Với góc độ là cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho biết, việc giảm điều kiện về số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng lương hưu hàng tháng từ 20 năm xuống 15 năm nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn (45-47 tuổi mới bắt đầu tham gia), hoặc những người tham gia không liên tục dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội cũng được hưởng lương hưu hàng tháng, thay vì họ phải nhận bảo hiểm xã hội một lần.
Về nội dung này, cơ quan soạn thảo nhận được góp ý đề nghị rà soát quy định việc giảm điều kiện về thời gian đóng tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm áp dụng đối với các trường hợp nghỉ hưu sớm do suy giảm khả năng lao động quy định.
Trong đó, Bộ Tư pháp cho rằng dự thảo Luật quy định điều kiện hưởng lương hưu theo hướng giảm dần số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, nhưng điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động vẫn quy định điều kiện từ đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên. Do đó, để đảm bảo tính thống nhất, chính xác, Bộ Tư pháo đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, sửa đổi quy định này cho phù hợp.
Tuy nhiên, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đề nghị được giữ như dự thảo. Bởi vì, các trường hợp nghỉ hưu sớm do suy giảm khả năng lao động thì mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định sẽ bị giảm 2% tỷ lệ hưởng lương hưu.
Như vậy, nếu áp dụng quy định đóng bảo hiểm xã hội 15 năm được hưởng lương hưu với các trường hợp nghỉ hưu sớm như trên sẽ dẫn đến tình trạng tỷ lệ hưởng lương hưu quá thấp (thời gian đóng ngắn, bị trừ tỷ lệ do nghỉ hưu trước tuổi), mức lương hưu quá thấp, không có nhiều ý nghĩa.
Cụ thể, nếu lao động nam có 15 năm đóng bảo hiểm xã hội thì tỷ lệ hưởng lương hưu là 33,75%, nếu nghỉ hưu sớm hơn 5 tuổi thì bị trừ 10% nên tỷ lệ hưởng lương hưu chỉ còn 23,75%.
Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, mức lương hưu được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội cho 15 năm đóng, sau đó cứ thêm 1 năm đóng bảo hiểm xã hội được tính cộng thêm 2%, tối đa bằng 75% lương tháng đóng bảo hiểm xã hội.
Trường hợp nghỉ hưu sớm do suy giảm khả năng lao động, mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định thì giảm 2%. Trường hợp tuổi nghỉ hưu có thời gian lẻ đến đủ 6 tháng thì mức giảm là 1%, từ trên 6 tháng thì không giảm tỷ lệ phần trăm do nghỉ hưu trước tuổi.
Cũng liên quan đến việc giảm số năm đóng bảo hiểm xã hội từ 20 năm xuống 15 năm, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị cần tính toán số tiền đóng bảo hiểm tối thiểu là bao nhiêu, bởi số năm đóng rút ngắn đi thì số tiền tối thiểu phải tăng lên mới đảm bảo người lao động có khoản lương hưu tạm đủ sống. Nếu đóng ở mức tối thiểu như hiện nay, sau 15 năm, số tiền quá ít, quỹ bảo hiểm xã hội không được cải thiện, chính sách an sinh không đạt được mục đích.
Giải trình về nội dung này, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội lý giải, việc quy định giảm điều kiện nhằm hướng tới việc nhiều người lao động được tiếp cận lương hưu hơn. Để có mức lương hưu cao hơn, người lao động có thể đóng dài hơn.
Tuy nhiên, những trường hợp này trước đây không đủ điều kiện hưởng lương hưu họ nhận bảo hiểm xã hội một lần, nay sẽ có cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng.
Như vậy, cho dù mức lương hưu có thể khiêm tốn hơn những người có thời gian đóng dài nhưng với mức lương hưu hàng tháng ổn định, định kỳ được Nhà nước điều chỉnh, và trong thời gian hưởng lương hưu sẽ được Quỹ bảo hiểm xã hội mua bảo hiểm y tế thì sẽ góp phần đảm bảo tốt hơn cuộc sống khi về già của người lao động.
Theo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, trong 7 năm thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, có trên 500.000 người hưởng bảo hiểm xã hội một lần đã có thời gian tham gia bảo hiểm xã hội trên 10 năm với độ tuổi từ 40 tuổi trở lên; có trên 70.000 người đã hết tuổi lao động phải nhận bảo hiểm xã hội một lần do chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Ngoài ra, có trên 20.000 người khi đến tuổi nghỉ hưu chưa đủ thời gian đóng phải đóng một lần cho thời gian còn thiếu để hưởng lương. Vì vậy, nếu vẫn quy định thời gian tối thiểu 20 năm tham gia bảo hiểm xã hội thì những người này khó có cơ hội nhận lương hưu.
Google translate