Theo nguồn tin từ hai quan chức Mỹ của hãng tin Reuters, vào tháng trước, quân đội Iran đã chất thủy lôi lên các tàu ở Vịnh Ba Tư. Động thái này đã khiến Washingon lo ngại rằng Tehran đang chuẩn bị phong tỏa eo biển Hormuz sau các cuộc không kích của Israel vào các địa điểm trên khắp Iran.
Nguồn tin cho biết công tác chuẩn bị thủy lôi này của quân đội Iran không được báo cáo nhưng bị tình báo Mỹ phát hiện. Việc này đã diễn ra một thời gian trước khi Israel tiến hành các cuộc tấn công bằng tên lửa đầu tiên nhằm vào Iran hôm 13/6.
Việc chuẩn bị thủy lôi trên cho thấy Tehran có thể nghiêm túc trong việc đóng cửa eo biển Hormuz - một trong những tuyến vận chuyển dầu khí quan trọng hàng đầu thế giới. Như vậy, có thể thấy, nếu Iran và Israel không đạt được thỏa thuận ngừng bắn, Tehran có thể đã chặn eo biển này, làm leo thang căng thẳng và gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới thương mại toàn cầu.
Khoảng 20% lượng dầu khí toàn cầu vận chuyển qua đường biển đi qua eo biển Hormuz. Do đó, việc hoạt động đi lại qua kênh đào này bị cản trở có thể sẽ gây một cú sốc giá năng lượng toàn cầu.
Giá dầu thô brent đã giảm hơn 10% kể từ sau khi Mỹ tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran. Điều này cho thấy tâm lý nhà đầu tư được giải tỏa khi cuộc xung đột giữa hai cường quốc Trung Đông không tác động đáng kể tới hoạt động vận tải dầu mỏ qua eo biển này.
Ngày 22/6, ngay sau khi Mỹ ném bom vào 3 cơ sở hạt nhân quan trọng của Iran nhằm làm tê liệt chương trình hạt nhân của Tehran, quốc hội Iran được cho là đã ủng hộ việc phong tảo eo biển Hormuz. Tuy nhiên, việc này không mang tính ràng buộc và tùy thuộc vào quyết định cuối cùng của Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran - theo kênh Press TV của Iran đưa tin thời điểm đó.
Các nguồn tin của Reuters không tiết lộ việc Mỹ phát hiện ra hành động chuẩn bị thủy lôi của Iran như thế nào, nhưng thông tin tình báo như vậy thường được thu thập thông qua hình ảnh vệ tinh, nguồn tin thân cận bí mật hoặc kết hợp cả hai.
Khi được yêu cầu bình luận về hành động của Iran, một quan chức Nhà Trắng cho biết: “Nhờ việc triển khai xuất sắc chiến dịch Midnight Hammer của Tổng thống, một chiến dịch chống lại người Houthis và gây sức ép tối đa, eo biển Hormuz vẫn thông suốt, quyền tự do hàng hải được khôi phục và Iran đã bị suy yếu đáng kể”.
Tuy nhiên, hai nguồn tin trên của Reuters cho biết Chính phủ Mỹ cũng không loại trừ khả năng việc chuẩn bị thủy lôi của Iran chỉ là một hành động mang tính tượng trưng nhằm phát đi thông điệp rằng Tehran nghiêm túc về việc đóng cửa eo biển, dù thực tế họ không có ý định làm vậy.
Ngoài ra, quân đội Iran cũng có thể chỉ đơn giản triển khai công tác chuẩn bị cần thiết trong trường hợp các nhà lãnh đạo ra lệnh.
Eo biển Hormuz nằm giữa Oman và Iran, nối Vịnh Ba Tư với Vịnh Oman. Tuyến thủy này rộng khoảng 34km ở điểm hẹp nhất, trong khi các tuyến vận tải biển ở đây chỉ rộng khoảng 3,2 km theo cả hai hướng.
Thành viên của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) như Saudi Arabia, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Kuwait và Iraq đều xuất khẩu phần lớn dầu thô của mình qua eo biển này và chủ yếu vận chuyển sang châu Á. Qatar, một trong những nước xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) lớn nhất thế giới, vận chuyển hầu hết LNG của mình qua eo biển này.
Bản thân Iran cũng xuất khẩu phần lớn dầu thô qua tuyến thủy này. Do đó, việc đóng cửa eo biển Hormuz cũng tác động tiêu cực tới chính nền kinh tế Iran. Tuy vậy, Tehran được cho là vẫn chuẩn bị các hành động cần thiết để có thể làm vậy trong trường hợp cần thiết.
Theo ước tính của Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ, vào năm 2019, Iran đã duy trì khoảng hơn 5.000 thủy lôi hải quân và có thể triển khai nhanh chóng với các tàu nhỏ tốc độ cao.
Hạm đội 5 thuộc Hải quân Mỹ, đặt trụ sở tại Bahrain, có nhiệm vụ bảo vệ hoạt động thương mại biển trong khu vực này. Hải quân Mỹ thường duy trì 4 tàu chống mìn ở Bahrain. Tất cả các tàu rà phá thủy lôi của Mỹ đã được tạm rút khỏi Bahrain vài ngày trước Mỹ không kích Iran để đề phòng một cuộc tấn công trả đũa có thể nhằm vào trụ sở Hạm đội 5. Thực tế, hành động trả đũa tức thời của Iran chỉ là một cuộc tấn công bằng tên lửa vào căn cứ quân sự của Mỹ ở Qatar.
Dù vậy, các quan chức Mỹ không loại trừ các cuộc tấn công trả đũa khác của quân đội Iran.
Google translate