Thức ăn chăn nuôi cần đột phá từ nguyên liệu trong nước

Thị trường thức ăn chăn nuôi Việt Nam đang bước vào “cơn bão giá” và trở thành một trong những mối quan tâm hàng đầu của ngành nông nghiệp.

Nhiều vấn đề đã được các doanh nghiệp, các nhà nghiên cứu bàn thảo sôi nổi tại Hội thảo Triển vọng ngành thức ăn chăn nuôi do Trung tâm Thông tin phát triển Nông nghiệp Nông thôn (AGROINFO) tổ chức ngày 17/7/2009.

 Khô đậu tương, ngô, bột cá là 3 loại nguyên liệu chính cấu thành nên sản phẩm thức ăn chăn nuôi, đây cũng là những nguyên liệu mà nước ta phải nhập khẩu rất nhiều.

Giảm nhập khẩu.

Theo dự báo mới nhất của ERS/USDA, giá ngô cổng trại Mỹ sau khi tăng cao đỉnh điểm lên mức hơn 4,4 USD/bushel trong các tháng đầu năm 2009 sẽ giảm xuống còn 3,9-4 USD/bushel trong vòng từ bây giờ cho tới năm 2010 và duy trì mức giá đó trong các niên vụ sau, tức là vẫn cao hơn 35-40% so với giá các niên vụ từ 2007 trở về trước.

Chuyên viên Trần Ngọc Yến (Viện Ipsard) cho biết, tình hình gieo trồng cây đậu tương, ngô trong nước phục vụ nhu cầu chế biến thức ăn chăn nuôiđã có sự tăng trưởng tương đối. Diện tích gieo trồng ngô 5 tháng đầu năm 2009 cả nước đạt hơn 715 nghìn ha, tăng 0,7% so với cùng kỳ năm 2008. Cây đậu tương có diện tích tăng 17,5% so với cùng kỳ năm ngoái, tổng diện tích đạt 129,8 nghìn ha. Riêng sản lượng sắn giảm 1,5%. Sức tăng mạnh của giá đậu tương và tình hình thời tiết thuận lợi từ đầu năm 2009 đến nay là những nguyên nhân giúp người dân yên tâm tăng diện tích gieo trồng đậu tương, đầu tư thêm vốn và kỹ thuật.

Ngoài ra, vụ đông xuân 2008/2009 cả nước thu hoạch khoảng 18 triệu tấn lúa theo ước tính tháng 6/2009 của Cục Trồng trọt - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tăng nhẹ 0,3% so với cùng kỳ năm trước.

Với mức sản lượng này, nguồn cung nguyên liệu cám cho các nhà máy chế biến thức ăn chăn nuôi trong cả nước khi bước vào nửa cuối năm sẽ vào khoảng 2,4-2,52 triệu tấn. Bởi vậy, nhu cầu nhập khẩu nguyên liệu đều giảm, khô đậu tương giảm 3,92%; bột cá giảm 1,13%. Tổng kim ngạch nhập khẩu nguyên liệu chế biến thức ăn chăn nuôi 6 tháng đầu năm 2009 giảm 27,84% so với cùng kỳ năm trước, trong đó riêng quý I giảm tới 37,81% so với cùng kỳ năm 2008.

Giảm giá thành

Mặc dù từ tháng 4/2009, ngành thức ăn chăn nuôi đã nhận được sự hỗ trợ đáng kể của Thông tư giảm thuế nhập khẩu từ Bộ Tài chính và các gói lãi suất ưu đãi hỗ trợ kích cầu của Chính phủ. Tuy nhiên, sang tới tháng 5, lượng và kim ngạch nhập khẩu nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi vẫn chững lại. Phân tích nguyên nhân nhập nguyên liệu thức ăn chăn nuôi giảm trong thời gian qua, ông Phạm Quang Diệu, Giám đốc AGROINFO đưa ra 3 nguyên nhân.

Thứ nhất, do sản lượng thu hoạch trong nước tăng nên đã làm giảm áp lực phải nhập khẩu. Thứ hai, do giá thế giới của đa số các mặt hàng nguyên liệu  liên tục biến động mạnh, đầu tháng 5/2009 đánh dấu chu kỳ tăng giá mới của đa số các mặt hàng như khô đậu tương, ngô. Do đó, các doanh nghiệp Việt Nam muốn dừng lại nghe ngóng tình hình và xem xét lại dấu hiệu thị trường, chưa dám nhập hàng.

Thứ ba, khó khăn trong việc tiếp cận ngoại tệ khiến nhiều doanh nghiệp quyết định tạm ngừng nhập khẩu chờ thời cơ mới. Bởi nếu tiếp tục ký hợp đồng mới, các doanh nghiệp hoặc sẽ phải hứng chịu rủi ro tỉ giá hoặc có thể mất khả năng thanh toán. Thức ăn chăn nuôi từ đầu năm đến nay đã liên tục tăng cao. Nghịch lý dù tồn kho lớn nhưng không thể giảm giá, trong vòng chưa đầy một tháng thức ăn chăn nuôi đã có 2-3 đợt tăng giá từ 10-19%, những bài toán đầy thách thức đối với các hộ chăn nuôi khiến thị trường không ngừng biến động.

Bởi vậy mới đây, Cục Chăn nuôi đã tiếp tục kiến nghị Bộ Tài chính miễn hẳn thuế VAT cho các mặt hàng thức ăn chăn nuôi từ 5% xuống 0%. Ông Lê Quý Oánh, Công ty cổ phần phát triển công nghệ nông thôn nhận định: “Thị trường thức ăn chăn nuôi trong thời gian tới sẽ còn tiềm ẩn nhiều bất ngờ".

Đối với doanh nghiệp, quan trọng nhất vẫn là giá thành để cạnh tranh sản phẩm. Điều đó có tới 90% là từ chi phí nguyên vật liệu đầu vào”. Ông Trần Đức Thọ, Ngân hàng Kỹ thương Việt Nam chia sẻ: “Techcombank luôn có các phương hướng, chính sách thích hợp để hỗ trợ doanh nghiệp xuất nhập khẩu, đặc biệt các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thức ăn chăn nuôi.

Để tránh việc biến động tỷ giá, ngân hàng áp dụng các biện pháp giảm thiểu rủi ro tỷ giá cho doanh nghiệp như ký hợp đồng mua bán ngoại tệ kỳ hạn. Sắp tới, chúng tôi sẽ tập trung phát triển mảng khách hàng ngành thức ăn chăn nuôi, xây dựng các dịch vụ, sản phẩm hỗ trợ vốn, quản lý tiền tệ, hỗ trợ hệ thống phân phối của các doanh nghiệp”.

Theo ông Trần Xuân Dũng, Giám đốc kinh doanh Công ty CJVina Agri, trong thời điểm hiện nay, nếu nhập khẩu nguyên liệu về để sản xuất thì doanh nghiệp hầu như không có lãi. Vấn đề phát triển ngành nguyên liệu trong nước phục vụ sản xuất thức ăn chăn nuôi đang trở nên hết sức bức thiết.

Nước ta đang hình thành ngành chế biến bột cá, với một số nhà máy đã ra đời tại đồng bằng sông Cửu Long. Ngô trong nước cũng có sức cạnh tranh rất tốt đối với ngô nhập khẩu vì chất lượng cao hơn hẳn. Tuy vậy nước ta vẫn phải nhập khẩu số lượng lớn vì sản lượng trong nước chưa đủ.

Hơn nữa, thu hoạch ngô thường tập trung vào cuối năm, nông dân bảo quản rất kém. Nhiều doanh nghiệp muốn liên kết với nông dân bao tiêu trồng ngô để chủ động nguyên liệu nhưng nhà nước chưa có các chính sách phù hợp, chưa quan tâm quy hoạch các vùng trồng ngô, nên doanh nghiệp chưa dám đầu tư. Nhiều nơi sản lượng ngô rất cao chưa có quy hoạch chú trọng phát triển, trong khi những nơi không thích hợp thì lại trồng nhiều, khiến năng suất thấp.