Tuy nhiên, việc sử dụng đồ da từ động vật hiện không còn được xem là tiêu chuẩn để đánh giá sự giàu sang, thời thượng. Nhiều cá nhân, tổ chức đang kêu gọi bảo vệ, tránh giết hại động vật để phục vụ nhu cầu làm đẹp của con người. Khi nhiều nhãn hàng thông báo họ đã và sẽ “khai tử” chất liệu lông thú, da động vật khỏi các thiết kế, những nhà hoạt động môi trường và người tiêu dùng đã bày tỏ sự ủng hộ.
“CHAY” NHƯNG PHẢI TỐT CHO MÔI TRƯỜNG
Tuy nhiên, tuyên bố là một chuyện, có giải pháp để tạo ra chất liệu “thuần chay” đúng nghĩa là chuyện khác. Cho đến giờ, không phải chất liệu da thuần chay nào cũng được làm từ các nguyên liệu từ thiên nhiên và lành tính với môi trường. Thực chất da thuần chay được chia ra thành hai loại gồm da tổng hợp được làm từ vật liệu có nguồn gốc từ dầu mỏ và da thuần chay tự nhiên làm từ chất hữu cơ.
Da tổng hợp được làm từ hai loại polyme nhựa khác nhau là polyurethane (PU) và polyvinyl clorua (PVC), làm nên kết cấu nhăn tạo nên hiệu ứng giống như da thật. Như vậy, những vật liệu này sẽ khó phân hủy, và da nhựa chỉ tạo ra ảo giác “bền vững” cho người tiêu dùng. Thực tế là, phần lớn các sản phẩm da tổng hợp được sản xuất với quy trình dễ dàng và rẻ hơn nhưng có tuổi thọ ngắn, và cuối cùng cũng trở thành vị “khắc tinh” của môi trường khi nằm trong bãi rác nhiều thế kỷ.
Bởi lẽ đó, một số cá nhân hiện vẫn ủng hộ việc sử dụng da động vật. Họ cho rằng sản xuất đồ da là cách ngành thời trang tiêu thụ giúp phế phẩm của ngành công nghiệp lấy thịt. Họ cho rằng trước nay, vô số động vật bị giết với mục đích chính không phải để phục vụ cho ngành thời trang mà nhằm đáp ứng nhu cầu ăn uống của con người. Do đó, ngành thời trang chỉ tận dụng phế phẩm, tránh gây lãng phí. Ngoài ra, sản phẩm da từ động vật có thể phân hủy sinh học, không quá ảnh hưởng đến môi trường.
Dù lập luận này khó chối cãi nhưng nhiều người đã và vẫn tiếp tục từ chối các mặt hàng phụ kiện từ da thật, bởi để xử lý da sống thành da thuộc dùng cho công nghiệp thời trang phải qua quá trình sử dụng hóa chất khắc nghiệt, trong đó có chất tẩy rửa mạnh. Ước tính 1kg da sống sẽ thải ra môi trường 30 lít chất thải lỏng sau quá trình làm sạch. Ngoài ra, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc (FAO) cho biết, hoạt động chăn nuôi góp phần làm tăng lượng khí thải nhà kính toàn cầu khoảng 14,5 - 18%.
Do đó, hành trình tìm ra vật liệu thời trang thay thế da thuộc vừa có chất lượng tốt vừa thân thiện với môi trường chắc hẳn là một chặng đường dài. Trong đó, da thuần chay tự nhiên làm từ chất hữu cơ là một sự đổi mới đầy thú vị và khác với các loại da nhựa. Không những là một giải pháp hiệu quả trước sự đe dọa của hiện tượng nóng lên toàn cầu, da làm từ thực vật còn có được độ bền như da động vật, đồng thời cung cấp tác động carbon thấp hơn nhiều so với da động vật và da tổng hợp. Hiện tại, da thuần chay đã được sản xuất thử nghiệm từ các loại thực vật như táo, dứa, xương rồng, nấm,…
TỪ THỰC VẬT ĐẾN QUẦN ÁO, GIÀY DÉP
Sợi nấm là một trong những chất liệu khiến giới yêu thời trang sửng sốt. Đây là sáng chế của Công ty MycoWorks. Nhóm nghiên cứu đã tận dụng cấu trúc rễ của nấm để phát triển thành sợi. Năm 2018, thương hiệu thời trang Stella McCartney đã chọn sợi nấm để tạo ra chiếc túi điển hình của hãng - Falabella. Thương hiệu này cũng tận dụng chất liệu sợi nấm để thiết kế một số mẫu quần áo. Thương hiệu thời trang xa xỉ Hermes cũng cho biết sắp ra mắt sản phẩm túi xách làm từ sợi nấm, bắt đầu từ dòng túi Birkin huyền thoại.
Ngoài sợi nấm, chất thải từ lá dứa ở Philippines cũng được tận dụng. Đây là thành quả nghiên cứu của tiến sĩ Carmen Hijosa - cố vấn cho ngành công nghiệp sản xuất da tại Philippines. Sáng tạo này không chỉ tiết kiệm chi phí để đốt 825 tấn lá dứa phế thải mỗi năm mà còn giúp người dân có nguồn thu nhập ổn định. Đến nay, phế phẩm lá dứa là một trong những chất liệu phổ biến nhất để sản xuất các sản phẩm da thuần chay. Nhiều thương hiệu thời trang nổi tiếng, đặc biệt là Hugo Boss, đã làm ra giày, túi, thắt lưng da thuần chay… đáp ứng nhu cầu khách hàng.
Ở Brazil, lá cây tai voi cũng là một trong những nguyên liệu có thể sản xuất da thuần chay. Loại cây này đang được trồng tại các trang trại lớn hoặc trồng thành rừng. Công ty Allbirds (New Zealand) thì sản xuất giày thể thao làm từ sợi cây bạch đàn. Fossil, thương hiệu thời trang - phụ kiện nổi tiếng của Mỹ, thì dùng chất liệu từ… cây xương rồng để thiết kế túi xách.
Ứng dụng của chất liệu da thuần chay từ thực vật này khá rộng rãi, ngay cả đến Elon Musk của Tesla Inc. cũng sản xuất một chiếc xe ô tô sử dụng da thuần chay cho nội thất. Tuy nhiên, quá trình sản xuất sản phẩm da thuần chay không dễ dàng nên giá thành thường không rẻ. Các mẫu giày kiểu dáng đơn giản dành cho nam của Hugo Boss được bán với giá từ 350 - 500 USD. Dòng túi từ xương rồng của Fossil có giá 298 USD. So với các dòng túi chất liệu nhựa PVC, nhựa PU hay tole của Fossil, giá dòng túi từ xương rồng cao gấp đôi, thậm chí gấp bốn lần.
Đó là chưa kể, quá trình nghiên cứu mất khá nhiều thời gian. Công ty Mogu, một đơn vị sản xuất da từ nấm, cho biết họ đã đối mặt với nhiều thách thức để tạo ra chất liệu da thuần chay có độ bền cao. Quá trình nghiên cứu rất khó khăn bởi các sản phẩm da thuần chay hiện nay không có độ dẻo dai, chịu lực tốt như da động vật. Các đơn vị sản xuất da thuần chay đang nỗ lực nghiên cứu nhằm tăng các chỉ số này nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu hạn chế dùng hóa chất.
Dù khó khăn, song với thông điệp ấn tượng, phù hợp lối sống văn minh của một bộ phận khách hàng tiềm năng, ngành thời trang vẫn đang chạy đua để ra mắt dòng sản phẩm thời trang gần gũi với thiên nhiên, trong đó có cả các hãng giày thể thao. Theo báo cáo tháng 9 của nền tảng thông tin chi tiết về mua sắm của Lyst, nhu cầu về giày thể thao tái chế, chẳng hạn như mẫu Yeezy Foam RNNRs làm từ tảo, đã tăng 55% so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo Grand View Research, nhu cầu da thuần chay đặc biệt mạnh mẽ trong ngành giày dép, khi nhiều người Mỹ muốn đôi chân của họ được bảo vệ trong những đôi giày không sản xuất từ động vật. Ngành công nghiệp ô tô cũng đã chuyển từ da thật sang giả da. Ngành giày dép và sản xuất ô tô dự kiến sẽ thúc đẩy nhu cầu toàn cầu về da thuần chay với mức tăng trưởng 7%/năm, đạt 45 tỷ USD vào năm 2025.
Google translate