Thống kê trên toàn cầu, loãng xương ảnh hưởng đến khoảng 500 triệu người, trong đó 6,4% nam giới và 21,2% phụ nữ từ 50 tuổi trở lên. Hàng năm, ở những người trên 55 tuổi, có đến 37 triệu trường hợp gãy xương do loãng xương (tương đương khoảng 70 ca gãy xương mỗi phút).
Còn tại Việt Nam, đến năm 2022 ước tính có khoảng 3,6 triệu người bị loãng xương, trở thành một trong những vấn đề y tế công cộng đáng chú ý. Dự báo loãng xương sẽ tăng lên hơn 4,5 triệu người vào năm 2030, trong đó trên 70% người bệnh là phụ nữ độ tuổi sau mãn kinh.
Tương tự, thoái hóa khớp cũng là bệnh lý thường gặp trong cộng đồng, đặc biệt là người cao tuổi. Thoái hóa khớp gặp ở khoảng 20% dân số gây đau đớn kéo dài, giảm chất lượng sống, mất khả năng vận động, lao động và sinh hoạt, mất đi cuộc sống độc lập của con người.
XU HƯỚNG ĐỒNG MẮC NGÀY CÀNG GIA TĂNG
Tại Hội nghị khoa học thường niên lần thứ 19 năm 2025 của Hội Loãng xương TP.HCM mới đây, PGS.TS.BS. Lê Anh Thư, Chủ tịch Hội Loãng xương TP.HCM, Phó Chủ tịch Hội Thấp khớp học Việt Nam, cho biết đây là 2 bệnh lý phức tạp và thường gặp nhất của chuyên ngành thấp khớp học, có liên quan đến nhau và liên quan đến nhiều bệnh lý chuyển hóa quan trọng khác.
PGS.TS.BS. Lê Anh Thư cho rằng hậu quả nghiêm trọng nhất của loãng xương và thoái hóa khớp là gãy xương, mất khả năng vận động, đau đớn và mất chất lượng sống. Các nghiên cứu cho thấy, gần 25% bệnh nhân bị gãy xương vùng hông sẽ tử vong trong vòng 12 tháng, vì vậy, biến cố gãy xương do loãng xương được coi là nặng nề tương đương với đột quy trong bệnh tăng huyết áp và nhồi máu cơ tim trong các bệnh mạch vành.
"Loãng xương và thoái hóa khớp thường có xu hướng đồng mắc và đang ngày càng gia tăng ở người cao tuổi. Chính vì thế 2 căn bệnh này ngày càng trở thành gánh nặng kinh tế - xã hội rất lớn cho mỗi gia đình và toàn xã hội, luôn cần được quan tâm hơn nữa để tìm thêm những giải pháp mới làm giảm bớt gánh nặng của cả hai bệnh này", Chủ tịch Hội Loãng xương TP.HCM nhận định.
Khuyến nghị từ Hội Loãng xương quốc tế (IOF), xương là trung tâm của sức khỏe, sự vận động và tính độc lập của con người. Do đó, từ thời thơ ấu đến khi lớn tuổi, lối sống lành mạnh giúp đặt nền tảng cho một sức khỏe xương tốt và quá trình lão hóa khỏe mạnh. Ngoài những lợi ích khác, lối sống tốt có thể giúp phòng ngừa loãng xương, một căn bệnh khiến xương trở nên yếu và dễ gãy.
Bên cạnh đó, chế độ dinh dưỡng đóng một vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe xương khớp. Trong đó canxi, protein, vitamin D… là những vi chất không thể thiếu. Theo nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, lượng canxi từ bữa ăn hàng ngày của người Việt Nam trung bình là 500mg, trong khi đó nhu cầu canxi cần thiết ở người trưởng thành trung bình là từ 800 - 1.000mg/ngày.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc kết hợp vận động hợp lý cùng với việc sử dụng sữa giàu canxi, bổ sung collagen và màng cầu chất béo sữa (MFGM) hàng ngày, giúp cải thiện chức năng vận động mang lại lợi ích rõ rệt cho sức khỏe cơ xương khớp ngay từ sau 4 tuần. Ngoài ra, phát hiện sớm các dấu hiệu xương khớp "trục trặc" để có thể đưa ra các giải pháp phòng ngừa, điều trị sớm cũng rất quan trọng.
"Hãy lắng nghe cơ thể và quan tâm nhiều hơn tới sức khỏe. Mọi sự thay đổi trong cơ thể đều cần được giải thích một cách khoa học. Trước hết cần quan tâm đến dinh dưỡng để bảo vệ hệ cơ xương khớp và giảm nguy cơ mắc bệnh. Chủ động tầm soát và điều trị ngay khi có các yếu tố nguy cơ hay dấu hiệu bệnh", PGS.TS.BS. Lê Anh Thư khuyến cáo.
GIẢI PHÁP CHO NGƯỜI CAO TUỔI
Thời gian gần đây, Khoa Phẫu thuật chấn thương chỉnh hình 1, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, liên tiếp tiếp nhận các trường hợp gãy xương đùi, đặc biệt có bệnh nhân từ 80 - 100 tuổi. Mỗi tuần, khoa Phẫu thuật chấn thương chỉnh hình 1 tiếp nhận gần 20 bệnh nhân có chỉ định thay khớp háng, nhu cầu điều trị bệnh lý này ngày càng lớn.
Tính từ năm 2002, PGS.TS. Nguyễn Mạnh Khánh, Phó Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Trưởng khoa Phẫu thuật chấn thương chỉnh hình 1, cùng ê-kíp đã thực hiện hơn 30.000 ca phẫu thuật chấn thương chỉnh hình, gần 20.000 ca phẫu thuật thay khớp nhân tạo (bao gồm khớp háng, khớp gối, khớp vai, khớp khuỷu, khớp ngón tay…).
Đặc biệt, trong đó có gần 5.000 ca thay khớp háng thành công cho người cao tuổi. Những con số này không chỉ phản ánh trình độ chuyên môn cao của đội ngũ y bác sĩ, mà còn cho thấy vai trò quan trọng của phẫu thuật thay khớp háng trong việc giúp người bệnh phục hồi khả năng vận động, cải thiện chất lượng cuộc sống.
Tương tự, các bác sĩ tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ, cho biết mới đây đã liên tiếp phẫu thuật thay khớp háng thành công cho 3 bệnh nhân trên dưới 100 tuổi để điều trị gãy cổ xương đùi và liên mấu chuyển xương đùi với nhiều bệnh lý nội khoa phức tạp kèm theo.
Bác sĩ chuyên khoa II Huỳnh Thống Em, Giám đốc Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, cho biết gãy cổ xương đùi và gãy xương vùng liên mấu chuyển xương đùi ở những bệnh nhân trên 80 tuổi thường khó lành. Do đó, việc phẫu thuật thay khớp nhằm giúp cho người bệnh mau phục hồi vận động đi lại, đồng thời tránh các biến chứng do phải nằm lâu, bất động.
Thay khớp háng ở người lớn tuổi là thách thức đối với các phẫu thuật viên và bác sĩ gây mê vì người lớn tuổi sức yếu, có nhiều bệnh lý đi kèm nhất là bệnh tim mạch. Do đó, để phẫu thuật thành công cho những ca bệnh nhân này với nhiều bệnh nền, đòi hỏi phải có sự phối hợp đồng bộ nhiều chuyên khoa với các bác sĩ tay nghề cao như: chấn thương chỉnh hình, nội khoa, tim mạch, gây mê hồi sức, hồi sức nội khoa,… cùng với đó là hệ thống trang thiết bị hiện đại.
Có thể thấy, tỷ lệ người cao tuổi gặp chấn thương gãy xương đùi ngày càng gia tăng do loãng xương và thoái hóa khớp. Các chuyên gia khuyến cáo, người cao tuổi nên bổ sung canxi, vitamin D, duy trì chế độ vận động hợp lý, sử dụng dụng cụ hỗ trợ việc đi lại khi cần thiết và cải thiện không gian sống để giảm nguy cơ ngã gây chấn thương.
Đồng thời, khi phát hiện chấn thương cần can thiệp kịp thời, đưa bệnh nhân tới điều trị tại các cơ sở y tế chuyên sâu, có đầy đủ điều kiện về trang thiết bị và điều kiện về hệ thống gây mê hồi sức, để giảm đau đớn cho người bệnh, tăng khả năng phục hồi, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Google translate