Đầu năm 2010: Thắt chặt tiền tệ “có phần quá mạnh”

Mức thắt chặt tiền tệ trong thời gian qua có phần quá mạnh đã gây nhiều khó khăn cho doanh nghiệp, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhận định khi thẩm tra tình hình thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước năm 2010.

Chính phủ đánh giá: tình hình kinh tế, xã hội trong 4 tháng đầu năm tiếp tục có chuyển biến tích cực.

Cơ quan thẩm tra nhận định: chất lượng tăng trưởng kinh tế trong năm 2010 vẫn chưa có dấu hiệu cải thiện. Hệ số ICOR (đo lường số đơn vị đầu tư tính theo % GDP để tạo ra một đơn vị tăng trưởng GDP) năm 2010 cũng sẽ rất cao nếu hệ số “giá trị sản xuất công nghiệp trên giá trị gia tăng ngành công nghiệp” không được cải thiện trong những quý tiếp theo (quý 1 lên tới 2,46 lần).

Tín dụng tăng thấp, lãi suất tăng cao

Báo cáo thẩm tra phân tích: tổng dư nợ tín dụng trong năm 2009 tăng 37,53%  (bình quân 3,13%/tháng), trong đó tín dụng bằng VND tăng khoảng 43%. Nhưng tháng 1/2010 chỉ tăng 0,26%, tháng 2 tăng 1,14%, tháng 3 tăng 1,49% và quý 1 chỉ tăng 3,52%, trong đó dư nợ tín dụng bằng VND tăng 0,57% so với tháng 12/2009.

Đồng tình với chủ trương từng bước giảm bớt mức độ nới lỏng chính sách tiền tệ để ngăn ngừa lạm phát cao trở lại trong năm 2010 khi nền kinh tế đã phục hồi và doanh nghiệp bớt khó khăn. Song, cơ quan thẩm tra cho rằng tốc độ sụt giảm quá nhanh của mức tăng tổng dư nợ tín dụng làm cho các doanh nghiệp khó tiếp cận đủ vốn để duy trì sản xuất và thanh khoản của nền kinh tế  trở nên khó khăn. Tổng phương tiện thanh toán thấp chính là nguyên nhân làm tín dụng tăng thấp và làm lãi suất tăng cao không bình thường (lãi suất vay ngân hàng trong quý 1/2010 đã lên tới 17-18%/năm, cá biệt lên tới 19-20%/năm).

Cơ quan thẩm tra cũng dẫn một nhận định từ báo cáo của Bộ Công Thương, theo đó các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu rất khó khăn để tiếp cận vốn vay tín dụng của ngân hàng.

Cũng theo phân tích từ Ủy ban, việc chỉ số giá tiêu dùng tăng cao đột biến trong quý 1/2010 gây tâm lý lo lắng trong dân cư và cộng đồng doanh nghiệp. Trong điều kiện xuất khẩu chưa bảo đảm, dự trữ ngoại hối bị sụt giảm, vòng xoáy nhập siêu - suy giảm giá trị đồng nội tệ - lạm phát - áp lực điều chỉnh tỷ giá - lạm phát sẽ gây thách thức lớn cho ổn định kinh tế vĩ mô.

Lo ngại dự báo

Hầu hết các ý kiến thảo luận tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng nay (7/5) đều cho rằng báo cáo của Chính phủ còn nhẹ phần đánh giá về xã hội, môi trường và đặc biệt lo ngại về công tác dự báo, thống kê báo cáo.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc K'sor Phước nhận xét, năm 2010 lễ hội rất nhiều, “đi dự cũng thấy vui nhưng bên trong thấy tâm tư khi đất nước còn khó khăn mà chi rất nhiều cho hoạt động này”. Ông đề nghị từ năm nay Chính phủ nên có thống kê chi tiêu cho lễ hội từ cấp tỉnh trở lên là bao nhiêu. “Lãng phí nằm ngay trong chỉ đạo của chúng ta, kêu thiếu thốn mà lễ hội cứ tràn lan” ông than thở.

Cũng theo vị đại biểu này, báo cáo của Chính phủ mới chỉ nặng về kinh tế, chưa đánh giá đúng mức về môi trường .“Hậu quả về môi trường thực sự là thảm khốc, chính tôi chứng kiến tàu đãi vàng khi thủy phân đã đưa ngay thủy ngân xuống sông Lô, sông Mã nhưng không ai làm gì cả. Ta mới chỉ tập trung vào mấy doanh nghiệp lớn thôi”, ông nói.

Một hạn chế nữa được ông chỉ ra là công tác điều tra thống kê hàng tháng, quý, năm còn yếu kém, sai số giữa ước đoán và thực tế quá lớn. Điều này sẽ ảnh hưởng đến việc hoạch định chiến lược. Một ví dụ được ông nêu ra qua giám sát tại cơ sở là con số về giảm nghèo tại 1 địa phương nhưng kết quả ở cấp tỉnh, huyện, xã lại rất khác nhau.

Dẫn thông tin có khoản chi vượt đến hơn 800% tại báo cáo thẩm tra về ngân sách, Trưởng ban Dân nguyện Trần Thế Vượng cũng “than thở” rằng đã nói quá nhiều về dự báo nhưng khi ban hành chính sách hình như chưa tính hết. Có những luật và cả những văn bản của Chính phủ làm tăng nguồn chi rất lớn nhưng khi làm dự toán lại không tính toán hết. Ví như chủ trương tăng tiền đền bù đất cho nông dân, một số chủ tịch tỉnh rất lúng túng vì nếu làm theo chỉ đạo của Chính phủ  thì chủ dự án sử dụng nhiều đất sẽ “bỏ chạy” khi chi phí cho việc này tăng gấp mấy lần.

Tại báo cáo thẩm tra, chất lượng công tác dự báo và thống kê báo cáo cũng được nhấn mạnh là một vấn đề cần được quan tâm khắc phục. Bởi chỉ trong vòng hơn 2 tháng tính từ thời điểm báo cáo Quốc hội đến hết năm tài chính, chênh lệch giữa số liệu ước thực hiện và số liệu thực hiện quá lớn, đặc biệt là thu ngân sách Nhà nước cao hơn số ước thực hiện đã báo cáo Quốc hội tới 51.690 tỷ đồng, tương đương gần 3% GDP, gần bằng một nửa số bội chi ngân sách của năm 2009.

Chiều nay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục thảo luận về tình hình thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước năm 2009 và những tháng đầu năm 2010.