Hai bộ "đá bóng" cho nhau, lộ nhiều bất cập khi quản lý xăng dầu dự trữ quốc gia

Bộ Tài chính vừa có Công văn số 13834/BTC-TCDT gửi Văn phòng Chính phủ báo cáo công tác dự trữ xăng dầu, trong đó có phản hồi về kiến nghị của Bộ Công Thương đề xuất Chính phủ chuyển nhiệm vụ quản lý dự trữ quốc gia mặt hàng xăng dầu từ Bộ Công Thương sang Bộ Tài chính trong giai đoạn 2024 - 2025.

XĂNG DẦU LÀ HÀNG HOÁ ĐẶC BIỆT, BỘ CÔNG THƯƠNG QUẢN LÝ LÀ PHÙ HỢP

Bộ Tài chính cho biết, theo quy định tại Điều 8, Điều 21 Luật Dự trữ quốc gia, khoản 1 Điều 7 Nghị định số 94/2013/NĐ-CP ngày 21/8/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Dự trữ quốc gia và Điều 1 Nghị định số 128/2015/NĐ-CP ngày 15/12/2015 sửa đổi, bổ sung Nghị định số 94/2013/NĐ-CP ngày 21/8/2013 của Chính phủ, Bộ Công Thương được Chính phủ phân công quản lý mặt hàng xăng dầu dự trữ quốc gia, còn Bộ Tài chính quản lý nhà nước về lĩnh vực dự trữ quốc gia.

"Hơn nữa, xăng dầu là hàng hóa đặc biệt, dễ cháy nổ, độc hại và là ngành hàng kinh doanh có điều kiện, việc bảo quản, vận chuyển, mua bán, nhập, xuất phải tuân theo những tiêu chuẩn kỹ thuật chặt chẽ. Các bể chứa xăng dầu, hệ thống đường ống và phương tiện vận tải phải là các loại chuyên dụng, đặc thù", Bộ Tài chính phân tích.

Do đó, Bộ Tài chính cho rằng cơ quan quản lý xăng dầu dự trữ quốc gia phải là cơ quan có năng lực, có chuyên môn, nghiệp vụ và có chức năng quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực.

Căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao, Bộ Công Thương là cơ quan được Chính phủ giao nhiệm vụ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công nghiệp và thương mại, bao gồm các ngành, lĩnh vực: điện, than, dầu khí, năng lượng…

Vì vậy, việc Chính phủ phân công cho Bộ Công Thương quản lý mặt hàng xăng dầu dự trữ quốc gia là phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và phù hợp năng lực, điều kiện thực tế về tổ chức bộ máy quản lý của Bộ Công Thương.

Trường hợp Bộ Công Thương kiến nghị sửa đổi quy định tại Nghị định số 94/2013/NĐ-CP ngày 21/8/2013 của Chính phủ chuyển dự trữ mặt hàng xăng dầu dự trữ quốc gia từ Bộ Công Thương sang Bộ Tài chính quản lý, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công Thương đánh giá kỹ cơ sở pháp lý, các ưu điểm, nhược điểm, giải pháp và lộ trình thực hiện để có cơ sở báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Trước đó, Bộ Công Thương đề xuất chuyển nhiệm vụ quản lý xăng dầu dự trữ quốc gia  trong giai đoạn 2024 - 2025 cho Bộ Tài chính để thống nhất đầu mối quản lý dự trữ các mặt hàng thiết yếu. Bộ Công Thương cũng từng nhường quyền điều hành chính giá xăng dầu, tính toán chi phí kinh doanh xăng dầu về Bộ Tài chính làm đầu mối.

XĂNG DẦU DỰ TRỮ KHÔNG ĐƯỢC BẢO QUẢN RIÊNG, MUA BỔ SUNG HÀNG NĂM

Liên quan tới giải quyết khó khăn, vướng mắc trong công tác bảo quản xăng dầu dự trữ quốc gia, tại văn bản này, Bộ Tài chính cho biết từ khi Luật Dự trữ quốc gia ban hành năm 2012 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2013 đến nay, Bộ Công Thương bảo quản xăng dầu dự trữ quốc gia chung với xăng dầu kinh doanh theo hợp đồng bảo quản, phụ lục hợp đồng bảo quản ký với 4 doanh nghiệp và không lựa chọn doanh nghiệp bảo quản theo quy định.

Từ năm 2014 đến năm 2022, Bộ Công Thương thực hiện chuyển tiếp các hợp đồng bảo quản ký năm 2014 thông qua các phụ lục hợp đồng để bảo quản xăng dầu dự trữ quốc gia. Năm 2023 chưa ký hợp đồng bảo quản xăng dầu dự trữ quốc gia.

Đối với công tác nhập, xuất xăng dầu dự trữ quốc gia, từ khi Luật Dự trữ quốc gia ban hành năm 2012 đến nay, Bộ Công Thương không xây dựng và thực hiện mua tăng, mua bổ sung, mua bù xăng dầu dự trữ quốc gia.

Xăng dầu dự trữ quốc gia từ trước đến nay chưa sử dụng để xuất cấp theo quy định của Luật Dự trữ quốc gia; chỉ thực hiện xuất bán (14.751 m3 dầu hỏa dự trữ quốc gia năm 2012), xuất chuyển đổi chủng loại (121.435 m3 chuyển đổi dầu Diesel 0,25%S sang Diesel 0,05%S dự trữ quốc gia năm 2015), xuất hao hụt (hàng năm theo định mức).

Theo quy định tại Điều 37 Luật Dự trữ quốc gia, Bộ Công Thương có trách nhiệm xây dựng kế hoạch luân phiên đổi hàng gửi Bộ Tài chính để tổng hợp trình Thủ tướng Chính phủ quyết định và tổ chức thực hiện trong năm kế hoạch.

Hàng năm, Thủ tướng Chính phủ không phê duyệt kế hoạch luân phiên đổi hàng xăng dầu dự trữ quốc gia do xăng dầu dự trữ quốc gia được Bộ Công Thương bảo quản chung với xăng dầu kinh doanh của doanh nghiệp, không xác định được thời gian tồn chứa và số lượng xăng dầu dự trữ quốc gia thực tế luân phiên đổi hàng. Do xăng dầu dự trữ quốc gia để chung bồn bể với xăng dầu kinh doanh nên việc nhập, xuất xăng dầu theo kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp, thường diễn ra hàng ngày.

XĂNG RON 92 DỪNG BÁN NHƯNG CHƯA MUA XĂNG RON 95 ĐỂ DỰ TRỮ

Cũng theo Bộ Tài chính, theo quy định của pháp luật về giá, pháp luật về dự trữ quốc gia, trước khi thực hiện chuyển đổi chủng loại dầu DO 0,25S sang DO 0,05S dự trữ quốc gia, Bộ Công Thương phải xây dựng hồ sơ phương án giá bán tối thiểu dầu DO 0,25S và hồ sơ sơ phương án giá mua tối đa dầu DO 0,05S dự trữ quốc gia gửi Bộ Tài chính ban hành giá bán tối thiểu, giá mua tối đa.

Tại thời điểm hiện nay, việc chuyển đổi chủng loại hoàn thành từ năm 2015, Bộ Tài chính không đủ cơ sở pháp lý để xác định giá mua, giá bán chủng loại dầu thực hiện.

Từ những bất cập trong quản lý xăng dầu dự trữ quốc gia, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công Thương báo cáo Thủ tướng Chính phủ quá trình thực hiện nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại văn bản số 5781/VPCP-KTTH ngày 24/7/2015 của Văn phòng Chính phủ.

Trên cơ sở đó nêu rõ tồn tại, phương án xử lý theo quy định của pháp luật, trình Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, xử lý khó khăn, vướng mắc việc chuyển đổi chủng loại dầu Diesel 0,25%S sang Diesel 0,05%S dự trữ quốc gia.

Đáng chú ý, đối với chuyển đổi xăng RON 92 sang RON 95 dự trữ quốc gia, Bộ Tài chính cho biết, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại văn bản số 3074/VPCP-KTTH ngày 23/10/2018 của Văn phòng Chính phủ về việc chuyển đổi chủng loại xăng dự trữ quốc gia, đề nghị Bộ Công Thương xây dựng phương án chuyển đổi chủng loại xăng RON 92 sang RON 95 dự trữ quốc gia như thực hiện việc chuyển đổi chủng loại dầu Diesel 0,25%S sang Diesel 0,05%S dự trữ quốc gia.

Đồng thời, sử dụng số tiền bán xăng RON 92 để mua xăng RON 95 dự trữ quốc gia, ngân sách nhà nước không cấp bù kinh phí khi chuyển đổi.

Trong đó, Bộ Công Thương lựa chọn các phương án tính giá, chênh lệch giữa bán ra, mua vào và các nội dung liên quan đến giá mua, bán, đồng thời phối hợp với các đơn vị có liên quan để làm rõ lý do việc chuyển đổi chủng loại xăng dự trữ quốc gia không áp dụng được phương thức bán đấu giá tài sản, phương thức đầu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế… mà thực hiện chỉ định trong trường hợp đặc biệt.

Từ đó có cơ sở báo cáo cấp có thẩm quyền phê duyệt phương thức chuyển đổi chủng loại xăng RON 92 sang RON 95 dự trữ quốc gia.

Đến nay, mặt hàng xăng RON 92 không được sử dụng trên thị trường, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công Thương khẩn trương tổ chức thực hiện, hoàn thành việc chuyển đổi theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại văn bản số 3074/VPCP-KTTH ngày 23/10/2018.