Ngày 17/12/2024, Cục Quản lý Đê điều và Phòng chống Thiên tai, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam tổ chức Hội nghị tổng kết Dự án “Tăng cường khả năng chống chịu với những tác động của Biến đổi khí hậu cho các cộng đồng dễ bị tổn thương ven biển Việt Nam” (Dự án GCF).
Dự án được triển khai từ năm 2017 đến 2024, dự án với tổng ngân sách 42 triệu USD, do Quỹ Khí hậu Xanh (GCF) tài trợ cùng với nguồn vốn đối ứng của Việt Nam, đã mang lại những tác động tích cực rõ nét trong việc tăng cường khả năng chống chịu của các cộng đồng ven biển trước những thách thức ngày càng lớn của biến đổi khí hậu.
NHÂN RỘNG KẾT QUẢ XÂY NHÀ AN TOÀN TRÊN TOÀN QUỐC
Ông Nguyễn Văn Tiến, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và phòng chống thiên tai, Giám đốc Dự án GCF, cho biết Dự án bắt đầu thực hiện từ quý 3/2017 và theo kế hoạch ban đầu dự án sẽ kết thúc vào cuối năm 2021. Tuy nhiên, trên thực tế dự án khởi động chậm, mặt khác, trong quá trình thực hiện, chúng ta gặp phải nhiều khó khăn như đại dịch COVID-19, thiên tai liên tiếp trong những năm từ 2020 đến 2023, khó khăn trong việc gia hạn để triển khai các hoạt động còn lại của dự án.
"Mặc dù vậy, với sự chỉ đạo sát sao của Ban chỉ đạo dự án và sự nỗ lực, tích cực của tất cả các bên trong thời gian qua, Dự án đã đạt được kết quả rất lớn: xây dựng được gần 5.000 ngôi nhà an toàn; tái sinh hơn 4.000 ha rừng ngập mặn; hàng nghìn người dân được nâng cao năng lực về phòng, chống thiên tai chính là minh chứng cho sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên”, ông Tiến chia sẻ.
Ông Tiến nhắc lại tháng 9/2024 vừa qua, Việt Nam đã phải chịu ảnh hưởng nặng nề từ Bão số 3 (Yagi). Cụ thể là 320 người chết, 25 người mất tích và 284.000 ngôi nhà bị hư hại do bão, mưa và sạt lở đất, ước tính thiệt hại từ cơn bão lên tới gần 4 tỷ USD. “Tình huống này đặt ra cho chúng ta câu hỏi: Làm thế nào để tăng cường khả năng chống chịu cho các khu vực chịu ảnh hưởng của thiên tai? Làm sao để trong tương lai, khi những trận thiên tai lớn như Yagi đổ bộ vào, chúng ta không còn phải chịu thiệt hại tương tự?”, ông Tiến nêu vấn đề.
“Tuần trước, trong cuộc họp Đối tác Giảm nhẹ rủi ro thiên tai, chúng tôi đã công bố báo cáo đánh giá đa ngành phục hồi sau bão Yagi. Đây là lần đầu Việt Nam tiến hành đánh giá đa ngành trên 15 lĩnh vực với sự tham gia của các cơ quan nhà nước và các đối tác phát triển. Chúng tôi đặc biệt hoan nghênh tinh thần chủ động của UNDP đã hỗ trợ chung cho Đánh giá đa ngành đồng thời UNDP cũng là trưởng nhóm Nhà ở và công trình cộng đồng”, ông Tiến nhấn mạnh.
Để nhân rộng kết quả xây nhà an toàn của dự án GCF trên toàn quốc, ông Tiến đề nghị UNDP xem xét phối hợp với các bên liên quan tập trung vào các khu vực có rủi ro thiên tai cao như miền núi phía Bắc, ven biển miền Trung và đồng bằng sông Cửu Long.
“Chúng tôi hy vọng sáng kiến xóa nhà tạm cho các khu vực chịu ảnh hưởng của thiên tai sẽ nhận được sự hưởng ứng từ các tổ chức quốc tế, để chúng ta sớm cung cấp những ngôi nhà an toàn cho người dân, đảm bảo họ được tăng cường khả năng chống chịu trước thiên tai và cũng để trả lời cho hai câu hỏi tôi vừa nêu ra”, ông Tiến bày tỏ.
GÓP PHẦN THỰC HIỆN CAM KẾT GIẢM PHÁT THẢI KHÍ NHÀ KÍNH
Trình bày tóm tắt Báo cáo tổng kết và các thành tựu chính của Dự án GCF, ông Vũ Thái Trường, Trưởng phòng Môi trường và Biến đổi khí hậu của UNDP, cho biết Dự án GCF được thực hiện tại 7 tỉnh ven biển dễ bị tổn thương, bao gồm Nam Định, Thanh Hóa, Quảng Bình, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Cà Mau. Sau hơn 7 năm triển khai, dự án đã đạt được những kết quả vượt kỳ vọng.
Với 4.966 ngôi nhà an toàn được xây dựng, dự án đã mang lại nơi ở vững chắc cho hơn 25.000 người dân tại các khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của bão lũ. Những ngôi nhà này không chỉ bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân mà còn trở thành hình mẫu được lồng ghép vào Chương trình Mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững.
Bên cạnh đó, dự án cũng đã tái sinh 4.028 ha rừng ngập mặn, đóng vai trò như những "lá chắn tự nhiên" bảo vệ cộng đồng trước triều cường và bão biển, đồng thời hấp thụ hơn 1,1 triệu tấn CO2, góp phần tích cực vào cam kết của Việt Nam trong giảm phát thải khí nhà kính. Ngoài ra, dự án còn hỗ trợ phát triển các mô hình sinh kế bền vững như nuôi ong lấy mật tại Thanh Hóa, giúp người dân tăng thu nhập, đồng thời khuyến khích việc bảo vệ rừng ngập mặn.
Trong lĩnh vực quản lý rủi ro thiên tai, dự án đã thiết lập hệ thống cảnh báo sớm tại 24 xã có nguy cơ cao và tổ chức đào tạo cho hơn 62.000 cán bộ và người dân, trong đó gần 50% là phụ nữ. Những chương trình này đã góp phần nâng cao năng lực và nhận thức của cộng đồng trong ứng phó với thiên tai, giúp giảm thiểu thiệt hại trong các tình huống khẩn cấp.
Đoàn đánh giá độc lập cuối kỳ đã nhận xét: "Dự án không chỉ đạt yêu cầu mà còn vượt gần như tất cả các chỉ tiêu đề ra. Kết quả thực hiện dự án đạt yêu cầu cao, vượt tất cả các chỉ tiêu đề ra với hiệu quả và tác động ấn tượng. Dự án đã hoàn thành tất cả các hoạt động đã lên kế hoạch, với một số hoạt động chính đạt được hơn 100% về số lượng hoạt động, đạt chỉ tiêu về số lượng người hưởng lợi và chất lượng".
“Dự án đã cung cấp hỗ trợ trực tiếp và khuyến nghị cho Chính phủ để xây dựng các chính sách phù hợp cho quản lý thiên tai và khả năng thích ứng trước biến đổi khí hậu. Đồng thời, đã nỗ lực hơn nữa và tạo nền tảng cho ngành bảo hiểm tham gia vào giảm nhẹ rủi ro thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu”, ông Trường khẳng định.
Ông Trường cho biết thêm, bài học kinh nghiệm từ hợp phần nhà an toàn của dự án đã được tích hợp vào Chương trình quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Hỗ trợ xây dựng và hoàn thiện Quyết định số 553/QĐ-Ttg về Quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng, bao gồm cả hệ thống chỉ số giám sát và đánh giá toàn diện. Dự án cũng đã hỗ trợ Bộ Tài nguyên và Môi trường tích hợp ứng phó với biến đổi khí hậu vào các chiến lược và kế hoạch quốc gia, từ đó ban hành Thông tư 06/2023/TT-BTNMT.
Lồng ghép kế hoạch hành động về giới trong dự án, 65% hộ hưởng lợi nhà chống chịu bão lụt có chủ hộ là nữ; 63% phụ nữ tham gia các khóa đào tạo và sự kiện của dự án; 41% phụ nữ có việc làm trong lĩnh vực tái sinh rừng ngập mặn; 45% phụ nữ hưởng lợi các mô hình sinh kế…
Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, nhấn mạnh: "Khi kết thúc dự án này, chúng ta được nhắc nhở rằng các cộng đồng ven biển Việt Nam đang phải đối mặt với những tác động ngày càng gia tăng của biến đổi khí hậu. Dự án đã cho thấy khả năng chống chịu không chỉ là một mục tiêu, mà còn có thể đạt được thông qua sự hợp tác, đổi mới và cam kết không ngừng nghỉ của các bên liên quan. UNDP cam kết tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam để xây dựng những cộng đồng bền vững, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu"
Về định hướng tiếp theo, Chuyên gia của Dự án GCF cho hay từ bài học kinh nghiệm dự án, sẽ đẩy mạnh triển khai chương trình quốc gia về Quản lý rủi ro thảm họa dựa trên cộng đồng, hỗ trợ khai thác tối đa các cơ sở dữ liệu và phần mềm do dự án phát triển, mở rộng liên kết giữa hệ thống cảnh báo sớm do dự án hỗ trợ (24 trạm tại 7 tỉnh) với mạng lưới quốc gia. Cùng với đó, sẽ xây dựng nền tảng cho ngành Bảo hiểm tham gia vào các sản phẩm liên quan tới rủi ro trong nông nghiệp.
Google translate