Kiểm soát xuất nhập cảnh bằng dữ liệu sinh trắc học “nở rộ” trong năm 2025

Trong vài năm qua, công chúng đã đặt ra nhiều lo ngại về việc bảo vệ thông tin cá nhân trong quá trình đăng ký sinh trắc học, bao gồm loại dữ liệu cần cung cấp, mức độ an toàn của dữ liệu và khả năng dữ liệu bị sử dụng để theo dõi hành vi cá nhân.

“Để công nghệ sinh trắc học được áp dụng rộng rãi, các sân bay cần chủ động hơn trong việc xây dựng các quy trình rõ ràng, minh bạch và cung cấp thông tin đầy đủ cho hành khách. Sự tin tưởng của hành khách là yếu tố quyết định thành công của công nghệ này”, Giám đốc điều hành cấp cao của công ty nghiên cứu thị trường toàn cầu JD Power, Mike Taylor nói.

Mới đây, Ủy ban châu Âu (EC) cho biết các quốc gia Schengen sẽ áp dụng hệ thống thông quan sinh trắc thay thế hộ chiếu từ ngày 31/1/2025, sau ít nhất hai lần tạm hoãn kể từ năm 2022. Theo đó, EES là hệ thống kiểm soát xuất nhập cảnh ghi nhận thông tin cá nhân và dữ liệu sinh trắc học như tên, khuôn mặt, dấu vân tay, thời gian và nơi nhập - xuất cảnh, thay thế thị thực khi du khách nhập cảnh vào khu vực Schengen. Dữ liệu sinh trắc học là yêu cầu bắt buộc, có hiệu lực cho nhiều chuyến đi và cần cập nhật sau ba năm.

Theo Euronews, quy định áp dụng cho công dân ngoài EU, người không có giấy phép cư trú hoặc visa lưu trú dài hạn. Các quan chức châu Âu cho biết hệ thống thông quan kỹ thuật số giúp tăng cường an ninh biên giới và kiểm soát các trường hợp lưu trú quá thời hạn trong khu vực Schengen (tối đa 90 ngày). "EES giúp xác định du khách nhập cảnh vào khu vực Schengen bằng hộ chiếu nước ngoài", Ylva Johansson, cựu ủy viên nội vụ châu Âu, cho biết.

EES trước đó được dự kiến ra mắt vào ngày 10/11 nhưng bị tạm hoãn do Pháp, Đức và Hà Lan chưa sẵn sàng thực hiện. Các quốc gia đón 100 triệu khách du lịch mỗi năm lo ngại vì thiếu thử nghiệm thực tế. Trong khi một số nước khác chậm trễ do hạn chế về công nghệ thông tin và quá trình lắp đặt. Một số sân bay cũng cho biết phải gia cố mặt sàn để có thể chứa các máy quét mới.

Theo trang web chuyên cung cấp thông tin thị thực Schengen, Ủy ban châu Âu sẽ triển khai hệ thống mới theo từng giai đoạn trong 6 tháng kể từ khi ấn định ngày bắt đầu, mục tiêu hoạt động 10% tại các điểm kiểm soát biên giới vào ngày đầu tiên. Hộ chiếu của du khách vẫn được đóng dấu và ghi lại điện tử, giúp các quốc gia chuẩn bị cơ sở vật chất và quản lý luồng khách du lịch hiệu quả.

Trong 6 tháng tiếp theo, du khách từ 16 đến 70 được miễn thị thực vào khối Schengen vẫn phải xin giấy phép du lịch trực tuyến thông qua Hệ thống thông tin và cấp phép du lịch châu Âu (ETIAS) với phí 7 euro, có hiệu lực ba năm.

Tương tự, năm 2025, Sân bay Quốc tế Zayed ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) sẽ tạo nên một cuộc cách mạng trong ngành hàng không khi trở thành sân bay đầu tiên trên thế giới áp dụng hoàn toàn hệ thống kiểm soát an ninh bằng sinh trắc học. Nhờ cơ sở dữ liệu sinh trắc học được thu thập từ du khách lần đầu đến nước này, sân bay có thể xác minh danh tính hành khách một cách nhanh chóng và chính xác tại mọi trạm kiểm soát, từ đó nâng cao trải nghiệm du lịch và đảm bảo an ninh tuyệt đối.

Bắt đầu từ tháng 12/2024, Nga cũng chính thức áp dụng quy định lấy dữ liệu sinh trắc học của người nước ngoài khi nhập cảnh và xuất cảnh. Trong giai đoạn đầu tiên từ ngày 1/12/2024 đến 30/6/2025, quy định sẽ được áp dụng tại 5 cửa khẩu, bao gồm 4 sân bay quốc tế ở Moscow và trạm kiểm soát Mashtakova tại tỉnh Orenburg. Người nước ngoài và người không quốc tịch khi nhập cảnh hoặc xuất cảnh qua các cửa khẩu này phải cung cấp dấu vân tay và ảnh.

Giai đoạn tiếp theo, kéo dài đến ngày 30/6/2026, việc lấy dữ liệu sinh trắc học sẽ được thực hiện trên toàn bộ các cửa khẩu tại Nga. Đối với người nước ngoài không cần thị thực khi đến Nga, họ có thể đăng ký trước qua ứng dụng, cung cấp ảnh và bản khai mục đích chuyến đi. Bản khai này sẽ có hiệu lực trong vòng 90 ngày.

Trước đó, tại Đông Nam Á, Thái Lan cũng đã chính thức triển khai hệ thống sinh trắc học nhận diện khuôn mặt để thay thế hộ chiếu khi du khách quốc tế xuất cảnh tại 6 sân bay lớn, bao gồm Suvarnabhumi, Don Mueang, Chiang Mai, Mae Fah Luang (Chiang Rai), Phuket và Hat Yai. Đây là động thái nhằm tăng cường tính tiện lợi và tốc độ cho quá trình xuất cảnh tại các sân bay lớn của Thái Lan.

Theo ông Kirati Kitmanawat, Giám đốc Cảng vụ Hàng không Quốc gia Thái Lan, hành khách rời khỏi Thái Lan qua 6 sân bay trên sẽ không cần xuất trình hộ chiếu khi làm thủ tục và lên máy bay, thay vào đó, hệ thống sẽ nhận diện khuôn mặt để xác minh danh tính. Các máy check-in tại sân bay đã được cập nhật để hỗ trợ phần mềm sinh trắc học, tạo điều kiện cho hành khách tiết kiệm thời gian chờ đợi. Điều này đồng nghĩa với việc du khách có thể dành thêm thời gian cho các hoạt động mua sắm, ăn uống, và tham quan khu vực miễn thuế tại sân bay.

Không chỉ riêng Thái Lan, từ cuối tháng 9/2024, Singapore cũng đã triển khai hệ thống kiểm tra không cần hộ chiếu cho hành khách nhập cảnh tại sân bay Changi. Hệ thống này cho phép làm thủ tục nhập cảnh trong vòng 10 giây nhờ công nghệ nhận diện khuôn mặt và mống mắt. Công dân Singapore, cư dân thường trú và người có thẻ cư trú dài hạn có thể đến và rời sân bay mà không cần xuất trình hộ chiếu, trong khi du khách nước ngoài vẫn cần giấy tờ khi nhập cảnh nhưng có thể sử dụng phương thức không cần hộ chiếu khi xuất cảnh.

Theo dự báo của hãng nghiên cứu Statista, thị trường công nghệ sinh trắc học đang phát triển rất nhanh và bền vững, ước đạt 55,42 tỉ USD vào năm 2027. Chi tiêu cho lĩnh vực này ước đạt 18 tỉ USD vào cùng năm, tương đương mức tăng trưởng khoảng 13 tỉ USD trong vòng 1 thập kỷ (từ năm 2017 tới 2027). Dữ liệu của MarketsandMarkets còn cho thấy kỳ vọng cao hơn khi có thể đạt tới 82,9 tỉ USD vào năm 2027, với tăng trưởng trung bình hằng năm là 14,1%.

Nhóm khách hàng chính của lĩnh vực này là chính phủ, ngân hàng và dịch vụ tài chính, thiết bị điện tử tiêu dùng, chăm sóc sức khỏe, vận tải và kho bãi... Shawn DuBravac, một chuyên gia về tương lai học và công nghệ dự đoán sinh trắc học sẽ cách mạng hóa việc đi lại.

Ông cho rằng công nghệ này sẽ giúp nhân viên sân bay xử lý thông tin hành khách nhanh chóng và chính xác hơn. “Việc tự động hóa các quy trình thủ tục sẽ giúp nhân viên tập trung vào những nhiệm vụ đòi hỏi sự tương tác và thấu hiểu khách hàng. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả làm việc mà còn mang đến trải nghiệm du lịch ấm áp và gần gũi hơn”, ông Shawn DuBravac nhấn mạnh.