VCCI than phiền Dự thảo Nghị định thi hành Luật Giá gây khó dễ và trái quy luật thị trường

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có ý kiến góp ý cho dự thảo Nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành một số điều của Luật Giá.

LẠM DỤNG KÊ KHAI GIÁ BẮT BẺ DOANH NGHIỆP?

Về thủ tục kê khai giá, Điều 4.14 của Luật Giá 2023 quy định: “Kê khai giá là việc tổ chức kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thuộc trường hợp phải kê khai giá quy định tại khoản 2 Điều 28 của Luật này gửi thông báo mức giá sau khi định giá, điều chỉnh giá cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền để phục vụ tổng hợp, phân tích, dự báo giá thị trường".

Luật Giá năm 2012 cũng quy định: “Kê khai giá là việc tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ gửi thông báo mức giá hàng hóa, dịch vụ cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền khi định giá, điều chỉnh giá đối với hàng hóa, dịch vụ thuộc diện phải kê khai giá".

Một số loại hàng hóa, dịch vụ sẽ tiến hành kê khai giá từ ngày 01/7/2024 như sau: hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục bình ổn giá; hàng hoá, dịch vụ do Nhà nước định khung giá, giá tối đa, giá tối thiểu để các tổ chức, cá nhân định mức giá cụ thể bán cho người tiêu dùng; xi măng, thép xây dựng; than; dịch vụ viễn thông; thực phẩm chức năng cho trẻ em dưới 06 tuổi, trang thiết bị y tế...

Như vậy, Luật Giá năm 2012 đã quy định rõ là thủ tục kê khai giá chỉ mang tính thông báo về mức giá, không phải là thủ tục xin phép hay cần sự đồng ý của cơ quan nhà nước. 

Đáng nói, theo VCCI, trên thực tế các doanh nghiệp phản ánh một số cơ quan tiếp nhận hồ sơ kê khai giá đã lạm dụng thủ tục này, gây khó khăn cho doanh nghiệp và yêu cầu doanh nghiệp phải giải trình yếu tố cấu thành giá thì mới đồng ý cho điều chỉnh giá.

Bên cạnh đó, Điều 15 của dự thảo quy định theo hướng doanh nghiệp có quyền tự điều chỉnh giá, sau đó phải nộp hồ sơ kê khai giá cho cơ quan nhà nước trong vòng 5 ngày. VCCI cho rằng đây là bước tiến lớn trong việc trao thêm quyền tự do quyết định giá cho doanh nghiệp song Điều 15.3.b vẫn quy định theo hướng cơ quan nhà nước có quyền yêu cầu doanh nghiệp bổ sung, giải trình hồ sơ.

Theo dự thảo, hồ sơ chỉ gồm duy nhất một tài liệu là Văn bản kê khai giá theo mẫu do doanh nghiệp tự khai tự chịu trách nhiệm, không cần nộp kèm bất kỳ tài liệu gì. Do đó, không rõ các trường hợp cơ quan nhà nước yêu cầu bổ sung và giải trình hồ sơ ở đây là những trường hợp nào?

Nếu việc yêu cầu bổ sung, giải trình này chỉ là việc điền không đầy đủ các thông tin trong mẫu văn bản thì hoàn toàn có thể xử lý ngay khi nhận hồ sơ.

Theo đó, nếu nộp hồ sơ trực tiếp thì cán bộ tiếp nhận có thể kiểm tra ngay và yêu cầu doanh nghiệp điền thêm nội dung. Trường hợp nộp hồ sơ qua hình thức điện tử thì có thể thiết lập hệ theo hướng chỉ có thể nộp khi đã điền đầy đủ các trường thông tin.

Do đó, cơ quan này đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi quy định theo hướng cơ quan nhà nước chỉ tiếp nhận hồ sơ một cách thuần tuý và tự động, không được phép yêu cầu doanh nghiệp bổ sung hay giải trình gì thêm.

Trong trường hợp doanh nghiệp kê khai thiếu thông tin thì cơ quan nhà nước có quyền thực hiện việc thanh tra, kiểm tra sau đó và xử phạt doanh nghiệp với lý do bán hàng không đúng nội dung đã kê khai.

BẤT HỢP LÝ KHI DOANH NGHIỆP KHÔNG ĐƯỢC ĐIỀU CHỈNH GIÁ BÁN

Về nguyên nhân điều chỉnh giá, Điều 28.3 của Luật Giá quy định doanh nghiệp phải kê khai nguyên nhân điều chỉnh giá. Theo đó, được hiểu rằng doanh nghiệp có thể kê khai bất kỳ nguyên nhân nào.

Tuy nhiên, đến Phụ lục 06 lại quy định doanh nghiệp phải “Phân tích nguyên nhân, nêu rõ biến động của các yếu tố hình thành giá tác động làm tăng hoặc giảm giá hàng hóa, dịch vụ thực hiện kê khai giá giữa lần kê khai giá hiện hành so với kỳ liền kề trước”.

Theo quy luật cung cầu, giá cả của hàng hoá phụ thuộc vào cung và cầu trên thị trường.

VCCI cho rằng yếu tố hình thành giá (giá thành) có thể là một trong những nguyên nhân để thay đổi cung nhưng không phải là nguyên nhân duy nhất và càng không thể thay đổi cầu.

Bởi theo quy luật cung cầu, giá có thể biến đổi mà yếu tố hình thành giá không đổi.

Chẳng hạn, khi nhu cầu tăng và cung không đổi, khi thay đổi về số lượng, thị hiếu, khả năng chi trả của người mua theo quy luật cung cầu, trong trường hợp này, giá cả của hàng hoá sẽ tăng.

"Tuy nhiên, do các yếu tố hình thành giá của doanh nghiệp không thay đổi nên theo quy định trên, doanh nghiệp không được tăng giá bán. Điều này trái quy luật kinh tế", VCCI nêu rõ điểm bất hợp lý.

Bên cạnh đó, khi nguồn cung của đối thủ cạnh tranh giảm thì giá có xu hướng tăng. Ví dụ, trên thị trường có ba doanh nghiệp cạnh tranh nhau cung ứng cùng một loại mặt hàng, vì một nguyên nhân nào đó, một doanh nghiệp gặp sự cố, buộc phải dừng bán hàng.

"Tương tự như trên, theo quy luật kinh tế thì giá sẽ tăng nhưng theo quy định của tại dự thảo thì hai doanh nghiệp này không được phép tăng giá do yếu tố hình thành giá của họ không có biến động", VCCI phân tích.

Ngoài ra, việc không cho phép các doanh nghiệp điều chỉnh giá vì các lý do khác biến động yếu tố hình thành giá sẽ gây tác động tiêu cực đến nền kinh tế.

Từ hai ví dụ trên, khi doanh nghiệp không được tăng giá dù cung lớn hơn cầu, họ sẽ không có động lực đầu tư mở rộng sản xuất, tăng sản lượng.

"Các doanh nghiệp khác cũng không có động lực nhảy vào thị trường này để bù đắp sự thiếu hụt cung hoặc sự gia tăng của cầu. Kết quả là thị trường mất nhiều thời gian hơn để quay trở lại điểm cân bằng khi cung cầu gặp nhau. Điều này gây thiệt hại cho nền kinh tế, làm chậm tốc độ tăng trưởng", VCCI quan ngại.

Với các lý do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi Phụ lục 06 theo hướng doanh nghiệp phải kê khai nguyên nhân thay đổi giá nhưng có thể nêu bất kỳ nguyên nhân nào, không nhất thiết phải là sự thay đổi của yếu tố hình thành giá.

 BẤT CẬP PHẢI KÊ KHAI CẢ CHÍNH SÁCH KHUYẾN MẠI

Về chính sách khuyến mại, giảm giá, chiết khấu, Điều 28.3 của Luật Giá quy định: “Nội dung kê khai giá gồm mức giá gắn với tên, chủng loại, xuất xứ (nếu có), chỉ tiêu chất lượng (nếu có) và nguyên nhân điều chỉnh giá bán giữa các lần kê khai”. 

Tuy nhiên, tại Phụ lục 6 của dự thảo về Mẫu văn bản kê khai giá lại yêu cầu doanh nghiệp phải kê khai thêm cả nội dung về chính sách khuyến mại, giảm giá, chiết khấu: “Ghi rõ các chính sách và mức khuyến mại, giảm giá hoặc chiết khấu đối với các đối tượng khách hàng, các điều kiện vận chuyển, giao hàng, bán hàng kèm theo mức giá kê khai (nếu có)".

Do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo loại bỏ nội dung này tại Phụ lục. Bởi thứ nhất, việc Phụ lục yêu cầu thêm nội dung này trái với Điều 28.3 của Luật Giá.

Thứ hai, không phải trường hợp nào doanh nghiệp cũng chuẩn bị chính sách khuyến mại, giảm giá, chiết khấu.

Cũng theo VCCI, trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp có thể đưa ra biện pháp khuyến mại, giảm giá, chiết khấu cho khách hàng ngay trong quá trình đàm phán từng giao dịch với từng khách hàng.

Điều này không nhất thiết cần được lập thành chính sách bán hàng chung mà sẽ được quyết định từng thời điểm, từng trường hợp. Nếu yêu cầu doanh nghiệp phải kê khai sau mỗi giao dịch như vậy sẽ là không cần thiết và không khả thi.

Thứ ba, quy định này có thể sẽ khiến doanh nghiệp ngại khuyến mại, giảm giá, chiết khấu cho khách hàng và có thể dẫn đến không đạt được thoả thuận bán hàng.

Kết quả là làm tăng chi phí và thời gian giao dịch, làm chậm tốc độ lưu thông hàng hoá, dịch vụ, ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế.