Theo đại biểu Lê Thanh Vân, hạn chế đầu tiên trong hoạt động lập pháp thời gian qua là việc thường xuyên điều chỉnh chương trình xây dựng luật, pháp lệnh.
"Đấy không phải là điều hành, nó thể hiện tư duy lập pháp, tư duy chính sách của chúng ta thiếu nhất quán, tầm nhìn chưa xa. Việc điều chỉnh thường xuyên không khác gì người lái ô tô cứ thỉnh thoảng lại đỗ lại để sửa xe, như thế làm sao chúng ta đi được thông suốt", đại biểu đoàn Cà Mau đánh giá.
Theo ông, việc thay đổi thường xuyên chương trình xây dựng, luật pháp lệnh hàng năm chứa đựng tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro, trong đó có sự thiếu "chín muồi" trong các kiến nghị lập pháp và khó tránh lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ.
Hạn chế thứ hai được đại biểu chỉ ra là chất lượng các đạo luật chưa cao, đặc biệt là các quy phạm chính trị còn tồn tại khá phổ biến trong các đạo luật.
"Đạo luật là quy tắc xử sự chung nhất để áp dụng cho toàn xã hội. Và quy tắc xử sự chứa đựng các giả định, các quy định và chế tài cụ thể để điều chỉnh từng hành vi một nhưng chưa được quy phạm chính trị, tức là những định hướng, những nội dung hàm súc chưa thể hướng dẫn được hành vi của con người", ông phân tích.
Theo đại biểu Vân, hệ quả của việc này là phải ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, nghị định cũng không cụ thể, thông tư cũng không cụ thể và cuối cùng là người áp dụng pháp luật dễ dẫn đến tùy tiện và hậu quả là làm khổ người dân, làm khổ doanh nghiệp.
Về hạn chế thứ ba, đại biểu cho rằng kỷ cương lập pháp chưa nghiêm, trách nhiệm của người đứng đầu chưa xác định rõ, đặc biệt là quá trình xây dựng chương trình luật, pháp lệnh còn "cài cắm" lợi ích.
"Vừa rồi trong cuộc họp của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, Tổng Bí thư đã chỉ ra rất rõ", đại biểu nêu rõ.
Trên cơ sở phân tích các hạn chế, đại biểu đoàn Cà Mau đã đưa ra một số kiến nghị để khắc phục.
Thứ nhất, phải sớm khôi phục lại việc xây dựng chương trình pháp luật cho toàn khóa, bám vào nội dung nghị quyết Đại hội Đảng mỗi khóa để hoạch định chính sách lập pháp, xác định thứ tự ưu tiên hàng năm và duy trì kỷ cương lập pháp theo chương trình đó.
Theo ông, cần hạn chế đến mức tối đa việc điều chỉnh chương trình xây dựng pháp luật hàng năm, ngay cả Thường vụ Quốc hội cũng hạn chế bớt quyền điều chỉnh chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm. Bởi vì quyền lập pháp của Quốc hội cấu thành quan trọng nhất đó là quyền đặt ra chương trình xây dựng pháp luật.
Thứ hai, khắc phục tình trạng luật khung, luật ống, hạn chế bớt các quy phạm chính trị trong các đạo luật bằng cách đổi mới thành phần Ban soạn thảo.
"Phần lớn hiện nay Ban soạn thảo là người của chính cơ quan đề xuất dự thảo luật, như vậy cách nhìn không khách quan. Phải thay đổi cơ cấu của thành phần Ban soạn thảo theo hướng nhiều nhà khoa học, nhiều nhà chuyên môn tham gia và đặc biệt đối tượng chịu sự điều chỉnh của pháp luật nếu được thông qua phải có mặt trong Ban soạn thảo. Bởi vì họ chính là người chịu sự điều chỉnh của pháp luật, hơn ai hết họ phải được tham gia ngay từ đầu và đặc biệt là chúng ta phải thể hiện sự cầu thị trong phản biện xã hội", đại biểu nêu quan điểm.
Thứ ba, về kỷ cương lập pháp, đại biểu đề nghị Thủ tướng nên phân công một Phó Thủ tướng phụ trách công tác xây dựng pháp luật, xây dựng thể chế để đẩy mạnh hoạt động xây dựng pháp luật của Chính phủ. Ông cũng đề nghị Quốc hội coi tiêu chí xây dựng pháp luật, xây dựng thể chế của những chức vụ do Quốc hội bầu và phê chuẩn là một tiêu chí để đánh giá cán bộ.
Cuối cùng, đại biểu đề nghị trong nghị quyết về xây dựng chương trình luật, pháp lệnh năm nay phải thể chế được quan điểm chỉ đạo của Tổng Bí thư.
"Đó là xác định trách nhiệm của những người khởi xướng chính sách, đề xuất xây dựng pháp luật, nếu như đạo luật đó sau này có hại cho nước, cho dân thì phải truy cứu trách nhiệm. Tinh thần đấy nên thể hiện trong dự thảo nghị quyết lần này", đại biểu nêu rõ.
Google translate