xe tự động Cấp độ 4. Do đó, quan hệ đối tác của họ với Toyota có thể được mô tả tốt hơn là phát triển chung. Ví dụ, thế hệ thứ năm, thứ sáu và thứ bảy của hệ thống lái xe tự động của họ lần đầu tiên được cài đặt trên nền tảng xe của Toyota.
Tuy nhiên, Toyota không chỉ cam kết với Pony.ai. Họ đã thành lập bộ phận lái xe tự động của riêng mình vào năm 2018 và đã đầu tư vào bộ phận lái xe tự động của Uber và Momenta tại Trung Quốc.
Bài kiểm tra thực sự
"Một công ty hàng đầu có nhiều cuộc đời", một nhà đầu tư của Pony.ai nói về số phận của công ty.
Sau thất bại trong đợt IPO, may mắn thay, một nguồn tài trợ cứu cánh đã đến vào tháng 3 năm 2022, khi Pony.ai thông báo hoàn thành vòng gọi vốn Series D trị giá 190 triệu USD do China-Arab Investment Funds dẫn đầu, với sự tham gia của OTPP, 5Y Capital, G&O, Carlyle Group, ClearVue Partners, Raumier Limited, Evodia Investment và Assetkey Limited.
Vào tháng 10 năm 2023, Pony.ai thông báo khoản đầu tư bổ sung 100 triệu USD từ Neom của Ả Rập Xê Út và chi nhánh đầu tư của công ty này, Neom Investment Fund (NIF).
Pony.ai được định giá trong vòng Series D là 8,5 tỷ USD. Các nguồn tin thân cận với hoạt động tài trợ cho biết các quốc gia Trung Đông, trong bối cảnh nguồn vốn USD suy giảm và sự chú ý ngày càng tăng đối với các yếu tố địa chính trị, coi đây là cơ hội để mua lại các công ty chất lượng với mức giá chiết khấu. Trong các khoản đầu tư này, khoảng 80% trọng tâm là sự liên quan đến ngành, trong khi 20% còn lại xem xét lợi nhuận tài chính.
Vào thời điểm đó, vốn từ Trung Đông chủ yếu chảy vào các dự án năng lượng truyền thống, với một số ít khoản đầu tư vào công nghệ, phương tiện truyền thông và viễn thông.
Pony.ai là một trong những đơn vị đầu tiên nhận được nguồn vốn như vậy. "Với nguồn vốn USD đang cạn kiệt và các quỹ Nhân dân tệ có chu kỳ thoát vốn ngắn hơn, rất khó để đầu tư vào các dự án có lộ trình thương mại hóa dài, như xe tự lái.
Trung Đông là lựa chọn thay thế đầy hứa hẹn nhất", Peng đồng thời nói thêm rằng việc đảm bảo đầu tư vào Trung Đông là một chiến lược có chủ đích.
Tuy nhiên, một số nhà đầu tư đã đóng góp thông qua sự kết hợp giữa vốn chủ sở hữu mới và mua cổ phiếu thứ cấp. Một nhà đầu tư lưu ý rằng, khi mua vào, giá vốn chủ sở hữu mới vào khoảng 7 tỷ USD, trong khi cổ phiếu thứ cấp có giá khoảng 1 tỷ USD.
Mặc dù vị thế hàng đầu của Pony.ai với tư cách là công ty dẫn đầu trong lĩnh vực xe tự hành đã giúp duy trì danh tiếng của công ty, nhưng thách thức thực sự nằm ở thị trường thứ cấp. Trái ngược hoàn toàn với sức hấp dẫn rộng rãi của công ty trên thị trường sơ cấp, định giá của Pony.ai trên Nasdaq đã giảm một nửa so với vòng gọi vốn gần đây nhất.
Nhiều nhà đầu tư đã nói rằng định giá hiện tại thể hiện phạm vi giá đồng thuận giữa những người tham gia thị trường vốn.
Peng trả lời phương tiện truyền thông bằng cách tuyên bố rằng, trong khi định giá trên thị trường sơ cấp được thúc đẩy bởi các nguồn lực và sự tự tin bên ngoài, định giá trên thị trường thứ cấp phụ thuộc vào hiệu suất. "Đã đến lúc đưa ngựa vào đường đua và xem nó có chạy không", ông nói, nhấn mạnh đến nhu cầu nắm bắt cơ hội IPO hiếm hoi hiện tại.
Ba năm trước, khi Pony.ai chuẩn bị lên sàn, định giá của công ty đã vượt quá 10 tỷ USD, cao hơn vốn hóa thị trường hiện tại của Nio. Ba năm sau, Pony.ai đã xin được giấy phép vận hành dịch vụ xe tự hành tại Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu và Thâm Quyến với đội xe hơn 250 xe taxi robot. Tuy nhiên, giá trị thị trường của công ty vẫn chưa bằng một nửa so với mức đỉnh trước đó.
Bản cáo bạch của Pony.ai tiết lộ thực tế phũ phàng: từ năm 2022–2023, công ty đã công bố khoản lỗ ròng lần lượt là 148 triệu USD và 125 triệu USD . Trong nửa đầu năm 2023, công ty đã báo cáo khoản lỗ ròng là 51,78 triệu USD. Việc thương mại hóa xe tự hành có vẻ khó nắm bắt như "khoảnh khắc iPhone" dành cho thực tế ảo (VR) - luôn được mong đợi nhưng không bao giờ đến.
Các nhà đầu tư thị trường thứ cấp, tập trung vào các yếu tố cơ bản và định giá gắn liền với các số liệu tài chính, không muốn trả tiền cho câu chuyện về xe taxi robot vẫn chưa được chứng minh.
Sáu năm trước, Li Jiaqing, khi giải thích lý do đầu tư vào Pony.ai của Legend Capital, đã nói rằng, "câu hỏi chính là liệu điều này có đại diện cho mhướng chuyển đổi quan trọng nhất. Nếu đúng như vậy, chúng tôi đầu tư, đặc biệt là vào các dự án công nghệ giai đoạn đầu. Thật khó để đánh giá với tư duy của một ngành công nghiệp trưởng thành. Hỏi trước về các mô hình kinh doanh? Chúng tôi vẫn chưa biết”.
Lu Huangxian, giám đốc điều hành của Redpoint China Ventures, đồng tình với quan điểm này, lưu ý rằng công ty hiểu rằng đây là một cú đánh xa vời vào thời điểm đầu tư.
Mua vào những giấc mơ công nghệ và đổi thời gian lấy tăng trưởng theo cấp số nhân từng là một logic nền tảng cho vốn đầu tư mạo hiểm. Ngày nay, khi chủ nghĩa hiện thực và tập trung vào các yếu tố cơ bản thống trị câu chuyện, các nhà đầu tư giai đoạn sau từng đổ xô vào các kỳ lân giờ đây phải đối mặt với lợi nhuận nhỏ - hoặc thậm chí là thua lỗ.
Nếu cơn sốt tài trợ trên internet là một bữa tiệc vốn chảy tràn, Pony.ai là ví dụ về số phận của một công ty công nghệ khi các nhà đầu tư của công ty trở về từ giấc mơ thành hiện thực. Sự hội tụ của nhiều yếu tố đã định hình nên quỹ đạo của công ty: thay đổi mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc, thay đổi sở thích của nhà đầu tư, khó khăn trong việc huy động vốn và sự trỗi dậy của tâm lý "DPI trên hết". Nhưng đây không phải là ngẫu nhiên. Nó thậm chí có thể trở thành chuẩn mực.
Cần nhớ rằng lái xe tự động xuất phát từ một giấc mơ hão huyền. Một nhà đầu tư của Pony.ai nói việc có đúng tài sản quan trọng hơn thời điểm. Có lẽ đây là một hình thức tự an ủi. Họ vẫn có thể nhớ lại câu chuyện về Pinduoduo: được định giá dưới 30 tỷ USD vào ngày IPO, công ty đã giảm xuống dưới giá chào bán ít nhất bốn lần trong năm đầu tiên, nhưng hiện đã vượt quá 130 tỷ USD vốn hóa thị trường. Có lẽ việc Pony.ai niêm yết công khai chỉ là sự khởi đầu...
Google translate