TP. Hồ Chí Minh cần nhiều nguồn lực công nghệ, vốn để phát triển đô thị TOD

Ngày 25/2, Tổng Lãnh sự quán Anh và UBND TP. Hồ Chí Minh đã phối hợp tổ chức hội thảo “Giải pháp triển khai mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (Transit Oriented Development - TOD) tại TP. Hồ Chí Minh”. Đây là một trong những hoạt động của Chương trình Hạ tầng và Thành phố Xanh (GCIP) và Chương trình thúc đẩy phát triển xanh và bền vững cho Việt Nam của Chính phủ Anh. 

PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ HÀI HÒA HẠ TẦNG GIAO THÔNG

Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Bùi Xuân Cường cho biết: TP. Hồ Chí Minh là một trung tâm kinh tế lớn và đô thị đông dân nhất cả nước với gần 10 triệu dân, mật độ dân số 4.544 người/km2. Vì vậy, nhiệm vụ của quy hoạch đô thị và quy hoạch giao thông của Thành phố phải đạt được sự hài hoà, gắn kết, tập trung phát triển nhanh và đồng bộ cơ sở hạ tầng.

Theo dự thảo Đồ án điều chỉnh quy hoạch chung Thành phố đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060, Thành phố quy hoạch nhiều vị trí phát triển TOD. Thành phố đã công bố kế hoạch triển khai 11 vị trí TOD dọc tuyến metro và Vành đai 3 trong tương lai gần, tận dụng lợi thế từ các cơ chế, chính sách đặc thù của Nghị quyết 98.

“Thành phố chú trọng học hỏi kiến thức, kinh nghiệm của các đô thị đi trước như thủ đô London của Vương quốc Anh, các nước khác trên thế giới. Đồng thời, Thành phố cần sự hỗ trợ về tri thức, công nghệ và nguồn vốn đầu tư của bạn bè quốc tế để phát triển TOD, ngay từ giai đoạn chuyển đổi từ xây dựng đường sắt đô thị thuần túy sang mô hình TOD, đến giai đoạn xây dựng nền tảng pháp lý, kịch bản tài chính, thu hút nhà đầu tư chiến lược và chuẩn bị nguồn nhân lực để vận hành và bảo trì hệ thống giao thông công cộng hiện đại”, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Bùi Xuân Cường nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch UBND Thành phố Bùi Xuân Cường mong muốn hội thảo sẽ cung cấp thông tin cho TP. Hồ Chí Minh về phương thức phối hợp với Chương trình Hạ tầng và Thành phố Xanh (GCIP) dựa trên kinh nghiệm của TP. Hà Nội, hướng đến mục tiêu sớm ký kết Bản ghi nhớ hợp tác giữa UBND TP. Hồ Chí Minh và Văn phòng đối ngoại (Bộ Ngoại giao Anh) trong lĩnh vực phát triển đô thị, xây dựng, hạ tầng và giao thông vận tải, tạo điều kiện thuận lợi hợp tác với GCIP.

Tại hội thảo, bà Alexandra Smith, Tổng Lãnh sự Anh tại TP. Hồ Chí Minh bày tỏ vui mừng khi chứng kiến mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa Vương quốc Anh và TP. Hồ Chí Minh. Sự hỗ trợ của Vương quốc Anh trong lĩnh vực giao thông và nền tảng TOD sẽ góp phần giúp Thành phố xây dựng một hệ thống đường sắt đô thị hiện đại và bền vững.

Bà Alexandra Smith tin rằng việc phát triển và triển khai TOD sẽ đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng hạ tầng giao thông công cộng của TP. Hồ Chí Minh và giảm dấu chân carbon của Thành phố. Hội thảo là minh chứng cho thấy những nỗ lực liên tiếp của Vương quốc Anh trong việc hỗ trợ Việt Nam phát triển hệ thống giao thông công cộng bền vững, thúc đẩy phát triển đô thị thông minh, đồng thời đẩy nhanh quá trình chuyển dịch nền kinh tế sang phát thải ròng bằng 0.

Với mô hình này, TP. Hồ Chí Minh kỳ vọng giảm ùn tắc, giảm ô nhiễm môi trường và ô nhiễm tiếng ồn, cung cấp một hệ thống giao thông công cộng dễ tiếp cận, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và thúc đẩy quá trình tăng trưởng xanh, bền vững. 

MÔ HÌNH TOD CÁC NƯỚC

Tại hội thảo, các chuyên gia của Vương quốc Anh đã chia sẻ những kinh nghiệm quý báu và các khuyến nghị thiết thực, từ đó giúp xây dựng một tầm nhìn chiến lược cho sự phát triển đô thị của TP. Hồ Chí Minh theo mô hình TOD. Đây sẽ là nền tảng vững chắc để Việt Nam tiếp tục xây dựng những khu đô thị hiện đại, đáng sống và bền vững.

TS. Nguyễn Hoàng Tùng, Phó Nhóm TOD thuộc Chương trình Hạ tầng và Thành phố Xanh (GCIP), dẫn chứng về các thành phố có điểm tương đồng cùng nhiều bài học kinh nghiệm trong việc triển khai TOD mà Việt Nam có thể học hỏi. Khung tiêu chuẩn pháp lý toàn diện cũng đảm bảo TOD và hệ thống metro phù hợp với sự phát triển của TP. Hồ Chí Minh.

Chẳng hạn như, xem xét yếu tố chiến lược, Singapore có quy trình triển khai TOD khá bài bản, bao gồm những quy hoạch mang tính dài hạn cũng như kinh nghiệm phát triển mật độ cao quanh các đầu mối giao thông. Đảo quốc sư tử này đã thực hiện quy hoạch tổng thể, quy hoạch chi tiết, sau đó tiến hành kiểm soát quy trình phát triển.

Còn về kinh nghiệm triển khai TOD, thủ đô London của Anh có thế mạnh là sở hữu khung pháp lý rõ ràng, chiến lược điều phối tập trung, cũng như chú trọng vào hợp tác kết hợp giữa nhà nước và tư nhân. Về mặt quy trình, London cũng thực hiện quy trình 4 bước là quy hoạch, thiết kế, đầu tư và vận hành.

Trong khi đó, Thâm Quyến, một trong những thành phố phát triển hàng đầu Trung Quốc, lại sở hữu quy trình triển khai TOD tích hợp bao gồm quy trình quy hoạch đa cấp và đa giai đoạn.

Xét về khía cạnh giao thông đô thị, ông Tùng lưu ý rằng trong quá trình triển khai, những thành phố trên đã áp dụng kế hoạch phát triển dài hạn, tích hợp chặt chẽ giao thông công cộng và quy hoạch đô thị, đồng thời có hệ thống chính sách hỗ trợ nhất quán.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng phòng Quản lý hạ tầng kỹ thuật (Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh), cho biết việc thúc đẩy phát triển metro đến 2030, hoàn thiện đến năm 2050 theo mô hình phát triển TOD là rất cấp bách. Việc phát triển đô thị theo mô hình TOD quanh các nhà ga giao thông công cộng quy mô lớn, bổ sung hạ tầng kết nối vùng, kết nối các khu vực của Thành phố hiện nay cần có chiến lược rõ ràng.

Theo ông Tuấn, điểm nghẽn hiện nay là cơ chế thực thi TOD vẫn chưa thật sự thông suốt. Các quy trình kỹ thuật, pháp lý toàn diện vẫn chưa có điều kiện phát huy, thời gian thủ tục kéo dài. Do đó, những vấn đề đặt ra cần giải quyết khi vận dụng cơ chế, chính sách đặc thù được Quốc hội thông qua như thế nào, đối với phân kỳ phát triển theo quy hoạch, cần xác định các khu vực hành lang, trọng điểm để ưu tiên thực thi.

Thời gian qua, TP. Hồ Chí Minh cũng yêu cầu địa phương rà soát quy hoạch và xác định quỹ đất, tính toán phân vùng chức năng, chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc và áp dụng các giải pháp tối ưu hóa không gian khu vực nhà ga để tăng hiệu quả sử dụng đất. Cùng với đó, tổ chức hệ thống xe buýt kết nối với nhà ga metro, đào tạo nhân lực quản lý đô thị và khai thác hệ thống giao thông đô thị theo mô hình TOD.

Ngoài ra, Thành phố cũng  vận dụng cơ chế đặc thù để được thu và sử dụng 100% đối với các khoản thu trong khu vực TOD để phát triển hệ thống đường sắt đô thị, hệ thống giao thông công cộng, hạ tầng kỹ thuật kết nối với hệ thống vận tải hành khách công cộng.