Chính thức trình Quốc hội xem xét tái khởi động Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

Chiều 27/11/2024, tiếp tục Kỳ họp thứ 8, Quốc hội nghe Tờ trình và Thẩm tra về việc tiếp tục chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Theo Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, thực hiện Nghị quyết của Trung ương, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ trình Quốc hội về việc tiếp tục chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Cụ thể, về cơ sở chính trị, pháp lý, Phó Thủ tướng Chính phủ Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho hay, chủ trương phát triển điện hạt nhân đã được khẳng định trong nhiều Nghị quyết của Đảng và Nhà nước như: Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2007 về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 20502; Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/02/2008 và Kết luận số 55-KL/TW ngày 27/9/2009 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 41/2009/QH12 của Quốc hội về đầu tư dự án điện hạt nhân tại Ninh Thuận; cam kết của Việt Nam tại Hội nghị lần thứ 26 của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP 26) đưa mức phát thải ròng về "0" vào giữa thế kỷ.

ĐIỆN HẠT NHÂN NGÀY CÀNG ĐƯỢC NHIỀU NƯỚC QUAN TÂM, TIẾP TỤC PHÁT TRIỂN

Về cơ sở thực tiễn, hiện nay điện hạt nhân ngày càng được nhiều nước quan tâm và tiếp tục phát triển trong bối cảnh chống biến đổi khí hậu, thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính, bảo đảm an ninh năng lượng.

Tính đến cuối tháng 8/2024, trên thế giới có 415 lò hạt nhân năng lượng đang vận hành, với tổng công suất lắp đặt 373.735 MWe, và 62 lò đang được xây dựng với tổng công suất khoảng 64.971 MWe. Bên cạnh 32 nước đang sở hữu và vận hành các nhà máy điện hạt nhân, 20 quốc gia khác đang xem xét phát triển để đáp ứng nhu cầu năng lượng, hiện thực hóa các cam kết khí hậu.

Theo Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình, nhu cầu tiêu thụ điện của Việt Nam được dự báo vẫn tiếp tục tăng cao. Tổng công suất hệ thống điện hiện nay khoảng 80 GW, cần thêm khoảng 70 GW đến năm 2030 và 400-500 GW đến năm 2050.

Phát triển nguồn điện hạt nhân ở Việt Nam mang lại nhiều tác dụng: Đa dạng hóa nguồn cung cấp điện, bảo đảm an ninh năng lượng; đáp ứng nhiệm vụ kép vừa cung cấp điện nền, vừa bảo vệ môi trường; chi phí sản xuất điện trung bình của điện hạt nhân có thể cạnh tranh được với các nguồn truyền thống khác; phát triển nhân lực chất lượng cao, nâng cao tiềm lực khoa học công nghệ quốc gia, tham gia vào chuỗi cung ứng công nghiệp điện hạt nhân.

Năm 2009, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ đã giao Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) làm chủ đầu tư các dự án và đã hợp tác với phía Nga (Dự án Ninh Thuận 1) và Nhật Bản (Dự án Ninh Thuận 2) để triển khai công tác chuẩn bị đầu tư.

Các địa điểm được lựa chọn đã được các tư vấn trong và ngoài nước khảo sát, đánh giá rất kỹ, là hai địa điểm tốt nhất, đáp ứng các tiêu chí khắt khe của quốc tế, phù hợp để xây dựng nhà máy điện hạt nhân tại Việt Nam.

Do đó, việc sử dụng các địa điểm đã được nghiên cứu trước đây để phát triển, xây dựng điện hạt nhân trong thời gian tới là rất thuận lợi, tiết kiệm được thời gian và chi phí trong nghiên cứu, khảo sát, lựa chọn địa điểm.

"Như vậy, việc tái khởi động dự án điện hạt nhân Ninh Thuận là cần thiết, có cơ sở và đáp ứng được yêu cầu thực tiễn", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

3 QUAN ĐIỂM, 4 MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN ĐIỆN HẠT NHÂN Ở VIỆT NAM

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cũng nêu 3 quan điểm phát triển điện hạt nhân gồm: Vì mục đích hòa bình, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững, gắn với mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050; bảo đảm an toàn ở mức cao nhất, giảm thiểu rủi ro cho con người và môi trường; gắn với phát triển tổng thể hệ sinh thái công nghiệp năng lượng quốc gia.

Về mục tiêu: Bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững, đáp ứng mục tiêu phát thải ròng bằng “0” năm 2050, từng bước xây dựng và phát triển ngành công nghiệp điện hạt nhân có đóng góp hiệu quả trực tiếp cho phát triển kinh tế - xã hội và tăng cường tiềm lực khoa học và công nghệ của đất nước.

Tờ trình nêu rõ bốn mục tiêu cụ thể gồm: Thứ nhất, cung cấp nguồn điện nền, đóng góp đáng kể trong cơ cấu sản xuất điện, đa dạng hóa năng lượng sơ cấp, đảm bảo an ninh năng lượng, ổn định hệ thống điện, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, bảo đảm quốc phòng an ninh, bảo vệ môi trường, sinh thái.

Thứ hai, xây dựng và đưa các nhà máy điện hạt nhân vào khai thác vận hành an toàn, hiệu quả, giảm thiểu thấp nhất rủi ro về môi trường; xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ cho chương trình dài hạn về phát triển điện hạt nhân, từng bước nâng tỷ lệ điện hạt nhân đạt mức hợp lý trong tổng sản lượng điện năng quốc gia.

Thứ ba, thực hiện các biện pháp đảm bảo an ninh cho các cơ sở hạt nhân; kiện toàn cơ quan quản lý nhà nước, hệ thống văn bản pháp luật về kiểm soát an ninh, an toàn hạt nhân và an toàn bức xạ; hoàn thiện khung pháp lý để phát triển điện hạt nhân; xây dựng văn hóa an toàn hạt nhân và phổ biến rộng rãi trong xã hội.

Thứ tư, xây dựng chương trình phát triển khoa học công nghệ, phát triển nguồn nhân lực nhằm đáp ứng cho các giai đoạn phát triển điện hạt nhân.

Theo đó, các nhiệm vụ, giải pháp gồm: Xây dựng quy hoạch, chiến lược phát triển điện hạt nhân; hoàn thiện hệ thống pháp luật về đầu tư, phát triển, khai thác, vận hành, bảo vệ, định mức tiêu chuẩn, quy phạm quản lý chất thải các nhà máy điện hạt nhân; xây dựng kế hoạch nghiên cứu, phát triển khoa học công nghệ trong tình hình mới; đào tạo, phát triển xây dựng nguồn nhân lực điện hạt nhân.

Nghiên cứu khả năng nội địa hóa công nghệ điện hạt nhân, tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Sử dụng tối ưu nguồn lực đã có trong lĩnh vực điện hạt nhân 7; tận dụng tối đa các kết quả đã thực hiện đối với dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và điện hạt nhân Ninh Thuận 2 trong quá trình nghiên cứu, tiếp tục triển khai các dự án này;

Hình thành cơ quan chuyên trách về quản lý nhà nước đối với điện hạt nhân; xây dựng chương trình, kế hoạch hành động nhằm đạt được sự đồng thuận rộng rãi của xã hội đối với chương trình phát triển điện hạt nhân.

"Chính phủ trân trọng đề nghị Quốc hội cho phép tiếp tục chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận", Phó Thủ tướng nói.

VIỆC TIẾP TỤC TRIỂN KHAI DỰ ÁN ĐIỆN HẠT NHÂN NINH THUẬN LÀ HẾT SỨC CẤP THIẾT

Báo cáo thẩm tra vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết Ủy ban thống nhất sự cần thiết về việc tiếp tục chủ trương đầu tư dự án với những cơ sở chính trị, pháp lý, cơ sở thực tiễn và quan điểm, mục tiêu đã được nêu tại tờ trình của Chính phủ.

Ngày 25/11/2009, tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa 12 đã thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Trên cơ sở đó, Chính phủ đã chỉ đạo triển khai các bước đầu tư xây dựng Dự án.

Tháng 11/2016, căn cứ điều kiện phát triển kinh tế xã hội của nước ta và tình hình thực hiện bảo đảm yếu tố an toàn cho nhà máy điện hạt nhân trên thế giới lúc bấy giờ, tại Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XIV đã thông qua Nghị quyết dừng thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Trong thời gian qua, nhiều chủ trương, nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã được ban hành có liên quan đến định hướng chiến lược năng lượng quốc gia của Việt Nam, chuyển đổi năng lượng, phấn đấu nhanh nhất đạt mục tiêu giảm phát thải ròng của quốc gia về "0" vào cuối năm 2050, nhất là chủ trương cho phép tiếp tục triển khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và nghiên cứu chương trình điện hạt nhân tại Việt Nam nhằm bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, tăng cường tiềm lực khoa học, công nghệ và phát triển bền vững đất nước.

Đến nay, trước bối cảnh nền kinh tế xã hội toàn cầu có nhiều biến động; nhu cầu tiêu thụ điện của Việt Nam được dự báo vẫn tiếp tục tăng cao, mục tiêu đa dạng hóa nguồn cung cấp điện, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, việc tiếp tục triển khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận là hết sức cấp thiết, bảo đảm mục tiêu cung cấp nguồn điện có quy mô công suất đủ lớn, ổn định, là nguồn năng lượng xanh và bền vững.

Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường đề xuất Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định việc tiếp tục chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và đưa nội dung này vào Nghị quyết kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV.

Đồng thời đề nghị Chính phủ chỉ đạo nghiên cứu đề xuất chương trình phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam gắn với nhiệm vụ tăng cường tiềm lực khoa học, công nghệ của đất nước, từng bước làm chủ công nghệ điện hạt nhân. Nghiên cứu, đề xuất mô hình quản lý phù hợp về điện hạt nhân; rà soát, hoàn thiện pháp luật có liên quan đến điện hạt nhân.

Chú trọng đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt là đội ngũ chuyên gia đầu ngành, gắn với chương trình tổng thể phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử và điện hạt nhân. Nâng cao năng lực trong nước nội địa hóa thiết bị điện hạt nhân.

Thực hiện tuyên truyền, thông tin đại chúng để tạo sự đồng thuận trong xã hội về phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử và điện hạt nhân.

Cùng với đó, nghiên cứu, chuẩn bị hồ sơ điều chỉnh quyết định chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, phù hợp với tình hình thực tế và pháp luật hiện hành.