Thực tế này được các chuyên gia báo chí chỉ ra tại Hội thảo “Công nghệ thúc đẩy đa dạng hóa nguồn thu cho báo chí” do Báo điện tử VietnamPlus (Thông tấn xã Việt Nam) và trang tin Vietnam.vn (Cục Thông tin Đối ngoại) tổ chức chiều 17/6/2024.
CÁC MÔ HÌNH KINH DOANH MỚI CHO BÁO CHÍ
Theo Tổng Biên tập Báo Điện tử VietnamPlus Trần Tiến Duẩn, trong công cuộc chuyển đổi số, công nghệ không chỉ dẫn dắt báo chí mà còn thúc đẩy đa dạng hóa nguồn thu cho báo chí.
Nhận định này từng được Hiệp hội Báo chí và các Nhà xuất bản Tin tức thế giới WAN-IFRA nhắc đi nhắc lại nhiều lần trong các báo cáo thường niên, đặc biệt là sau giai đoạn đại dịch. Trong báo cáo xu hướng 2024, WAN-IFRA cho biết các nhà xuất bản tin tức toàn cầu mong đợi 20% tổng doanh thu của họ sẽ đến từ các nguồn thu mới, bên cạnh hai nguồn thu truyền thống là quảng cáo và lợi nhuận từ độc giả.
Cụ thể, các mô hình kinh doanh mới dành cho báo chí được nhắc tới là tổ chức sự kiện, gọi vốn đầu tư, đối tác của các nền tảng số, thương mại điện tử, tiếp thị liên kết hay kinh doanh dữ liệu…
Còn tại Việt Nam, theo khảo sát quy mô lớn nhất từ trước tới nay được Hội Nhà báo Việt Nam công bố nhân dịp Hội Báo Xuân 2024, ba nguồn thu chính của các cơ quan báo chí vẫn là các mô hình truyền thống, bao gồm: Quảng cáo trên báo in, ngân sách nhà nước, hợp đồng truyền thông...
Cụ thể, quảng cáo trên báo in chiếm tỷ lệ lớn nhất (63,3%), tiếp đó là từ ngân sách nhà nước/cơ quan chủ quản (62,4%); phát hành báo in (45,9%); hợp đồng truyền thông, nội dung được tài trợ, tiếp thị liên kết (44%); quảng cáo trên nền tảng điện tử (42,2%).
Tuy nhiên, những nguồn thu mà báo chí thế giới đang đẩy mạnh thì vẫn chưa được nhiều tòa soạn ở Việt Nam triển khai, doanh thu còn khá thấp, thậm chí thu phí đọc báo điện tử chưa đạt như kỳ vọng.
“Trong khi đó, hầu hết các nguồn thu mới được WAN-IFRA liệt kê đều là hiệu ứng của chuyển đổi số. Hay nói cách khác, chuyển đổi số đã giúp nhiều cơ quan báo chí khai phá được những vùng đất mới, có thể chưa màu mỡ như mong đợi, nhưng cho thấy thực sự có tiềm năng”.
Ông Duẩn cho rằng Chiến lược Chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, tầm nhìn năm 2030 cũng định hướng giúp các cơ quan báo chí tối ưu hóa nguồn thu bằng việc chuyển sang những mô hình kinh doanh mới theo hướng báo chí số.
NGUỒN THU TỪ QUẢNG CÁO ĐÃ GIẢM ĐI NHIỀU
Khẳng định kinh tế báo chí đang là vấn đề nóng, thu hút sự quan tâm của các cơ quan báo chí, ông Lê Quốc Minh, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Tổng biên tập Báo Nhân dân, cho rằng báo chí đã mắc sai lầm là đưa toàn bộ nội dung của mình lên mạng miễn phí, khiến người dùng hình thành thói quen truy cập thông tin miễn phí. Trong khi đó, nguồn thu từ độc giả mới là nguồn thu chủ yếu và an toàn nhất đối với cơ quan báo chí.
Ông Lê Quốc Minh nhấn mạnh báo chí phải đa dạng các nguồn thu chứ không nên chỉ trông chờ vào nguồn thu từ quảng cáo bởi nguồn thu này đã giảm đi nhiều.
Báo chí phải đa dạng các nguồn thu chứ không nên chỉ trông chờ vào nguồn thu từ quảng cáo bởi nguồn thu này đã giảm đi nhiều.
“Rất nhiều mô hình kinh doanh của nước ngoài và nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mỗi cơ quan báo chí phải áp dụng tối thiểu 3-4 mô hình kinh doanh thì mới bảo đảm thành công. Nếu chỉ loay hoay với một mô hình quảng cáo đang ngày một suy giảm thì chắc chắn cơ quan báo chí sẽ gặp khó khăn”, ông Lê Quốc Minh nói.
Quan điểm này cũng được các ý kiến đồng tình khi cho rằng cơ quan báo chí cần tìm cách đa dạng nguồn thu. Cụ thể, xuất phát từ tình hình thực tế là sự dịch chuyển quảng cáo từ báo chí truyền thống sang các nền tảng số và mạng xã hội, các cơ quan báo chí cũng cần tiếp cận nhiều con đường khác để tăng doanh thu. Tuy nhiên, đa dạng nguồn thu không có nghĩa là chuyển sang nguồn thu mới mà cốt lõi của báo chí vẫn là chất lượng sản phẩm mà các cơ quan báo chí mang đến cho công chúng...
Tại hội thảo, các chuyên gia, lãnh đạo cơ quan báo chí đã chia sẻ kinh nghiệm, trình bày các giải pháp công nghệ nhằm giúp các tòa soạn phát triển độc giả, nâng cao hiệu suất, hiệu quả của thông tin làm đòn bẩy cho kinh tế báo chí. Đó cũng là một trong những biện pháp hiệu quả giúp các cơ quan báo chí làm tốt nhiệm vụ chính trị của mình, kịp thời đưa các chính sách của Đảng và Nhà nước lan tỏa tới công chúng.
Đại diện lãnh đạo một số cơ quan báo chí như ông Lê Trọng Minh, Tổng biên tập Báo Đầu tư, ông Nguyễn Thành Lợi, Tổng biên tập Báo Kinh tế và Đô thị; bà Nguyễn Ngọc Diệp, Phó Tổng giám đốc Tạp chí Kinh tế Việt Nam... chia sẻ kinh nghiệm của đơn vị trong hoạt động kinh tế báo chí.
Một số doanh nghiệp trong và ngoài nước như Google, Techcity, Akamai... cũng chia sẻ những giải pháp công nghệ hỗ trợ cho hoạt động tác nghiệp, xuất bản báo chí và tìm kiếm cơ hội kinh doanh trên nền tảng số…
Google translate