Tuy nhiên, theo tờ Wall Street Journal, việc đồ nội thất gia đình, đồ điện tử và các hàng hóa sản xuất khác giảm giá không có nghĩa là vấn đề lạm phát cao sẽ sớm được xử lý. Tiền lương và giá dịch vụ vẫn tăng. Và các ngân hàng trung ương ở Mỹ và châu Âu đã cảnh báo rằng họ chưa hoàn thành việc tăng lãi suất trong cuộc chiến chống lạm phát.
THƯƠNG MẠI GIẢM, GIÁ HÀNG HOÁ GIẢM THEO
Trong suốt nhiều thập kỷ trước khi Covid trở thành đại dịch toàn cầu, hàng hóa châu Á với mức giá rẻ đã giúp hạn chế sự tăng giá ở các nước phương Tây. Giới chuyên gia kinh tế cho rằng giờ đây, hiện tượng đó khó có thể quay trở lại với cường độ như cũ quá trình toàn cầu hóa đã đi qua giai đoạn đỉnh cao.
Các cường quốc xuất khẩu của châu Á đã tận hưởng sự bùng nổ doanh số bán hàng ở nước ngoài trong thời kỳ đại dịch, khi người tiêu dùng bị phong tỏa chi mạnh cho việc mua máy tính mới, thiết bị tập luyện và nâng cấp nhà cửa. Tính theo kỳ 12 tháng, giá trị xuất khẩu bằng USD từ Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và Singapore đạt đỉnh vào tháng 9 năm ngoái ở mức 6,1 nghìn tỷ USD. Con số này cao hơn 40% so với mức được ghi nhận trong 12 tháng tính đến tháng 3/2020, thời điểm khi đại dịch bắt đầu - theo một phân tích của Wall Street Journal.
Xuất khẩu của châu Á bắt đầu trượt dốc vào cuối năm ngoái khi lãi suất tăng làm giảm bớt sức nóng của tăng trưởng kinh tế ở các thị trường phương Tây. Ngoài ra, người tiêu dùng phương Tây còn giảm chi tiêu cho hàng hóa để chuyển sang đi ăn nhà hàng, đi du lịch và sử dụng các dịch vụ khác mà họ đã bỏ lỡ trong đại dịch. Hy vọng về việc việc Trung Quốc mở cửa trở lại sẽ thúc đẩy phục hồi thương mại đã tan biến, khi sự phục hồi kinh tế do tiêu dùng dẫn dắt ở Trung Quốc cũng ngày càng đuối.
Xuất khẩu của Hàn Quốc trong 12 tháng tính đến tháng 5/2023 thấp hơn 11% so với thời kỳ 1 năm tính đến tháng 9/2022. Xuất khẩu của Đài Loan đã giảm 14% trong cùng khoảng thời gian. Xuất khẩu của Singapore giảm 6%, Nhật Bản giảm 4% và Trung Quốc giảm 3%.
Tình trạng suy yếu trong thương mại được phản ánh qua giá hàng hóa khi rời nhà máy ở châu Á. Chỉ số giá nhà sản xuất (PPI) của Trung Quốc đã giảm 4,6% trong tháng 5 so với một năm trước đó, đánh dấu tháng giảm thứ 8 liên tiếp ở “công xưởng của thế giới”. Các thước đo lạm phát tương tự ở các nền kinh tế hướng ra xuất khẩu khác ở châu Á cũng đang suy yếu do giá hàng hóa đầu vào giảm làm giảm chi phí, cộng thêm việc nhu cầu đối với hàng hóa sụt giảm làm giảm sức mạnh định giá của các công ty.
Hiệu ứng từ sự giảm tốc của thương mại châu Á đang bắt đầu được cảm nhận ở Mỹ, nhưng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vẫn phát tín hiệu sẽ tăng lãi suất hơn nữa sau khi giữ nguyên lãi suất trong cuộc họp tháng 6.
Theo số liệu từ Bộ Lao động Mỹ, giá nhập khẩu hàng hóa vào Mỹ từ Hồng Kông, Singapore, Đài Loan và Hàn Quốc đã giảm 6,3% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm ngoái. Giá nhập khẩu từ Trung Quốc giảm 2% từ Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) giảm 3,7%.
Giá mà các nhà nhập khẩu trả để mua hàng hoá không nhất thiết thống nhất với giá mà người tiêu dùng phải trả, vì các công ty cần trang trải chi phí lao động, vận chuyển và các chi phí khác để đưa sản phẩm tới cửa hàng. Tuy nhiên, giá đã giảm trong tháng 5 so với một năm trước đó đối với nhiều loại hàng hóa ở Mỹ vốn thường có nguồn gốc từ châu Á, bao gồm đồ nội thất, đồ gia dụng, tivi, dụng cụ thể thao, máy tính và điện thoại thông minh.
LẠM PHÁT LÕI CÒN DAI DẲNG
Dù vậy, lạm phát nói chung của Mỹ đang chứng tỏ sự dai dẳng. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) - đo lường giá cả người Mỹ phải trả cho hàng hóa và dịch vụ - đã tăng 4% trong tháng 5 so với một năm trước đó. Mức tăng này cao gấp đôi mục tiêu 2% của Fed. Giá tiêu dùng lõi - chỉ số loại trừ thực phẩm và năng lượng - tăng 5,3%.
Nếu giá hàng hóa leo thang trong thời kỳ đại dịch là nguyên nhân gây ra đợt bùng nổ lạm phát đầu tiên và giá năng lượng tăng vọt sau khi Nga xâm lược Ukraine dẫn tới đợt bùng nổ thứ hai, thì tình trạng lạm phát kéo dài hiện tại đang có động lực từ xu hướng tăng lương và giá dịch vụ. Bởi thế, việc giảm lạm phát giá hàng hóa được hoan nghênh, nhưng điều đó không có nghĩa là các ngân hàng trung ương đã chiến thắng trong cuộc chiến này - theo các nhà kinh tế học.
Ông Frederic Neumann, nhà kinh tế trưởng về châu Á tại ngân hàng HSBC ở Hồng Kông, nhận định: “Động lực giảm lạm phát đến từ châu Á sẽ không phải là ‘liều thuốc thần kỳ’ cho vấn đề lạm phát của phương Tây”.
Trong những thập kỷ trước khi xảy ra đại dịch, sự hội nhập của Trung Quốc vào nền kinh tế toàn cầu đã góp phần tạo ra một giai đoạn dài lạm phát thấp và ổn định mà nhiều nền kinh tế phương Tây tận hưởng. Sự hội nhập rộng rãi hơn của thị trường hàng hóa, dịch vụ, lao động và vốn dưới ngọn cờ toàn cầu hóa đã mang lại hàng hóa rẻ hơn cho người tiêu dùng và làm vơi bớt gánh nặng lạm phát đối với các ngân hàng trung ương, cho dù các nhà kinh tế còn tranh luận về tác động này lớn đến mức nào.
Giờ đây, các chính phủ và doanh nghiệp đang rón rén rời khỏi quá trình toàn cầu hóa vì lý do lợi ích an ninh và khả năng trụ vững của nền kinh tế. Các nhà sản xuất đang mở thêm nhà máy ở Việt Nam hoặc Ấn Độ để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, phản ánh mối lo ngại về mối quan hệ giảm sút giữa một bên là phương Tây do Mỹ dẫn đầu và một bên là Trung Quốc. Các chính phủ đang triển khai các kế hoạch trợ cấp cho những ngành công nghiệp chiến lược như linh kiện bán dẫn và các sản phẩm công nghệ xanh để thu hút đầu tư và tạo công ăn việc làm trong nước.
Các nhà kinh tế học cho rằng, những rạn nứt thương mại như vậy có thể làm gia tăng chi phí đối với các nhà sản xuất. Và một khi nhu cầu toàn cầu khởi sắc, những rạn nứt đó sẽ dẫn tới việc lạm phát trong tương lai sẽ không giữ ở mức thấp như trong quá khứ gần đây.
Như thế không có nghĩa là toàn cầu hóa đã kết thúc hay châu Á sẽ không còn là nơi cạnh tranh để sản xuất. Nhưng điều đó có nghĩa là châu Á khó có thể trở thành một lực lượng mạnh mẽ trong việc kiềm chế đà tăng giá toàn cầu như trước đây.
Ông Neil Shearing, nhà kinh tế trưởng của Capital Economics, nhận định: “Tôi nghĩ rằng kỷ nguyên vàng của toàn cầu hóa - và áp lực giảm lạm phát đi kèm - đã qua rồi”.
Google translate