Thống đốc Christopher Waller của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) ngày 14/4 nói rằng ông kỳ vọng tác động lên giá cả từ các kế hoạch thuế quan của Tổng thống Donald Trump sẽ chỉ mang tính chất “tạm thời” (transitory). Đây là từ mà giới chức Fed đã dùng để miêu tả vấn đề khi lạm phát mới bắt đầu leo thang trong đại dịch Covi-19, và họ đã phạm sai lầm khi tin như vậy.
“Tôi đã nghe thấy những ý kiến cho rằng việc tin như vậy là sai lầm, xét với những gì đã xảy ra vào năm 2021 và 2022. Nhưng không thể vì lần dự báo đó sai mà chúng ta lại không bao giờ nghĩ về sự việc theo hướng đó nữa”, hãng tin CNBC dẫn lời ông Waller nói trong một bài phát biểu về chính sách tiền tệ tại chi nhánh của Fed ở St. Louis.
Trong bài phát biểu, ông Waller đưa ra hai kịch bản về thuế quan và lạm phát. Ở kịch bản thứ nhất, thuế quan cao hơn và duy trì lâu hơn sẽ khiến lạm phát nhanh chóng tăng mạnh lên 4-5%, nhưng sau đó lạm phát sẽ giảm xuống do tăng trưởng kinh tế giảm tốc và tỷ lệ thất nghiệp tăng lên. Ở kịch bản thuế quan thấp hơn, lạm phát sẽ tăng lên khoảng 3%, sau đó giảm nhanh trở lại.
Theo ông Waller, trong cả hai kịch bản, Fed đều nên tiếp tục cắt giảm lãi suất, và vấn đề duy nhất là cắt giảm vào lúc nào. Thuế quan cao hơn có thể sẽ buộc Fed phải sớm giảm lãi suất mạnh tay để hỗ trợ tăng trưởng - một động thái mà ông gọi là “giảm lãi suất do tin xấu”. Trong khi đó, thuế quan thấp hơn có thể sẽ mở đường cho một đợt “giảm lãi suất do tin tốt” vào một thời điểm sau đó trong năm nay - nhà hoạch định chính sách tiền tệ này giải thích.
“Tôi kỳ vọng lạm phát tăng sẽ chỉ là tăng tạm thời. Dù đợt lạm phát tăng bắt đầu vào năm 2021 đã kéo dài hơn so với những gì tôi và các nhà hoạch định chính sách tiền tệ khác kỳ vọng ban đầu, nhưng đánh giá của tôi bây giờ là việc lạm phát cao hơn do thuế quan sẽ chỉ là vấn đề tạm thời”, ông Waller nói.
Khi lạm phát mới “bốc đầu” vào năm 2021, giới chức Fed và nhiều nhà kinh tế cho rằng lạm phát sẽ sớm giảm trở lại khi các yếu tố chuỗi cung ứng và nhu cầu gây lạm phát liên quan tới đại dịch Covid-19 sẽ sớm trở lại trạng thái bình thường.
Nhưng trên thực tế, giá cả vẫn tiếp tục tăng, lên mức cao nhất kể từ đầu thập niên 1980 và buộc Fed phải gấp rút khởi động một chiến dịch tăng lãi suất dồn dập. Hiện tại, lạm phát đã giảm nhiều so với thời điểm khi Fed bắt đầu nâng lãi suất vào tháng 3/2022, tốc độ tăng của giá cả ở Mỹ vẫn đang cao hơn so với mục tiêu lạm phát 2% của Fed. Fed đã hạ lãi suất tròn 1 điểm phần trăm trong năm ngoái, nhưng chưa có đợt giảm nào tiếp theo trong năm nay.
Ông Waller nhận định nếu sau thời hạn tạm hoãn 90 ngày, ông Trump áp thuế đối ứng ở mức cao trở lại, tăng trưởng kinh tế Mỹ có thể sụt tốc tới mức ì ạch, trong khi tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng mạnh lên mức 4,2% hiện nay lên 5% vào năm tới.
Nếu thuế quan được đàm phán xuống mức thấp hơn, ông dự báo ảnh hưởng của thuế quan đến lạm phát sẽ “nhỏ hơn nhiều”, nhưng ngược lại, nếu thuế quan vẫn giữ ở mức cao, đó sẽ là “một trong những cú sốc lớn nhất đối với kinh tế Mỹ trong nhiều thập kỷ” và khiến cho việc hoạch định chính sách tiền tệ trở nên khó khăn hơn.
“Dù tác động của thuế quan đến lạm phát có thể chỉ là tạm thời, tôi cho rằng tác động của thuế quan đến sản lượng kinh tế và công ăn việc làm có thể kéo dài hơn và là một nhân tố quan trọng tác động đến lập trường chính sách tiền tệ”, ông Waller nói.
Quan điểm lạm phát do thuế quan chỉ là tạm thời mà ông Waller đưa ra có sự khác biệt so với các thành viên khác trong Ủy ban Thị trường mở Liên bang (FOMC). Một số thành viên ủy ban hoạch định chính sách tiền tệ của Fed này tin rằng có khả năng lạm phát sẽ tăng cao dai dẳng vì thuế quan. Một số thành viên FOMC khác giữ quan điểm “chờ xem” trong việc hạ lãi suất, nói rằng họ cần có thêm bằng chứng là số liệu kinh tế cụ thể trước khi đưa ra quyết định về lãi suất.
Về phần mình, ông Trump đã liên tục kêu gọi Fed hạ lãi suất, cho rằng Chủ tịch Fed Jerome Powell đã quá “lề mề” trong việc giảm lãi suất.
Dự báo của ông Waller về tỷ lệ thất nghiệp tăng phù hợp với kết quả một cuộc khảo sát của Fed chi nhánh New York về tâm lý người tiêu dùng. Theo kết quả khảo sát công bố hôm 14/4, có 44% người trả lời trong cuộc khảo sát này dự báo tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ sẽ tăng trong năm tới. Đây là tỷ lệ cao nhất kể từ đại dịch Covid-19 và tăng 10 điểm phần trăm so với trước khi ông Trump nhậm chức.
Ông Waller nhận định ông Trump có thể có một trong hai mục tiêu khi áp thuế quan: hoặc giữ thuế quan cao để định hình lại nền kinh tế, hoặc sử dụng thuế quan như một công cụ đàm phán. Ông cho rằng để đưa Mỹ trở lại thành một cường quốc sản xuất như ông Trump vẫn nói, Mỹ cần duy trì thuế quan ở mức cao cho tới ít nhất cuối năm 2027.
“Nền kinh tế Mỹ bây giờ chủ yếu là dịch vụ. Đưa nền kinh tế Mỹ quay trở lại sản xuất phần lớn hàng hóa mà Mỹ tiêu thụ sẽ là một thay đổi rất lớn và chắc chắn sẽ mất thời gian nhiều hơn 3 năm”, ông Waller nói.
Google translate