Luật Viễn thông sửa đổi: Lo ngại rào cản với nhà đầu tư nước ngoài

Sáng 23/3/2023, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã tổ chức hội thảo lấy ý kiến của các doanh nghiệp trong và ngoài nước về Dự thảo Luật Viễn thông (sửa đổi). Tham dự hội thảo có đại diện của các ủy ban của Quốc hội, các bộ ngành, các cơ quan nghiên cứu về chính sách, các hiệp hội và đông đảo các doanh nghiệp, chuyên gia trong lĩnh vực viễn thông.

Dự thảo Luật Viễn thông dự kiến sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến vào kỳ họp thứ 5 diễn ra vào tháng 5-6/2023.

LUẬT HIỆN TẠI CÒN NHIỀU VƯỚNG MẮC VÀ KHÓ TRIỂN KHAI TRÊN THỰC TẾ

Ông Trần Thế Phương, Phó trưởng phòng Phòng Chính sách Cục Viễn thông (Bộ Thông tin và Truyền thông – đơn vị xây dựng dự thảo luật), cho biết Luật Viễn thông 2009 đến nay đã thực thi được 13 năm, trong luật này có những nội dung vướng mắc, thậm chí có những nội dung triển khai trên thực tế rất khó khăn và điều này cũng bình thường vì luật đã trải qua một vòng đời khá dài. Nhưng đặc biệt, luật hiện nay chưa phù hợp với xu thế phát triển của công nghệ cũng như yêu cầu quản lý với lĩnh vực viễn thông trong tình hình mới.

Thứ nhất, sự phát triển của công nghệ là xu thế hội tụ giữa viễn thông, công nghệ thông tin cũng như Internet. Cụ thể, hiện nay, sự hội tụ của viễn thông, công nghệ thông tin và Internet sinh ra một dịch vụ mới như OTT (mà trong luật sửa đổi cũng đang đề xuất). Sự hội tụ này cũng sinh ra hạ tầng và dịch vụ mới là hạ tầng về trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây.

Theo ông Phương, trong xu thế chuyển đổi số, những hạ tầng này rất quan trọng và có mối quan hệ mật thiết với hạ tầng viễn thông để hình thành nên hạ tầng số phục vụ cho kinh tế số và xã hội số. Những vấn đề như vậy cần phải giải quyết ở luật viễn thông hiện tại để tạo ra một không gian phát triển mới cho lĩnh vực trong tương lai.

Thứ hai, cần thiết phải sửa đổi Luật Viễn thông là pháp luật chung bản thân đã có rất nhiều thay đổi. Từ 2009 đến nay cũng đã có rất nhiều luật mới ban hành: Luật Cạnh tranh; Luật Quản lý và sử dụng tài sản công; Luật Giá; Luật Đấu giá tài sản; Luật Quy hoạch. Tất cả những luật này đòi hỏi phải rà soát của Luật Viễn thông để đảm bảo đồng bộ, thống nhất chung của pháp luật.

Và thứ ba, Việt Nam tham gia nhiều hiệp định mới và do vậy cũng đòi hỏi phải rà soát về luật viễn thông để đảm bảo phù với Luật Viễn thông đối với các cam kết của Việt Nam.

Mục tiêu chính của việc sửa đổi Luật Viễn thông lần này là nhằm nâng cao hiệu quả khai thác tài nguyên viễn thông, thúc đẩy và huy động các thành phần kinh tế tham gia xây dựng phát triển hạ tầng viễn thông và các hạ tầng khác phục vụ cho chuyển đổi số quốc gia, phát triển nền kinh tế số, phù hợp với xu thế phát triển của công nghệ, và giải quyết các bất cập hạn chế trong thực thi luật này trong thời gian vừa qua.

Tuy nhiên, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI, cho rằng các quy định trong dự thảo hiện nay chưa thực sự thể hiện hay phục vụ mục tiêu này. Bên cạnh những thủ tục hành chính mới phát sinh, Dự thảo Luật Viễn thông sửa đổi còn có những quy định có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động đầu tư, kinh doanh của các doanh nghiệp trong vào ngoài lĩnh vực viễn thông, và chưa thực sự nắm bắt những xu hướng phát triển công nghệ.

LO NGẠI “RÀO CẢN” VỀ LĨNH VỰC ĐIỆN TOÁN ĐÁM MÂY, TRUNG TÂM DỮ LIỆU, OTT

Ông Vũ Tú Thành, Phó Giám đốc điều hành, Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN (USABC), cho rằng Dự thảo luật viễn thông sửa đổi này cực kỳ quan trọng và nằm trong tổng thể Việt Nam đang rà soát hệ thống các quy định pháp luật liên quan đến kinh tế số, các mô hình kinh tế mới.

Dù vậy, ông Thành cho rằng các quy định hiện nay trong Dự thảo sẽ tạo nên những rào cản đối với đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực điện toán đám mây và dịch vụ trung tâm dữ liệu. Trong khi đó, đây là những dịch vụ vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của một nền kinh tế số. Sự phát triển của hai loại hình dịch vụ này rất cần huy động mọi nguồn lực bao gồm cả vốn và và công nghệ từ mọi thành phần kinh tế, trong đó đặc biệt là từ khu vực đầu tư nước ngoài.

Đại diện một số tổ chức cho rằng hiện các nhà cung cấp OTT nước ngoài đang cung cấp những phương tiện để mọi người có thể trao đổi với nhau dễ dàng và thuận tiện hơn rất nhiều so với trước đây, đồng thời góp phần vào quá trình ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số tại Việt Nam.

Do vậy, việc phân biệt giữa các nhà cung cấp dịch vụ OTT và các doanh nghiệp cung cấp các dịch vụ viễn thông truyền thống thông qua quy định mức trần tỉ lệ sở hữu nước ngoài sẽ khiến các nhà cung cấp dịch vụ OTT trong nước gặp khó khăn trong huy động vốn từ các nhà đầu tư nước ngoài, điều này sẽ cản trở đổi mới công nghệ tại Việt Nam.

Luật sư điều hành Công ty luật BMVN Trần Mạnh Hùng thì cho rằng việc quản lý các dịch vụ OTT như những dịch vụ viễn thông là bất hợp lý vì các dịch vụ này khác với dịch vụ viễn thông về bản chất. Cụ thể là, các dịch vụ như tin nhắn, hội thoại hay hội họp trên các nền tảng Internet (hay còn được gọi là các “dịch vụ OTT”) chỉ có thể được cung cấp trên cơ sở người sử dụng dịch vụ đã kết nối Internet, tức là người sử dụng đã sử dụng dịch vụ viễn thông.

Các dịch vụ OTT được cung cấp trên các nền tảng kỹ thuật số mở, không thu phí, không có số thuê bao, và không sử dụng các tài nguyên viễn thông như tần số hay kho số viễn thông như các dịch vụ viễn thông. Vì vậy, các nước trong khu vực và trên thế giới cũng không áp dụng các tiêu chuẩn và qui định điều chỉnh dịch vụ OTT giống như đối với dịch vụ viễn thông truyền thống.

Theo luật sư Trần Mạnh Hùng, Luật viễn thông (sửa đổi) các qui định trong dự thảo như yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ OTT xuyên biên giới phải có hợp đồng thương mại với một nhà cung cấp dịch vụ viễn thông hoặc đặt văn phòng đại diện tại Việt Nam sẽ là những rào cản đối với các dịch vụ OTT hoạt động tại Việt Nam.

Đại diện Hiệp hội thương mại Hoa Kỳ (Amcham) bày tỏ sự quan ngại đối với những qui định về dịch vụ điện toán đám mây. Cụ thể, theo đại diện Amcham, pháp luật về đầu tư và doanh nghiệp hiện không có quy định nào về việc dịch vụ điện toán đám mây là một hoạt động kinh doanh có điều kiện. Các cam kết quốc tế của Việt Nam cũng không có bất kỳ hạn chế nào đối với dịch vụ này.

Tuy nhiên, Dự thảo Luật Viễn thông (sửa đổi) lại đang áp đặt một số điều kiện như dịch vụ này phải được cấp giấy phép viễn thông hay hạn chế sở hữu đầu tư nước ngoài, hay phải lập văn phòng đại diện đối với những dịch vụ điện toán đám mây xuyên biên giới, vị này nhấn mạnh.