Tìm cách gia cố lại thị trường, Bộ Tài chính dự kiến vận hành sàn giao dịch trái phiếu riêng lẻ từ tháng 6/2023

Bộ Tài chính vừa có văn bản số 2948/BTC-TCNH trả lời chất vấn của Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội về việc thời gian vừa qua, tình trạng người dân tụ tập đông người, căng băng rôn, khẩu hiệu... tại các trụ sở cơ quan nhà nước, doanh nghiệp với diễn biến phức tạp, gây mất an ninh, trật tự trên địa bàn Thủ đô do nguyên nhân từ việc các nhà đầu tư không được thanh toán trái phiếu đến hạn.

Cũng theo nhìn nhận của Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội, dự báo trong thời gian tới, tình hình tiếp tục diễn biến phức tạp hơn. Trước tình hình này, Bộ Tài chính cần có giải pháp để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, thị trường trái phiếu và đảm bảo quyền lợi của người dân, nhà đầu tư.

SÁU GIẢI PHÁP GIA CỐ LẠI CÁC THỊ TRƯỜNG 

Theo Bộ Tài chính, nhìn lại năm 2022, thị trường trái phiếu doanh nghiệp trải qua nhiều biến động lớn do phát sinh những vụ việc vi phạm pháp luật tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh từ tháng 4/2022, vụ việc của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và Ngân hàng SCB trong tháng 10/2022; đồng thời, kinh tế vĩ mô và thị trường tài chính trong và ngoài nước diễn biến phức tạp, lãi suất tăng, có thời điểm thanh khoản của nền kinh tế gặp nhiều căng thẳng.

Nhiều nhà đầu tư mua trái phiếu đã tụ tập đông người ở các chi nhánh, phòng giao dịch ngân hàng, trụ sở doanh nghiệp, thậm chí cả nơi làm việc của cơ quan quản lý, gây mất trật tự và phản cảm đối với diện mạo Thủ đô. Thực tế trên còn góp phần làm giảm sút niềm tin của nhà đầu tư đối với kênh vốn trái phiếu doanh nghiệp, khiến cho thanh khoản thị trường càng khó khăn hơn.

Trong bối cảnh nền kinh tế chưa phục hồi sau cơn "bạo bệnh" mang tên đại dịch Covid-19, việc tụ tập đông người đòi trả tiền trước hạn đã khiến một số doanh nghiệp phát hành trái phiếu gặp khó khăn trong việc cân đối các nguồn lực để thanh toán gốc, lãi trái phiếu, dẫn đến chậm thanh toán các nghĩa vụ nợ.

Trước tình hình đó, Bộ Tài chính chủ động báo cáo và Chính phủ, lãnh đạo Chính phủ có các chỉ đạo quyết liệt, kịp thời để các bộ, ngành triển khai đồng bộ các giải pháp để ổn định thị trường trái phiếu doanh nghiệp, giảm áp lực thanh khoản và khôi phục niềm tin của thị trường. 

Đồng thời, Chính phủ, lãnh đạo Chính phủ cũng chỉ đạo quyết liệt việc tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản và đảm bảo thanh khoản hệ thống ngân hàng vì các thị trường này liên thông với nhau chặt chẽ.

Theo đó, Thủ tướng Chính phủ thành lập các tổ công tác về bất động sản, chứng khoán và thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Sáu nhóm giải pháp mà Chính phủ, các bộ, ngành và các tổ công tác đã triển khai từ tháng 4/2022 đến nay bao gồm thứ nhất, về đảm bảo ổn định thanh khoản thị trường, cung ứng vốn cho nền kinh tế, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam điều hành chính sách tiền tệ, tăng trưởng tín dụng phù hợp, đảm bảo thanh khoản cho nền kinh tế.

Thứ hai, định hướng truyền thông để khôi phục niềm tin cho nhà đầu tư.

Bộ Tài chính, Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Công an chủ động tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật, thông tin về tình hình thị trường, đào tạo kiến thức tài chính cho nhà đầu tư và tăng cường kiểm soát, xử lý việc đưa tin không chính thống, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động thị trường.

Thứ ba, Bộ Xây dựng triển khai các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho thị trường bất động sản, triển khai Nghị quyết số 33/NQ-CP ngày 11/3/2023 của Chính phủ về một số giải pháp tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững để doanh nghiệp khẩn trương triển khai hoàn thiện dự án, đưa sản phẩm ra thị trường, khôi phục dòng tiền của doanh nghiệp.

Thứ tư, các bộ, ngành tích cực triển khai chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đề thúc đẩy tăng trưởng nền kinh tế sau đại dịch Covid-19. 

Thứ năm, Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tăng cường công tác thanh tra, giám sát nhằm chấn chỉnh và xử lý nghiêm các vi phạm trong hoạt động phát hành, đầu tư và cung cấp dịch vụ liên quan đến trái phiếu. 

Thứ sáu, về hoàn thiện khung khổ pháp lý, Chính phủ ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP ngày 5/3/2023 cho phép doanh nghiệp đàm phán với nhà đầu tư để thanh toán trái phiếu bằng tài sản hoặc thay đổi điều kiện, điều khoản, gia hạn trái phiếu đã phát hành trước đây tối đa không quá 2 năm.

Cùng với đó, ngưng thực hiện đến hết ngày 31/12/2023 đối với quy định về xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, thời gian phân phối trái phiếu và xếp hạng tín nhiệm bắt buộc.

Nhờ đó, góp phần giúp doanh nghiệp có thêm thời gian xử lý các khó khăn trước mắt về trái phiếu, góp phần giảm áp lực thanh khoản và dần khôi phục niềm tin cho thị trường.

NỖ LỰC KÉO NHÀ ĐẦU TƯ QUAY LẠI THỊ TRƯỜNG

Trong nỗ lực chung vực dậy các thị trường và khôi phục niềm tin cho nhà đầu tư, Bộ Tài chính cũng chủ động triển khai hàng loạt các công việc để ổn định tâm lý, góp phần tháo gỡ khó khăn cho thị trường trái phiếu.

Theo đó, một là, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã làm việc trực tiếp với 39 doanh nghiệp và có văn bản yêu câu từng doanh nghiệp phát hành ưu tiên sử dụng mọi nguồn lực của doanh nghiệp để thanh toán nợ gốc, lãi trái phiếu đến hạn cho nhà đầu tư theo đúng cam kết.

Đồng thời, các doanh nghiệp có trách nhiệm tới cùng trong việc thanh toán nghĩa vụ trái phiếu theo nguyên tắc “lợi ích hài hòa, khó khăn chia sẻ”, đảm bảo giữ uy tín của doanh nghiệp với nhà đầu tư và trên thị trường. "Trường hợp có khó khăn trong cân đối nguồn chi trả, phải chủ động làm việc với nhà đầu tư để có phương án thanh toán trái phiếu phù hợp, đảm bảo quyền, lợi ích của nhà đầu tư, không gây mất trật tự xã hội", Bộ Tài chính nêu rõ.

Hai là, Bộ Tài chính có hai văn bản yêu cầu các doanh nghiệp phát hành công bố thông tin minh bạch, đầy đủ, chủ động sử dụng các dịch vụ kiểm toán, xếp hạng tín nhiệm, định giá tài sản để đánh giá tình hình hoạt động của doanh nghiệp và công bố thông tin cho nhà đầu tư.

Đặc biệt, Bộ Tài chính cũng đang đề xuất Bộ Công an tích cực đẩy nhanh tiến độ điều tra, xử lý các vụ việc vi phạm thời gian vừa qua để sớm có phương án xử lý, thanh toán tiền cho nhà đầu tư trái phiếu, góp phần ổn định tâm lý thị trường.

Ba là, Bộ Tài chính chủ động theo dõi sát diễn biến của thị trường, tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền tình hình thị trường trái phiếu và đề xuất, kiến nghị các giải pháp đồng bộ cả về cơ chế chính sách, quản lý giám sát, thanh tra, kiểm tra và công tác thông tin, tuyên truyền để ổn định và phát triển thị trường.

Bốn là, Bộ Tài chính chỉ đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các đơn vị thuộc bộ tăng cường công tác thanh tra, giám sát nhằm chấn chỉnh và xử lý nghiêm các vi phạm trong hoạt động phát hành và cung cấp dịch vụ về trái phiếu.

Năm là, Bộ Tài chính chủ động tuyên truyền, phổ biến chính sách về chào bán và giao dịch trái phiếu cho thị trường; tuyên truyền, đào tạo kiến thức tài chính cho nhà đầu tư; tiếp tục thông tin về tình hình thị trường và các giải pháp yêu cầu doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ đối với trái chủ.

Hiện nay, Bộ Tài chính đang tiếp tục theo dõi sát sao diễn biến thị trường để kiến nghị Chính phủ triển khai các giải pháp ổn định và phát triển thị trường minh bạch, an toàn, bền vững.

Theo đó, trước mắt, về điều hành chính sách vĩ mô, Bộ Tài chính cho hay Chính phủ tiếp tục thực hiện các giải pháp ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, ổn định môi trường đầu tư, đảm bảo sự nhất quán, ổn định chính sách để nhà đầu tư yên tâm tham gia hoạt động, đầu tư trên thị trường vốn.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam điều hành chính sách tiền tệ, tăng trưởng tín dụng phù hợp với cơ cấu hợp lý, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn tín dụng, đảm bảo thanh khoản nền kinh tế.

Cùng với đó, triển khai các giải pháp thúc đẩy việc phát hành trái phiếu ra công chúng.

Đặc biệt, tập trung tháo gỡ khó khăn của thị trường bất động sản. "Đây là yếu tố quan trọng để ổn định thị trường trái phiếu doanh nghiệp cũng như tín dụng ngân hàng", Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Tiếp đó, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục tăng cường công tác thông tin, truyền thông để doanh nghiệp nâng cao tính công khai, minh bạch trong huy động và sử dụng vốn, có lộ trình chủ động áp dụng xếp hạng tín nhiệm trái phiếu, chủ động cung cập thông tin về tình hình tài chính, sản xuất kinh doanh để tạo niềm tin và thu hút nhà đầu tư quay trở lại.

Cùng với đó, tăng cường giáo dục tài chính với các chủ thể, đặc biệt là các nhà đầu tư cá nhân.

Về việc theo dõi thanh toán trái phiếu đến hạn, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục theo dõi việc công bố thông tin của doanh nghiệp, làm việc trực tiếp với doanh nghiệp có trái phiếu đến hạn lớn và yêu cầu các doanh nghiệp có trách nhiệm đến cùng về việc thanh toán đầy đủ nghĩa vụ trái phiếu cho nhà đầu tư theo điều kiện, điều khoản đã cam kết, để không gây mất trật tự xã hội.

Ngoài ra, Bộ Tài chính đang kiến nghị lãnh đạo Chính phủ áp dụng một số biện pháp bổ sung đối với các doanh nghiệp chậm thanh toán gốc, lãi trái phiếu cho nhà đầu tư.

Cùng với đó, Ngân hàng Nhà nước, Ủy ban Chứng khoán, Sở Giao dịch chứng khoán tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, giám sát, chấn chỉnh hoạt động các tổ chức, định chế tài chính  hoạt động liên quan đến phát hành trái phiếu doanh nghiệp theo quy định của pháp luật. Trường hợp sai phạm sẽ xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Với các giải pháp trong trung, dài hạn, Bộ Tài chính đang rà soát tổng thể, báo cáo cấp có thẩm quyền sửa đổi các văn bản pháp luật liên quan đến phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, doanh nghiệp, pháp luật về chứng khoán liên quan đến phát hành trái phiếu riêng lẻ nếu cần thiết.

Đồng thời, "sửa Luật Kinh doanh bất động sản, trong đó, nghiên cứu quy định rõ về chỉ tiêu an toàn tài chính trong lĩnh vực xây dựng và bất động sản", Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, phát triển hệ thống các nhà đầu tư tổ chức, đặc biệt hệ thống các quỹ đầu tư; tăng cường nguồn lực, nhân sự cho các cơ quan thanh, kiểm tra của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam để quản lý giám sát và phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi vi phạm; hoàn thiện cơ chế phối hợp, chia sẻ thông tin và giám sát liên thông giữa các bộ, ngành về ngân hàng, chứng khoán và bất động sản.

 

Thống kê của FiinRatings cho thấy, đến giữa tháng 3, số lượng doanh nghiệp chậm thanh toán nghĩa vụ nợ trái phiếu đã lên đến 69, trong đó, có 65 doanh nghiệp vi phạm nghĩa vụ nợ và 4 doanh nghiệp đã thực hiện tái cơ cấu nợ thông qua việc giãn kỳ hạn.

Theo tính toán của FiinRatings, tổng giá trị trái phiếu chậm trả đạt 94,4 nghìn tỷ đồng.

Trong đó, ngành bất động sản dẫn đầu khi chiếm 83,6% giá trị với 43 tổ chức phát hành chậm trả. Ngành bất động sản cũng có tỷ lệ nợ xấu ở mức cao, lên đến 20,17% tính theo giá trị trái phiếu chậm trả trên tổng giá trị trái phiếu lưu hành 396 nghìn tỷ đồng của ngành.

Tuy nhiên, ngành năng lượng mới chính là lĩnh vực có tỷ lệ nợ xấu trái phiếu ở mức cao nhất, lên tới 63,1%. Dù vậy, quy mô nợ xấu rất nhỏ và có tính tập trung vào một số ít doanh nghiệp, chiếm 0,3% tổng giá trị trái phiếu lưu hành.