Cách đây hơn một năm, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) được Quốc hội khóa 15 thông qua và chính thức có hiệu lực thi hành. Trong đó, thuế suất thuế TTĐB đối với ô tô điện chạy pin (BEV) giảm mạnh từ 15% xuống còn 3%, áp dụng từ ngày 01/3/2022 đến 28/2/2027.
Điều này có nghĩa, một chiếc BEV ban đầu trị giá 1 tỷ đồng, sau khi áp thuế TTĐB theo quy định cũ, giá niêm yết chênh thêm 150 triệu đồng thì nay chỉ chênh từ 10-30 triệu đồng. Những mẫu xe đầu tiên được hưởng lợi chính sách thuế là Vinfast VF e34, sau đó là VF 8, Kia EV 6, Hyundai Ioniq 5, Hongqi (Hồng Kỳ) E-HS9...
Tuy nhiên, điều đáng tiếc là các mẫu xe “lai” điện, hay còn gọi là xe hybrid (bao gồm HEV, PHEV) không thuộc đối tượng được hưởng ưu đãi thuế. Một chiếc xe hybrid dưới 9 chỗ ngồi vẫn áp dụng mức thuế của xe động cơ đốt trong có cùng dung tích xi lanh.
Cụ thể, thuế TTĐB dành cho xe có động cơ dưới 1.5L là 35%; xe từ 1.5-2.0L là 40%, xe từ 2.0-2.5L là 50%, xe từ 2.5-3.0L áp dụng mức 60%, từ 3.0-4.0L là 90%, trên 4.0-5.0L là 110%, trên 5.0-6.0L chịu 130% và 150% đối với xe trên 6.0L.
Riêng với xe hybrid có tỷ trọng sử dụng năng lượng xăng không quá 70% được áp dụng thuế suất thuế TTĐB bằng 70% mức thuế suất áp dụng cho xe chạy xăng, dầu có cùng dung tích xi lanh.
Ví dụ một chiếc Toyota Corolla Cross 1.8HV Hybrid có giá niêm yết 936 triệu đồng, đã bao gồm thuế TTĐB 40%. Nếu được ưu đãi thuế như xe BEV, giá niêm yết chiếc xe này sẽ chỉ còn khoảng 745 triệu đồng. Thuế trước bạ 12% cũng được giảm xuống theo giá niêm yết. Điều này khiến giá lăn bánh (mức giá cuối cùng mà người mua phải chi trả) sẽ được giảm xuống đáng kể. Thậm chí, với một số mẫu xe hạng sang như Lexus RX450h Hybrid, người mua có thể tiết kiệm được 3,2 tỷ đồng thuế TTĐB, tương đương giá một chiếc Lexus ES350 mới.
Có thể thấy, chính sách thuế TTĐB có tác động rất lớn tới thị trường ô tô nói chung và thị trường xe ô tô hybrid nói riêng. Thuế giảm giúp gia tăng khả năng cạnh tranh của các dòng xe cùng phân khúc và kích cầu tiêu dùng. Tuy nhiên, cùng là sản phẩm “xa xỉ”, cùng góp phần giảm thiểu carbon thải ra môi trường nhưng xe hybrid gần như bị “bỏ quên” trong chính sách về thuế. Nếu so sánh với thuế TTĐB dành cho xe điện chạy pin (mức thuế 3%), mức thuế thấp nhất dành cho xe hybrid hiện tại là 24,5%, cao nhất là 105%, chưa đủ hấp dẫn nhà sản xuất.
Mặt khác, theo nhận định của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), ngoài Vinfast là thương hiệu Việt duy nhất có doanh số xe BEV khá ấn tượng, hiện nay, số lượng xe BEV lưu hành trên thị trường Việt khá khiêm tốn, mặc dù đã được hưởng ưu đãi thuế TTĐB.
Hai lý do chính nằm ở nút thắt trong hạ tầng trạm sạc chưa được giải quyết và giá pin đắt đỏ. Trong khi đó, xe hybrid với lợi thế không cần trạm sạc bởi vẫn sử dụng cả động cơ đốt trong lẫn động cơ điện, doanh số, mẫu mã nhiều hơn, nhiều mẫu xe có mức giá thấp hơn xe điện chạy pin nên được đánh giá là phù hợp hơn với thị trường Việt Nam ở thời điểm hiện tại.
Đối với nhà sản xuất ô tô, việc phát triển xe hybrid được xác định như một bước chuyển tiếp hợp lý sang xe thuần điện trong tương lai gần. Thay vì “đập đi xây mới”, nhà sản xuất có thể tận dụng dây chuyền sản xuất xe động cơ đốt trong, nhà máy để tạo thêm các phiên bản xe hybrid trên nền tảng xe động cơ đốt trong sẵn có. Một số mẫu xe thuộc dạng này gồm: Toyota Corolla Cross 1.8HV Hybrid, Toyota Corolla Altis 1.8HE, Toyota Camry 2.5HV, Suzuki Ertiga Hybrid. Riêng hãng xe Nhật Bản Nissan phát triển riêng một dòng xe hybrid có khả năng tự sạc là Kicks e-Power với giá khởi điểm từ 789 triệu đồng, hiện đã bàn giao đến tay khách hàng từ cuối năm 2022.
Mới đây, theo Công văn số 1585/BTC-CST ngày 21/2/2023, Bộ Tài chính đã đề nghị Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) đóng góp ý kiến với Dự thảo Luật thuế TTĐB sửa đổi lần này. Thời hạn nhận ý kiến, đề nghị trước ngày 21/3/2023.
Theo Bộ Tài chính, các nội dung sửa đổi bổ sung Luật thuế TTĐB trong thời gian qua đã đi vào cuộc sống, tác động tích cực đến nhiều mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Trong đó, lần sửa đổi gần nhất vào ngày 11/1/2022. Tuy nhiên, chính sách thuế TTĐB hiện hành vẫn còn những hạn chế nhất định, cần tiếp tục được hoàn thiện để phát huy hơn nữa vai trò của thuế TTĐB như đối tượng chịu thuế TTĐB còn hẹp so với thông lệ quốc tế; một số quy định về đối tượng chịu thuế, đối tượng không chịu thuế, mô tả mặt hàng tại Biểu thuế chưa thực sự rõ ràng dẫn đến vướng mắc trong thực tế thực hiện. Đối với ngành công nghiệp ô tô, quy định hiện hành chỉ quy định mức thuế dành cho xe ô tô chạy điện, xe chạy bằng xăng kết hợp năng lượng điện, năng lượng sinh học và xe ô tô chạy điện khác. Trong khi đó, riêng thuật ngữ xe hybrid đã bao gồm 4 loại gồm: micro hybrid, mild hybrid, full hybrid và plug-in hybrid. Việc xác định tỷ trọng sử dụng năng lượng giữa xăng và điện chưa có quy định và hướng dẫn cụ thể, dẫn đến khó khăn trong việc áp dụng thuế TTĐB dành cho các dòng xe mới này.
Trước tình hình hiện tại, nhiều chuyên gia cho rằng, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế TTĐB cần có các quy định rõ ràng hơn dành cho các dòng xe hybrid, cũng như có hướng mở dành cho các dòng xe sử dụng năng lượng sạch trong tương lai như động cơ hydro, năng lượng mặt trời v.v... Bên cạnh đó, cần xem xét giảm mức thuế suất dành cho các dòng xe hybrid thân thiện với môi trường, cụ thể là full hybrid và plug-in hybrid trong 5 năm đầu tiên, sau đó tăng dần, tương tự chính sách dành cho xe điện chạy pin. Mức thuế suất được một số chuyên gia đề xuất phù hợp là 15%, bằng với mức thuế suất cũ dành cho xe điện chạy pin đã được quy định tại Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Quản lý thuế 2016.
Theo PGS.TS Đàm Hoàng Phúc, Giám đốc Chương trình đào tạo kỹ thuật ô tô - Trường Cơ khí - Đại học Bách khoa Hà Nội, thuế TTĐB là một trong những khoản thuế nặng nhất dành cho ô tô. Khi mức thuế này giảm xuống, đồng nghĩa với việc giá bán xe hybrid cũng giảm theo, giúp người tiêu dùng dễ tiếp cận sản phẩm hơn, từ đó giúp thị trường xe điện nói chung ngày càng trở nên sôi động. Không những vậy, xe hybrid cũng có lợi thế lớn về khả năng tiết kiệm nhiên liệu và góp phần bảo vệ môi trường.
“Hiện nay, hầu hết các hãng xe lớn đều sở hữu sản phẩm xe hybrid. Tại Việt Nam, xe hybrid của Toyota đang chiếm thị phần lớn. Nhưng nếu chính sách giảm thuế trở thành hiện thực, khả năng cao các hãng xe khác sẽ “ồ ạt” đưa xe hybrid về Việt Nam trong thời gian tới đây. Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng cần xem xét xây dựng chính sách hỗ trợ nhà sản xuất, người mua xe thông qua miễn, giảm thuế, hỗ trợ trực tiếp (bằng tiền) hoặc gián tiếp (các ưu tiên dành cho xe điện khi sử dụng trong thành phố). Điều này sẽ giúp người tiêu dùng tiếp cận dễ dàng, thuận tiện hơn với xe điện, góp phần kích cầu tiêu dùng trong thời gian tới”, PGS.TS Đàm Hoàng Phúc nhận định.
Google translate