Đại dịch Covid-19 là một trong những thách thức lớn nhất với ngành y học hiện đại. Các nhà khoa học đang gấp rút phát triển các loại thuốc và phương pháp điều trị để có thể cứu sống những người nhiễm virus và hướng tới ngăn chặn tình trạng bệnh trở nặng ngay từ đầu.
Dưới đây là một số loại thuốc có hiệu quả khả quan trong giai đoạn đầu thử nghiệm, có loại đã được cấp phép sử dụng rộng rãi, theo New York Times.
REMDESIVIR
Remdesivir, do công ty công ty Gilead Sciences của Mỹ sản xuất, hiện là loại thuốc điều trị Covid-19 duy nhất được Cơ quan quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt. Remdesivir tạo ra các phần tử xâm nhập vào gen của SARS-CoV-2 khiến virus không thể tái tạo, từ đó ngăn chặn virus gây ảnh hưởng tới cơ thể của người bệnh.
Remdesivir ban đầu được thử nghiệm là một loại thuốc kháng virus chống lại Ebola và viêm gan C, và không có kết quả khả quan. Tuy nhiên, khi đại dịch Covid-19 bùng phát, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng thuốc này có thể ngăn chặn virus SARS-CoV-2 sinh sôi trong tế bào. Sau đó, một cuộc thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn đã được triển khai và kết quả cho thấy Remdesivir giúp đẩy nhanh quá trình phục hồi của cá bệnh nhân Covid-19 từ 15 ngày xuống còn 11 ngày.
Một nghiên cứu gần đây cho thấy các bệnh nhân Covid-19 với triệu chứng từ nhẹ đến vừa phục hồi tốt sau 5 ngày điều trị bằng Remdesivir.
Trước đó, vào tháng 10/2020, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng được điều trị 5 ngày bằng Remdesivir. Sau đó, ngày 22/10/2020, FDA cấp phép sử dụng thuốc này cho bệnh nhân Covid-19 từ 12 tuổi trở lên.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia vẫn tỏ ra nghi ngờ tác dụng của Remdesivir trong điều trị Covid-19. Một trong những luận điểm họ đưa ra là hiện chưa có bằng chứng nào về mặt số liệu cho thấy thuốc này có thể ngăn chặn tử vong ở bệnh nhân Covid-19. Trước đó, vào ngày 19/11/2020, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa ra khuyến cáo không sử dụng Remdesivir cho bệnh nhân Covid-19. Dựa trên thử nghiệm ngẫu nhiên trên toàn cầu, tháng 2 năm nay, WHO kết luận rằng Remdesivir có ít hoặc không có tác dụng đối với các bệnh nhân Covid-19 nhập viện.
Tuy vậy, loại thuốc này vẫn được sử dụng rộng rãi tại Mỹ. Trong một bài phát biểu hồi tháng 1, Daniel O’Day, Chủ tịch kiêm CEO của Gilead, cho biết 50% bệnh nhân Covid-19 nhập viện tại Mỹ được điều trị bằng Remdesivir. Loại thuốc này mang về cho công ty 2,8 tỷ USD trong năm 2020. Tại Mỹ, 5 ngày điều trị bằng thuốc Remdesivir có giá tới 3.120 USD.
Hiện Liên minh châu Âu cũng đã cấp phép lưu hành có điều kiện đối với Remdesivir để điều trị cho bệnh nhân Covid-19 cần trợ thở.
Theo tin từ Bộ y tế Việt Nam, tối 5/8, 50.000 lọ Remdesivir điều trị Covid-19 đã về đến Việt Nam. Ngày hôm nay, Cục Quản lý khám chữa bệnh và Hội đồng chuyên môn sẽ tiến hành họp để đưa bổ sung thuốc Remdesivir vào phác đồ điều trị bệnh nhân Covid-19.
FAVIPIRAVIR (CÒN ĐƯỢC GỌI LÀ AVIGAN)
Ban đầu được phát triển để trị bệnh cúm và có cơ chế tương tự như Remdesivir, Favipiravir có khả năng ngăn chặn quá trình sao chép vật chất di truyền của virus. Một số nghiên cứu quy mô nhỏ cho thấy loại thuốc này có thể giúp loại bỏ virus SARS-CoV-2 khỏi đường thở của bệnh nhân.
Năm 2020, Trung Quốc là nước đầu tiên cấp phép sử dụng Favipiravir để điều trị Covid-19. Đến nay, nhiều quốc gia cũng đã cấp phép thuốc này bao gồm Nga, Nhật Bản, Ấn Độ, Italy, Kenya, Saudi Arabia, Thái Lan…
Tuy nhiên, một cuộc đánh giá thử nghiệm hồi tháng 2 cho thấy Favipiravir không có tác dụng đáng kể đối với các bệnh nhân Covid-19 triệu chứng nặng. Hiện tại, các cuộc thử nghiệm khác với thuốc này vẫn đang được triển khai để xem thuốc có hiệu quả trong việc điều trị giai đoạn đầu đối với bệnh nhân Covid-19 hay không.
Favipiravir được bào chế ở dạng viên. Tuy nhiên, một số quốc gia như Thái Lan đã bào chế thuốc này ở dạng nước và điều trị cho những bệnh nhân gặp khó khăn khi dùng thuốc dạng uống như người già, trẻ em.
MOLNUPIRAVIR
Molnupiravir (còn được gọi là MK-4482) cũng là thuốc ban đầu được phát triển để trị bệnh cúm, có tác dụng ức chế sự sao chép của các virus RNA, trong đó có SARS-CoV-2, khiến virus không nhân lên và bị đào thải rất nhanh, giúp bệnh nhân khỏi bệnh. Thuốc do hai hãng được Mỹ Ridgeback Biotherapeutics và Merck nghiên cứu phát triển.
Trong các cuộc thử nghiệm giai đoạn đầu, thuốc này cho hiệu quả triển vọng trong việc chống lại virus SARS-CoV-2 trong tế bào phổi của người và trên động vật. Đến nay, Molnupiravir đã hoàn tất 2 giai đoạn thử nghiệm lâm sàng, đạt hiệu quả 100% đối với tất cả bệnh nhân Covid-19. Sau 5 ngày điều trị, lượng virus của các bệnh nhân tham gia thử nghiệm xuống thấp tới ngưỡng không lây lan.
Hiện Ridgeback và Merck sắp hoàn tất thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 với 1.850 bệnh nhân trên toàn cầu sử dụng thuốc Molnupiravir và dự kiến công bố kết quả vào mùa thu tới. Nếu thành công, Merck sẽ xin cấp phép sử dụng khẩn cấp và đưa ra thị trường loại thuốc này trong 4-5 tháng tới.
Không giống Remdesivir - được tiêm vào tĩnh mạch, Molnupiravir được bào chế ở dạng viên, được sử dụng qua đường uống, có thể được dùng để điều trị trong giai đoạn đầu của bệnh.
Chính phủ Mỹ đã chi khoảng 1,2 tỷ USD để mua 1,7 triệu liệu trình thuốc Molnupiravir điều trị cho các bệnh nhân Covid-19.
RONAPREVE
Gần đây nhất, ngày 20/7, Nhật Bản trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới cấp phép thuốc kháng thể Ronapreve để điều trị cho bệnh nhân Covid-19 mức độ nhẹ tới trung bình.
Đây là thuốc điều trị Covid-19 do hãng dược Thụy Sỹ Roche và công ty công nghệ sinh học Mỹ Regeneron hợp tác phát triển.
Theo Roche, kết quả thử nghiệm giai đoạn 3 cho thấy Ronapreve giúp giảm tới 70% nguy cơ diễn biến nặng đến mức phải nhập viện hoặc tử vong của các bệnh nhân Covid-19. Ngoài ra, thuốc cũng giúp rút ngắn thời gian biểu hiện triệu chứng của bệnh nhân xuống còn 4 ngày.
"Đây là một bước tiến lớn. Ronapreve sẽ chủ yếu được sử dụng cho các bệnh nhân phải nhập viện và những người bệnh có nguy cơ diễn tiến nặng", Bộ trưởng Y tế Nhật Bản Norihisa Tamura cho biết.
Ông Levi Garraway, Giám đốc phát triển sản phẩm của Roche, khẳng định Ronapreve đã được chứng minh có thể tăng tỷ lệ sống sót ở những người có nguy cơ cao, giảm nguy cơ nhập viện và tử vong ở những bệnh nhân mắc Covid-19 không nhập viện.
Ông Garraway cũng cho biết kết quả thử nghiệm tiền lâm sàng cho thấy Ronaperve vẫn có hiệu quả trong việc chống lại các biến thể mới của virus SARS-CoV-2, trong đó có biến thể Delta.
Hiện thuốc Ronapreve đã được cấp phép sử dụng khẩn cấp hoặc tạm thời trong đại dịch ở một số quốc gia và khu vực, trong đó có Liên minh châu Âu, Mỹ, Ấn Độ, Thụy Sĩ và Canada.
Google translate