Hội thảo với chủ đề: “Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) và ngành đồ uống” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Hiệp hội Bia - rượu - nước giải khát Việt Nam tổ chức ngày 8/8.
NGÀNH BIA TẠO RA HÀNG NGHÌN CÔNG ĂN VIỆC LÀM
Tại hội thảo, bà Ánh nhấn mạnh vai trò quan trọng của ngành bia đối với nền kinh tế. Theo số liệu được Oxford Economic đưa ra, ngành bia đóng góp 555 tỉ đô la vào GDP toàn cầu, tạo ra 23 triệu công ăn việc làm và đóng góp 66 tỉ đô la tiền thuế cho các chính phủ trên toàn thế giới trong năm 2019.
Còn đối với Việt Nam, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công thương trực thuộc Bộ Công thương cho biết, mặc dù ngành bia chỉ chiếm khoảng 3% lao động, nhưng đang tạo ra tới 7% giá trị gia tăng trong ngành công nghiệp chế biến thực phẩm và chiếm khoảng 6% tổng giá trị sản xuất toàn ngành công nghiệp. Đóng góp gần 60.000 tỷ đồng (2023) tiền thuế cho ngân sách nhà nước.
Với Heineken Việt Nam, báo cáo của Công ty tư vấn Steward Redqueen được tính toán theo một mô hình kinh tế do nhà kinh tế học đoạt giải Nobel sáng tạo thì riêng năm 2023 Heineken Việt Nam đã tạo ra 3.355 việc làm trực tiếp và hơn 172.000 việc làm gián tiếp trong toàn bộ chuỗi cung ứng, trong đó có 54.000 việc làm là thuộc lĩnh vực nhà hàng, khách sạn…. trên khắp cả nước.
Như vậy, cứ 1 công việc trực tiếp tại Heineken thì tạo ra 51 công việc trong chuỗi cung ứng phụ trợ. Năm 2023, Heineken Việt Nam đã đóng góp 0,5% vào GDP quốc gia và 2,1% vào tổng số thuế toàn quốc, tương đương 33 nghìn tỉ đồng tiền thuế đóng góp cho nhà nước trong toàn chuỗi giá trị, đã giảm rất đáng kể so với năm 2022.
“Chính vì vậy, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với ngành hàng đồ uống cũng sẽ tác động tới mạnh mẽ tới hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp”, bà Ánh nhấn mạnh.
MỨC TĂNG THUẾ CẦN CÓ LỘ TRÌNH PHÙ HỢP
Tờ trình về Dự thảo sửa Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt gửi đến Chính phủ, Bộ Tài chính đề xuất đánh thuế với tất cả đồ uống có cồn, thực phẩm lên men từ trái cây, ngũ cốc, đồ uống pha chế từ cồn thực phẩm.
Theo đó, 2 phương án tính thuế tiêu thụ đặc biệt được đưa ra đối với mặt hàng bia, rượu.
Phương án 1, thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng bia, rượu trên 20 độ sẽ tăng từ năm 2026 lên 70%; 2027 là 75% và tăng liên tiếp mỗi năm 5% cho đến năm 2030 lên 90%. Đối với rượu dưới 20 độ sẽ tăng lên 40% vào năm 2026 và tăng liên tiếp mỗi năm 5% cho đến 60% vào năm 2030.
Phương án 2, thuế tiêu thụ đặc biệt với bia và rượu trên 20 độ sẽ tăng lên 80% vào năm 2026 và mỗi năm tăng 5% lên đến 100% vào năm 2030. Đối với rượu dưới 20 độ sẽ tăng 50% vào năm 2026 và mỗi năm tăng 5% cho đến 70% vào năm 2030.
Đối với Dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi lần này, theo bà Ánh, mức tăng thuế cần có lộ trình phù hợp. Đại diện Heineken kiến nghị thuế suất đối với bia sẽ giữ ổn định ở mức 65% trong vòng 3 năm đầu tiên kể từ ngày Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) có hiệu lực, sau đó 3 năm thì tăng một lần và tăng không quá 3-5% mỗi lần.
Đại diện Heineken nhận định, việc tăng thuế là phải phù hợp với kịch bản kinh tế Việt Nam. Theo Báo cáo Thúc đẩy kinh doanh sáng tạo năm 2024 của Ngân hàng Thế giới (World Bank), tăng trưởng GDP trong bối cảnh lạc quan thì tới năm 2026 ước đạt 6,5%. Như vậy chúng ta thấy rằng sau 4 năm kể từ khi bình thường hóa sau đại dịch Covid-19, tăng trưởng GDP chưa đạt được mức trước đại dịch là 7,02% năm 2019.
Chính phủ đã nhấn mạnh giải pháp ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Chính phủ đã có nhiều gói giải pháp để hỗ trợ đồng hành cùng doanh nghiệp, vượt qua khó khăn, phục hồi kinh tế. Trong giai đoạn qua, thì các yếu tố chi phí đầu vào đã tăng đáng kể, đặc biệt là chi phí logistics do các mâu thuẫn về địa chính trị trên toàn cầu.
“Chúng tôi ước tính vào năm 2026, với phương án 1, khi tăng thuế suất cao hơn 5% quy định hiện hành thì giá bán sản phẩm sẽ tăng 10%. Với phương án 2, khi tăng thuế suất cao hơn 15% quy định hiện hành, giá sản phẩm tăng 20%. Như vậy, bất kỳ sự tăng giá nào trong giai đoạn khó khăn hiện nay sẽ dẫn đến giảm sút về sản lượng và thất thu ngân sách”, bà Ánh phân tích.
Ngoài ra, đại diện Heineken dẫn lý thuyết về đường cong Laffer (Laffer Curve) khi thuế xuất tăng vượt điểm tối ưu, mục tiêu tăng thu ngân sách nhà nước sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng do doanh số sụt giảm.
Đơn cử như tại Bỉ, tháng 11/2015, chính phủ tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu mạnh lên hơn 40% với dự kiến thu thêm 128 triệu EUR cho 6 tháng năm 2016. Tuy nhiên do lượng hàng bán giảm 33% khi giá các sản phẩm rượu mạnh tăng hơn 20%, doanh thu của chính phủ không tăng. Đồng thời, người tiêu dùng chuyển sang mua rượu mạnh ở Luxembourg và ở miền Bắc nước Pháp. Các khu vực này có doanh số tăng gấp đôi.
Hay ở Anh, đầu năm 2023, chính phủ tăng thuế với rượu. Doanh số rượu đã giảm 20% và doanh thu thuế từ rượu giảm 108 triệu GBP chỉ trong nửa năm. Cuối năm 2023, Anh đã dừng tăng thuế.
Tương tự Úc dự tính thất thu 170 triệu đô la Úc khi tăng thuế rượu. “Chúng tôi cho rằng chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi cần tham khảo kinh nghiệm quốc tế”, bà Ánh góp ý.
QUY ĐỊNH CỤ THỂ MỨC THUẾ SUẤT ĐỐI VỚI TỪNG LOẠI ĐỒ UỐNG CÓ NỒNG ĐỘ CỒN KHÁC NHAU
Hơn nữa, bà Ánh cho rằng biểu thuế hiện tại của Dự thảo chưa thể hiện sự nhất quán. Tác dụng ảnh hưởng của đồ uống có cồn là do độ cồn trong sản phẩm. Vì vậy có thể dùng thuế tiêu thụ đặc biệt như công cụ điều tiết, khuyến khích đổi mới sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm có nồng độ cồn thấp hơn, để bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng.
Như vậy, theo đại diện Heineken, thiết thực nhất là có quy định cụ thể về mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các loại đồ uống có nồng độ cồn khác nhau. Các quốc gia khác cũng đều khuyến cáo như thế, đặc biệt là thuế rượu lúc nào cũng cao hơn thuế bia bởi mức độ tác hại lớn hơn. Điều này cũng thống nhất với các quy định hiện hành trong Luật Phòng chống tác hại của rượu bia và Luật Quảng cáo, thì bia đã được chia thành 3 nhóm có nồng độ cồn lần lượt là dưới 5,5 độ, từ 5,5 độ đến dưới 15 độ và trên 15 độ. Nên Heineken kiến nghị: Mức thuế 65% áp dụng đối với sản phẩm bia có nồng độ cồn từ 5,5% trở xuống và tăng dần theo các mức nồng độ cồn khác.
Bên cạnh mức thuế suất tiêu thụ đặc biệt giãn, giảm để phù hợp với lộ trình và kịch bản kinh tế, mức độ cải thiện thu nhập của người tiêu dùng trong những năm tới, theo bà Ánh, cần phải kết hợp với các chương trình tuyên truyền uống có trách nhiệm. Và tách biểu thuế để tạo ra sự khuyến khích đổi mới, sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm có nồng độ cồn thấp hơn, tạo ra sự nhất quán và công bằng giữa các sản phẩm rượu và bia.
“Tại Tập đoàn Heineken toàn cầu chúng tôi đã triển khai chương trình uống có trách nhiệm trên toàn cầu. Phổ biến các chương trình hướng dẫn người tiêu dùng tiêu thụ đồ uống có cồn có chừng mực. Tại Việt Nam, công ty Heineken đã có chương trình hợp tác 16 năm với Ủy ban An toàn giao thông quốc gia để tuyên truyền thay đổi nhận thức của người tiêu dùng thông qua chương trình “Đã uống rượu bia không lái xe””, bà Ánh cho hay.
Hơn nữa, cần thay đổi nhận thức của người tiêu dùng theo đúng mục tiêu thay vì tăng thuế sốc khiến người tiêu dùng chuyển sang sử dụng các sản phẩm không rõ nguồn gốc, vừa ảnh hưởng sức khoẻ, vừa gây thất thu cho ngân sách nhà nước.
Google translate