Loạn thị trường phân bón: Thật – giả lẫn lộn, nông dân khó lường

Trên thị trường hiện nay xuất hiện quá nhiều loại phân bón giả, phân bón kém chất lượng khiến nông dân cảm thấy hoang mang trong việc chọn mua phân về bón cho cây trồng. Vậy làm cách nào để phân biệt phân bón giả, phân bón kém chất lượng? Đây là câu hỏi chung của nông dân cả nước.

NHẬN BIẾT PHÂN BÓN GIẢ BẰNG CÁCH NÀO?

Theo Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), có nhiều cách để nhận biết, phân biệt giữa phân bón giả với phân bón thật, tùy theo loại phân bón.

Đối với phân Kali clorua (KCl) thông thường chứa 60% K2O, đây là loại phân chứa Kali phổ biến nhất, cũng là loại phân phải nhập khẩu 100%.

Trên thị trường hiện có các loại phân NKS, KNS, NPK… được một số nhà sản xuất cố tình làm rất giống phân Kali clorua về mặt hình thức, nhất là màu đỏ đặc trưng của Kali, nhưng thực chất chỉ có từ 10-30 % là Oxit Kali, còn lại là phân SA, muối ăn, phẩm màu, bột sét đỏ. Do đó, khi mua hàng mà trên bao bì không ghi hàm lượng K2O chiếm 60% thì đều là hàng giả, hàng nhái.

Đối với phân Kali sunfat (K2SO4) chứa 50% K2O, quan sát bằng mắt thường có màu trắng, ở dạng hạt nhỏ hoặc bột, cũng là loại phân phải nhập khẩu, số lượng dùng không phổ biến, dễ bị làm giả khi trộn lẫn với bột đá vôi hoặc bột vôi sống, bột đất sét trắng.

Cách phân biệt: cho 7-10 gam phân vào cốc nước trong. Nếu là phân Kali sunfat thật, phân sẽ tan hết trong nước, dung dịch có màu trong suốt. Nếu là phân giả, có thể không tan hết, để lại cặn lắng (bột đá) hoặc dung dịch vẩn đục do huyền phù của vôi hoặc sét trắng.

Đối với phân Urê, trên thị trường hiện nay có hai loại phân Urê chính là loại hạt trong và hạt đục, cả hai loại đều có công thức hóa học và hàm lượng nitơ như nhau, tối thiểu là 46%. Phân Urê hạt trong: là loại phổ biến nhất, phân rất dễ tan, có màu trắng trong, dạng hạt tròn. Đây là loại phân rất khó làm giả, tuy nhiên đã xuất hiện loại kém chất lượng bằng cách trộn phân SA vào phân Urê theo một tỷ lệ nhất định do phân SA rẻ hơn phân Urê.

Đặc điểm để nhận biết là phân Urê thật chỉ có dạng hạt tròn, còn nếu có lẫn phân SA thì các hạt phân SA có dạng tinh thể, nhiều góc cạnh. Hiện nay nước ta có 2 nhà máy sản xuất Urê hạt trong là Đạm Hà Bắc và Đạm Phú Mỹ, còn lại là Urê nhập khẩu.

Do đó, phân Urê của các cơ sở sản xuất khác ở trong nước đều là hàng giả, kém chất lượng. Vì vậy, bà con nông dân nên chọn mua 2 loại Urê Hà Bắc và Phú Mỹ, hoặc Urê trên bao bì có ghi rõ ràng nguồn gốc nhập khẩu.

Phân Urê hạt đục là loại phân rất tốt, do Công ty CP Phân bón Dầu khí Cà Mau sản xuất. Loại phân này có dạng hạt to, đường kính hạt 2- 4mm, cứng, màu trắng đục như sữa. Đây là loại phân rất khó làm giả hoặc việc làm giả không đem lại lợi ích đáng kể. Bà con nông dân có thể an tâm khi mua và sử dụng loại phân này.

Đối với các loại phân hỗn hợp NPK nói chung rất khó phân biệt được thật – giả và xác định được mức chất lượng bằng cảm quan thông thường mà phải dựa trên kết quả phân tích của các trung tâm phân tích. Kinh nghiệm chung để mua được đúng chủng loại và chất lượng các loại phân NPK là chọn mua sản phẩm của các công ty lớn, có uy tín trên thị trường, mua tại các đại lý bán hàng chính thức của các công ty đó.

Theo kinh nghiệm của Công ty cổ phần phân bón Ba Lá Xanh, có nhiều cách đơn giản giúp cho chính người nông dân có thể tự tay kiểm tra để phân biệt phân bón NPK giả, phân bón kém chất lượng.

Cụ thể, bà con mua một ít lượng phân bón NPK về cho vào chai nước lọc lắc nhẹ khoảng 3-5 phút nếu phân bón NPK tan hoàn toàn là phân bón thật, không tan trên 50% là phân bón giả, không tan trên 30% là phân bón kém chất lượng.

Thời gian gần đây, trên thị trường còn xuất hiện loại phân bón là hàng thật nhưng chất lượng thấp, như: phân bón công nghệ cao, phân bón NPK168… khiến người nông dân hiểu nhầm.

Theo phản ánh của các doanh nghiệp sản xuất phân bón lớn, những loại phân bón này có hàm lượng dinh dưỡng thấp, chỉ bằng 1/10 loại phân bón khác, trong khi giá bán vẫn xấp xỉ, hoặc thấp hơn từ 200 đến 2.000 đồng/kg so với giá bán phân bón có thương hiệu. Ngoài ra, trên thị trường còn xuất hiện nhiều loại phân bón với tên gọi khác như phân bón trung lượng, vi lượng… khiến các cơ quan quản lý cũng không thể xử lý được.

NÂNG CAO NHẬN THỨC, THAY ĐỔI THÓI QUEN

Ông Lê Thanh Tùng, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết theo quy định của Nhà nước, nếu hàm lượng phân bón dưới 70% so với công bố thì được định nghĩa là phân bón giả. 

Theo ông Tùng, nhiều loại phân bón giả được làm từ cao lanh, các loại đất vo viên sau đó sấy khô, làm màu sắc giống phân thật. Loại này chiếm phần lớn hơn trong các loại phân giả hiện nay. Ngoài phân bón giả, tình trạng phân bón kém chất lượng cũng rất đáng lo ngại.

Các loại phân này không đủ điều kiện để được công nhận, nhưng vẫn được bán tại các cửa hàng do giá nhập thấp. Các loại phân này có hàm lượng NPK rất thấp và không cân đối. Khi bón vào cây sẽ làm cây bị rối loạn, không ra hoa ra trái, cây bị xót và chết do phân này tồn dư nhiều tạp chất có hại. 

“Tác hại lớn nhất là nông dân nhầm tưởng rằng đã bón phân rồi. Cho nên cây không đủ dinh dưỡng để ra hoa, kết quả có thể vàng lá do thiếu phân. Nếu là phân bón giả được sản xuất từ đất sét hoặc cao lanh, thì cây sẽ không có biểu hiện gì nhiều, cũng như ta chưa bón phân gì cả. Chủ yếu vẫn là thiệt hại về kinh tế khi bỏ tiền mua phân”, ông Lê Thanh Tùng nhấn mạnh.

TS. Phùng Hà, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam, cho biết hiện nhiều bà con nông dân khi đi mua phân bón vẫn mua theo thói quen, ra cửa hàng họ đưa loại nào dùng loại đấy. Vô tình thói quen này tạo điều kiện cho những phân bón giả nhãn mác được đưa ra thị trường. Vì thế bà con cần thay đổi từ chính thói quen của mình để tránh mua phải phân bón giả, kém chất lượng.

Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho rằng, muốn tránh được phân bón giả, phân bón kém chất lượng phải có sự đồng lòng của cơ quan nhà nước và người dân. Đặc biệt, việc nâng cao nhận thức của người dân là rất quan trọng.

“Nên kêu gọi bà con tránh chiêu dụ của các đơn vị sản xuất phân bón giả, thường người ta khuyến mại lớn, bán lượng lớn rồi chạy đi. Bà con nên mua của thương hiệu quen, có uy tín, tránh mua của những thương hiệu nhỏ chưa có tên tuổi”, TS. Phùng Hà khuyến cáo.

Theo kinh nghiệm của các chuyên gia nông nghiệp, để tránh rủi ro, bà con nông dân nên tìm mua các sản phẩm vật tư nông nghiệp có hóa đơn, chứng từ rõ ràng; đặc biệt, không sử dụng hàng hóa trôi nổi. Đây cũng là cách tốt nhất để ngăn chặn, đẩy lùi và sớm chấm dứt tình trạng bát nháo đối với thị trường vật tư nông nghiệp.