Những cảnh báo về việc biến đổi khí hậu có thể dẫn đến tình trạng thiếu lương thực ngày càng trở nên rõ ràng. Theo nghiên cứu của công ty tư vấn Inverto, giá của một số mặt hàng nông sản đã leo vọt trong tháng 1 vừa qua do mùa vụ trùng với thời điểm xảy ra các sự kiện thời tiết bất thường.
Trong đó, giá ca cao và cà phê ghi nhận mức tăng lớn nhất, lần lượt lên tới 163% và 103%, do lượng mưa và nhiệt độ cao hơn mức trung bình tại các vùng sản xuất. Giá dầu hướng dương cũng tăng giá 56% sau khi hạn hán khiến năng suất cây trồng giảm mạnh ở Bulgaria và Ukraine. Một số mặt hàng thực phẩm khác cũng chứng kiến đà tăng đáng kể so với cùng kỳ năm trước, bao gồm nước cam và bơ (đều tăng hơn 30%), trong khi giá thịt bò tăng hơn 25%.
Thậm chí, hiện tượng nóng lên toàn cầu đang đe dọa sản lượng cá hồi tại Nhật Bản. Theo chính quyền tỉnh cực Bắc Hokkaido, năm 2003, tỉnh này ghi nhận sản lượng cá hồi kỷ lục là 56,47 triệu con. Tuy nhiên, đến năm 2024 chỉ còn 15,62 triệu con, giảm tới 70%, đánh dấu mức thấp thứ hai được ghi nhận kể từ năm 1989. Do sản lượng đánh bắt giảm, nhà bán lẻ hải sản Maruichi Suisan thông báo phải tăng 20% giá món cá hồi khô "Sake Toba" vào mùa Đông năm nay, sau hơn 10 năm duy trì mức giá bán cố định.
Chuyên gia cá hồi và là Giáo sư danh dự tại Đại học Hokkaido, ông Masahide Kaeriyama, cảnh báo biến đổi khí hậu đang đẩy loài cá hồi chum, chiếm phần lớn sản lượng đánh bắt cá hồi của Nhật Bản, vào cuộc chiến bất lợi với cá hồi hồng để giành thức ăn và ngăn nhiều đàn cá hồi quay trở về nơi sinh sản ở những dòng sông. Chuyên gia Kaeriyama lưu ý nếu xu hướng này tiếp diễn, Nhật Bản sẽ không còn cá hồi trong thế kỷ tới.
Tại Hàn Quốc, nhập khẩu trái cây tươi đã đạt mức cao kỷ lục mới trong năm qua. Số liệu được Viện Kinh tế nông thôn Hàn Quốc công bố mới đây cho thấy kim ngạch nhập khẩu 12 loại trái cây tươi đạt khoảng 1,45 tỷ USD, tăng hơn 20% so với năm trước đó. Sản lượng thu hoạch thấp do điều kiện thời tiết không thuận lợi khiến giá cả trái cây tăng cao.
Một quan chức của Viện Kinh tế nông thôn Hàn Quốc cho biết: "Nhập khẩu trái cây dự kiến sẽ tiếp tục tăng, vì sản lượng trong nước sẽ có xu hướng giảm trong dài hạn do điều kiện thời tiết và diện tích trồng trọt liên tục giảm." Trong một báo cáo mới nhất, viện này dự kiến tổng lượng nhập khẩu trái cây, bao gồm cả trái cây đông lạnh, sẽ tăng 6,8% lên 817.000 tấn trong năm nay.
Trong khi đó, theo tạp chí The Conversation, người tiêu dùng Australia vốn quen với việc lựa chọn những loại trái cây và rau quả đẹp mắt. Tuy nhiên, các hiện tượng thời tiết cực đoan đang khiến xuất hiện nhiều loại sản phẩm rau, củ, quả bị ảnh hưởng bởi điều kiện khí hậu, khiến người tiêu dùng nước này đang suy xét lại và sẵn sàng chấp nhận những sản phẩm “xấu mã” như một giải pháp hạn chế lãng phí thực phẩm.
Tổn thất về kinh tế do lãng phí thực phẩm ở Australia là rất lớn. Ước tính, nền kinh tế quốc gia châu Đại Dương này mất 36,6 tỷ AUD (23 tỷ USD) mỗi năm vì lý do này. Một số lượng lớn các sản phẩm rau quả tươi của Australia không bao giờ được đưa lên kệ hàng vì lý do thẩm mỹ, chẳng hạn như hình thức, kích thước hoặc độ chín không đạt tiêu chuẩn.
Trong bối cảnh chung này, nhà phân tích Katharina Erfort từ Inverto khuyến nghị: “Các nhà sản xuất thực phẩm và nhà bán lẻ nên đa dạng hóa cả chuỗi cung ứng và chiến lược tìm nguồn hàng để tránh phụ thuộc quá mức vào một khu vực duy nhất, nơi có nguy cơ cao mất mùa”. Các nhà khoa học khí hậu đều đồng tình rằng phát hiện của Inverto hoàn toàn phù hợp với dự đoán của họ.
Ông Pete Falloon, chuyên gia an ninh lương thực tại Cơ quan Khí tượng Anh (Met Office) và Đại học Bristol, chia sẻ: “Các hiện tượng thời tiết cực đoan trên toàn cầu sẽ tiếp tục gia tăng về cường độ và tần suất cùng với sự nóng lên của Trái đất. Cây trồng thường rất dễ bị tổn thương trước thời tiết thất thường và thế giới sẽ chứng kiến những cú sốc lớn về sản lượng nông nghiệp và chuỗi cung ứng, từ đó làm gia tăng mối lo ngại về an ninh lương thực”.
Nhìn chung, điều này có nghĩa là các sản phẩm bị ảnh hưởng bởi điều kiện thời tiết cực đoan cần được nhìn nhận khác đi và khuyến khích tiêu dùng. Sản phẩm bị ảnh hưởng bởi điều kiện khí hậu thường nhỏ hơn các sản phẩm thông thường, bị biến dạng hoặc có bề mặt không hoàn hảo. Tuy nhiên, hương vị và kết cấu của sản phẩm bị ảnh hưởng bởi khí hậu có thể khá khác biệt. Dưới tác động của hạn hán, táo có thể sẽ trở nên ngọt hơn và giòn hơn hoặc có nhiều hạt hơn, ớt có thể sẽ cay hơn và hành tây cay hơn...
Khi giá cả đóng vai trò quan trọng đối với người tiêu dùng, họ bắt đầu chấp nhận các sản phẩm chịu ảnh hưởng bởi khí hậu, đặc biệt là nếu chúng được giảm giá. Để gia tăng động lực, trong một bản sửa đổi của chỉ thị khung về chất thải, Liên minh châu Âu (EU) đã đặt ra các mục tiêu ràng buộc pháp lý cho tất cả các quốc gia nhằm giảm lãng phí thực phẩm lên đến 30%.
Cụ thể, Hội đồng EU và Nghị viện EU đã yêu cầu 27 quốc gia thành viên cắt giảm 30% lượng thực phẩm bị lãng phí từ các hộ gia đình, hệ thống bán lẻ và dịch vụ ăn uống, đồng thời giảm 10% lượng chất thải trong chế biến và sản xuất, so với mức cơ sở của giai đoạn 2021-2023. Đầu tầu của EU - Pháp, là quốc gia đi đầu với Luật Garot đã cấm các siêu thị tiêu hủy những thực phẩm không bán được. Thay vào đó, luật yêu cầu các nhà bán lẻ giảm giá hoặc quyên góp những thực phẩm “xấu mã”.
Theo một báo cáo gần đây của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), thế giới đang trên đà tăng nhiệt độ lên tới 2,9 độ C so với mức nhiệt độ của thời kỳ tiền công nghiệp. Mức tăng này gần gấp đôi mục tiêu đã được nhất trí tại cuộc đàm phán về khí hậu ở Paris vào năm 2015. Nông nghiệp là một trong những ngành bị ảnh hưởng trực tiếp nhất. Trong thập niên tới, một số sản lượng lương thực quan trọng nhất trên toàn cầu có thể thiếu hụt do nhiệt độ tăng.
Đà tăng giá của thực phẩm từng được coi là tạm thời, nay đang trở thành nguồn gây áp lực lạm phát dai dẳng. Trong báo cáo nghiên cứu gần đây, Isabella Weber, giáo sư kinh tế tại Đại học Massachusetts Amherst (Mỹ), cho rằng các nước nên xây dựng vùng đệm dữ trữ lương thực để làm mềm biến động giá cả, đồng thời đánh thuế lợi nhuận cao bất ngờ với các công ty trong các lĩnh vực thiết yếu như thực phẩm để ngăn chặn họ tăng giá quá mức.
Google translate