Chiều 19/6, trong khuôn khổ Hội Báo toàn quốc 2025, Diễn đàn báo chí toàn quốc lần thứ II đã diễn ra với phiên đầu tiên mang chủ đề “Báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên mới: Tầm nhìn kiến tạo không gian phát triển”.
BÁO CHÍ ĐÃ TRẢI QUA QUÁ TRÌNH CHUYỂN ĐỔI VỚI TỐC ĐỘ RẤT NHANH
PGS.TS Lê Hải Bình, Ủy viên dự khuyết Ban chấp hành Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch, đã có những chia sẻ về sự vận động của báo chí và truyền thông thế giới. Theo ông Lê Hải Bình, từ đầu thế kỷ 21 đến nay, báo chí đã trải qua quá trình chuyển đổi với tốc độ rất nhanh.
Nếu trước đây, mỗi giai đoạn phát triển của báo chí thường kéo dài hàng chục năm, thì hiện nay, chỉ trong vài năm ngắn ngủi, đã xuất hiện những thay đổi sâu rộng. Đặc biệt, với sự ra đời của internet, báo chí trực tuyến dần xuất hiện và đã phát triển mạnh mẽ, tiếp theo là tích hợp đa phương tiện, đa nền tảng và thuật ngữ “báo chí hội tụ” dần trở nên phổ biến.
Đến giai đoạn 2018–2020, đặc biệt dưới tác động của đại dịch Covid-19 và sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, báo chí toàn cầu bước vào thời kỳ chuyển đổi số sâu rộng.
Báo chí toàn cầu phát triển nhanh và chịu ảnh hưởng sâu sắc từ cuộc cách mạng khoa học công nghệ lần thứ tư cũng như các hình thức truyền thông mới. Đối mặt với nhiều thách thức, song báo chí vẫn có những điểm tích cực đáng chú ý. Độc giả trên toàn thế giới vẫn tìm đến báo chí chính thống như một điểm tựa, một nơi “neo đậu” niềm tin. Hiện nay, nhiều người dùng vẫn đặt niềm tin vào báo chí truyền thống.
Bên cạnh đó, độc giả vẫn khao khát được cầm trên tay tờ báo in, được ngửi mùi mực in mới, cảm nhận sự chân thực từ những trang báo vừa xuất bản. “Điều đáng mừng là không chỉ những độc giả lớn tuổi, mà ngay cả thế hệ trẻ cũng có nhu cầu này”, ông Lê Hải Bình nói.
Đối với báo chí Việt Nam, Thứ trưởng Lê Hải Bình cho biết 100 năm cách mạng báo chí Việt Nam đã cho thấy rõ sự quan tâm của Đảng và Nhà nước
"Chúng ta đang sống trong không khí tưng bừng của Hội báo toàn quốc 2025 là một minh chứng cho những chuyển động, sự quan tâm thể hiện bằng thể chế, cơ chế của Đảng, Nhà nước", ông Bình nhấn mạnh.
Sự quan tâm này đã được thể chế hóa thông qua các cơ chế, chính sách của Nhà nước. Hiện tại, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí, đang tích cực hoàn thiện dự án Luật Báo chí sửa đổi. Đáng chú ý, không chỉ các nhà báo mà cả các cơ quan, ban ngành từ trung ương đến địa phương, cùng Quốc hội, đều bày tỏ sự ủng hộ và cam kết tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của báo chí. Các vấn đề như tổ hợp báo chí, kinh tế báo chí, mở rộng nguồn thu đều được đưa vào thảo luận, hứa hẹn mở ra một không gian phát triển mới.
“Nhìn lại 100 năm, chúng ta có quyền tự hào về những đặc điểm riêng của báo chí cách mạng Việt Nam: tính chiến đấu, sự bền bỉ và tinh thần vươn lên”, Thứ trưởng Lê Hải Bình nói. “Trong những giai đoạn khó khăn nhất, như thời kỳ kháng chiến, mỗi tờ báo đến tay độc giả, dù là đồng bào trong vùng kháng chiến hay vùng bị tạm chiếm, đều được trả giá bằng máu và xương của các nhà báo. Chính điều này đã tạo nên sức sống mãnh liệt, làm nên bản sắc của báo chí cách mạng Việt Nam”.
“Từ những nền tảng này, cả trên bình diện toàn cầu lẫn đặc thù của Việt Nam, chúng ta có đầy đủ cơ sở để tin tưởng vào tương lai. Khi nói về “kỷ nguyên mới”, tôi hiểu rằng nó bao hàm hai tầng ý nghĩa: kỷ nguyên mới của báo chí toàn cầu và kỷ nguyên phát triển thịnh vượng của dân tộc Việt Nam, như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh”, ông Lê Hải Bình nói và nhấn mạnh báo chí trong kỷ nguyên mới cần xác định rõ hai nhiệm vụ: thứ nhất, phục vụ cho lý tưởng cách mạng và lợi ích của nhân dân; thứ hai là phát triển bởi vì có phát triển thì báo chí mới phục vụ tốt được.
BÁO CHÍ CÓ THỂ TRỞ THÀNH CẦU NỐI ĐỐI THOẠI CHO DOANH NGHIỆP VÀ CÔNG CHÚNG
Cũng tại phiên chuyên đề này, TS. Lê Quốc Vinh, chuyên gia truyền thông, Chủ tịch Le Group of Companies, đã đề cập đến bài toán nguồn thu và mô hình kinh doanh của báo chí. Nguồn thu của báo chí chủ yếu vẫn đến từ quảng cáo, nhưng khi lưu lượng truy cập giảm, quảng cáo cũng giảm theo. Điều này buộc nhiều cơ quan báo chí phải tìm mọi cách để tạo nguồn thu, tham gia các hoạt động khác để duy trì tài chính.
“Nếu báo chí tạo được cộng đồng sẵn sàng trả tiền để tiếp nhận nội dung chất lượng, đây sẽ là nguồn thu bền vững, đồng thời hình thành thói quen trả phí cho thông tin giá trị”, TS. Lê Quốc Vinh, chuyên gia truyền thông, Chủ tịch Le Group of Companies. Ảnh: Việt Dũng.
“Việc thu phí độc giả tại Việt Nam là gần như không khả thi, bởi công chúng đã quen với việc tiếp nhận thông tin miễn phí”, ông Lê Quốc Vinh nói. Theo ông, để thay đổi thói quen này, cần có một “cuộc cách mạng” đồng bộ, trong đó tất cả các cơ quan báo chí cùng thực hiện thu phí. Nếu một tờ báo thu phí mà các tờ khác vẫn cung cấp nội dung miễn phí để thu hút quảng cáo, mô hình này sẽ không bao giờ thành công.
Theo chuyên gia truyền thông, báo chí cũng cần trở thành trung tâm kết nối trong một hệ sinh thái truyền thông phức hợp, không chỉ giới hạn ở các nền tảng truyền thống như báo in, truyền hình, hay báo điện tử. Báo chí cần xây dựng một diễn đàn để công chúng, doanh nghiệp, các bên liên quan có thể đối thoại, lấp đầy khoảng trống thông tin – nguyên nhân chính dẫn đến khủng hoảng và những hệ lụy xã hội.
“Doanh nghiệp mong muốn hợp tác với báo chí để đối thoại với công chúng, làm rõ những thông tin chưa chính xác hoặc giải quyết mâu thuẫn. Báo chí có thể trở thành cầu nối cho sự đối thoại này”, ông Lê Quốc Vinh nói. Đồng thời, báo chí cần gia tăng sự tham gia của công chúng, tận dụng sự phát triển của báo chí công dân. Những người có khả năng khai thác thông tin có thể trở thành cộng tác viên, làm phong phú thêm nội dung của báo chí. Cuối cùng, ông Vinh cho rằng báo chí cần xây dựng cộng đồng độc giả trung thành.
“Nếu báo chí tạo được cộng đồng sẵn sàng trả tiền để tiếp nhận nội dung chất lượng, đây sẽ là nguồn thu bền vững, đồng thời hình thành thói quen trả phí cho thông tin giá trị”, ông Lê Quốc Vinh nói.
Google translate