Ngân sách co kéo trong tấm chăn hẹp, “buồn vui” tỷ lệ điều tiết năm 2022

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về Báo cáo công khai dự toán ngân sách nhà nước năm 2022 Chính phủ trình Quốc hội.

KHÓ KHĂN BỦA VÂY, NĂM 2022 NGÂN SÁCH DỰ THU 1,4 TRIỆU TỶ

Bộ Tài chính cho rằng, bước sang năm 2022, dự báo tình hình quốc tế, trong nước có những cơ hội, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen nhưng khó khăn, thách thức vẫn nhiều hơn. Dịch Covid-19 còn có thể kéo dài, nguy cơ xuất hiện biến thể mới, phức tạp, nguy hiểm hơn, vaccine và thuốc điều trị có thể tiếp tục khan hiếm.

Quá trình phục hồi và tốc độ tăng trưởng kinh tế thế giới năm 2022 được dự báo thấp hơn năm 2021, trong đó các nước mới nổi, đang phát triển khả năng tăng trưởng cao hơn, phụ thuộc vào tỷ lệ tiêm chủng và mô hình thích ứng an toàn với dịch Covid-19 áp dụng tại các quốc gia.

Bên cạnh đó, “khả năng thắt chặt dần các chính sách tài khóa, tiền tệ của một số nền kinh tế lớn nhằm kiểm soát lạm phát và an toàn tài chính, biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan và các dịch bệnh khác cũng là những rủi ro ảnh hưởng tới sự phục hồi kinh tế thế giới”, Bộ Tài chính nhận định.

Trên cơ sở đánh giá khả năng thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội năm 2021, dự kiến tình hình kinh tế thế giới và trong nước năm 2022, Bộ Tài chính dự toán tổng thu cân đối ngân sách nhà nước năm 2022 là 1.411,7 nghìn tỷ đồng, tăng khoảng 3,4% so với ước thực hiện năm 2021. Tỷ lệ huy động vào ngân sách nhà nước khoảng 15,1% GDP, trong đó từ thuế, phí khoảng 12,7% GDP.

Cụ thể, dự toán thu nội địa là 1.176,7 nghìn tỷ đồng, chiếm 83,4% tổng thu cân đối ngân sách nhà nước, tăng khoảng 3,8% so với ước thực hiện năm 2021. Dự toán thu dầu thô 28,2 nghìn tỷ đồng, chiếm 2% tổng thu cân đối ngân sách nhà nước, trên cơ sở sản lượng khai thác trong nước gần 7 triệu tấn, giá dầu dự toán khoảng 60USD/thùng.

Dự toán thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu 199 nghìn tỷ đồng, chiếm 14,1% tổng thu cân đối ngân sách nhà nước. Dự toán thu viện trợ 7,8 nghìn tỷ đồng.

"CÂN ĐONG" ĐIỀU TIẾT NGÂN SÁCH, TP.HCM DỰ KIẾN TĂNG 3%

Đáng lưu ý, theo báo cáo được Bộ Tài chính đưa ra, tỷ lệ điều tiết ngân sách địa phương giữ lại năm 2022 có sự thay đổi rõ rệt.

Năm 2022 TP.HCM dự kiến sẽ thu hơn 386.568 tỷ đồng, tăng hơn 21.675 tỷ đồng so với dự toán năm nay. Phần thu ngân sách địa phương được hưởng theo phân cấp là 84.121 tỷ đồng, trong đó, phần ngân sách thành phố được hưởng 100% là hơn 42.583 tỷ đồng và phần được hưởng 21% là 41.535,9 tỷ đồng.

Như vậy, so với năm 2021, phần tỷ lệ điều tiết mà ngân sách thành phố được hưởng trong năm sau dự kiến tăng thêm 3%, tương ứng với gần 6.000 tỷ đồng.

Trước đó, ông Nguyễn Thành Phong, Chủ tịch TP.HCM từng thừa nhận, thành phố đang đối diện với hàng loạt khó khăn, thách thức lớn, đặc biệt là sự quá tải về hạ tầng kinh tế - xã hội đang ngày càng gia tăng. Vì vậy, địa phương nhiều lần kiến nghị việc tăng tỷ lệ giữ lại ngân sách thành phố từ mức 18% như lâu nay lên 23%, tiến dần đến mức 33% năm 2030. 

Gần đây nhất, trong nghiên cứu “Kiến tạo động lực phục hồi kinh tế TP.HCM giai đoạn Covid-19 lần thứ 4”, Trường Đại học Kinh tế - Luật và Viện nghiên cứu Phát triển công nghệ ngân hàng Đại học Quốc gia TP.HCM cũng kiến nghị trung ương chấp thuận cho phép thành phố tăng tỷ lệ điều tiết từ 18% lên 23% nhằm giúp TP.HCM có nguồn lực tạo động lực phục hồi kinh tế đạt hiệu quả, tạo động lực hồi phục và phát triển của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Bên cạnh đó, nhiều địa phương cũng được tăng tỷ lệ ngân sách giữ lại như Vĩnh Phúc từ 53% lên 62%; cá biệt Đà Nẵng tăng từ 68% lên 91%; Cần Thơ 91% lên 98%...

Hầu hết các tỉnh mong muốn được giữ lại nhiều hơn để đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội. Ông Quản Minh Cường, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai vừa ký văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ kiến nghị tăng tỷ lệ điều tiết cho ngân sách tỉnh giai đoạn 2022-2025 từ 47% lên 49%, tạo điều kiện cho địa phương có thêm nguồn ngân sách để phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19 và tạo tiền đề cho tỉnh hoàn thành tốt các mục tiêu. Đồng Nai là địa phương chịu ảnh hưởng nghiêm trọng bởi đại dịch Covid-19, ước sẽ có mức tăng trưởng kinh tế âm cả năm 2021.  

Tuy nhiên, trong báo cáo đang lấy ý kiến của Bộ Tài chính, Đồng Nai sẽ bị điều chỉnh giảm 2% tỷ lệ ngân sách giữ lại, từ 47% xuống 45%.

Ngoài ra,  tỷ lệ điều tiết ngân sách một số tỉnh, thành giữ lại cũng giảm xuống như Hà Nội giảm từ 35% xuống 32%; Bà Rịa – Vũng Tàu từ 64% xuống 56%; Quảng Ninh 65% còn 56%, Hải Phòng 78% còn 70%...

QUYẾT TÂM TĂNG CHI ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN, CÂN NHẮC TĂNG BỘI CHI

Về chi ngân sách, Bộ Tài chính xác định 4 nguyên tắc, định hướng bố trí dự toán chi ngân sách nhà nước năm 2022.

Cụ thể, thứ nhất, bố trí tổng chi đầu tư phát triển lớn hơn bội chi ngân sách nhà nước. Chi trả lãi đầy đủ, đúng hạn.

Thứ hai, bố trí chi thường xuyên theo nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã quyết định, nhưng yêu cầu triệt để tiết kiệm gắn với tinh gọn bộ máy, nâng cao tự chủ đơn vị sự nghiệp công phù hợp với tình hình thực tế và đặc thù từng lĩnh vực, cắt giảm các khoản chi chưa cấp bách để tập trung tối đa nguồn lực cho phòng, chống thiên tai, dịch bệnh.

Thứ ba, bố trí ưu tiên cho các nhiệm vụ cần thiết, chi an sinh xã hội, cải thiện đời sống cho các đối tượng hưởng trợ cấp ưu đãi người có công, đối tượng có lương hưu thấp. Bố trí chi các chương trình mục tiêu quốc gia phù hợp với khả năng giải ngân và cân đối ngân sách nhà nước.

Thứ tư, bố trí hợp lý dự phòng, dự trữ quốc gia theo quy định để bảo đảm xử lý kịp thời các nhiệm vụ cấp bách phát sinh.

Với nguyên tắc, định hướng như trên, dự kiến dự toán chi cân đối ngân sách nhà nước năm 2022 là 1.784,6 nghìn tỷ đồng, tăng 4,5% so dự toán năm 2021. Dự kiến bố trí dự toán chi ngân sách nhà nước cho chi đầu tư phát triển 526,1 nghìn tỷ đồng, chiếm 29,5% tổng chi ngân sách nhà nước, tăng 10,2% so dự toán năm 2021.

Bên cạnh đó, chi trả nợ lãi 103,7 nghìn tỷ đồng, chiếm 5,8% tổng chi, giảm 5,8% so với dự toán năm 2021.

Chi thường xuyên 1.111,19 nghìn tỷ đồng, chiếm 62,2% tổng chi ngân sách nhà nước, tăng 5,1% so với dự toán năm 2021.

Trong đó, tập trung bố trí tăng chi một số chính sách an sinh xã hội quan trọng, phát sinh mới, như hỗ trợ chính sách cho các lực lượng tuyến đầu chống dịch Covid-19 và an sinh xã hội cho người dân; điều chỉnh chuẩn nghèo; lương hưu cho người nghỉ hưu trước năm 1995; chế độ trợ cấp người có công. Các nhiệm vụ chi thường xuyên khác, triệt để tiết kiệm ngay từ khâu dự toán.

Theo đó, mức bội chi năm 2022 là 372.900 tỷ đồng, tương ứng khoảng 4% GDP, bằng tỷ lệ dự toán năm 2021. Nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ khoảng 21-22% tổng thu ngân sách nhà nước. Đến cuối năm 2022, nợ công khoảng 43-44% GDP.